Η εξόρυξη στο βυθό της θάλασσας, ή αλλιώς εξόρυξη βαθέων υδάτων (Deep Sea Mining), με σκοπό τη συλλογή κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών, όπως οι σπάνιες γαίες, χαρακτηρίζεται και από άλλες παραμέτρους που πρέπει να ληφθούν υπόψη εκτός από την προστασία του περιβάλλοντος. Η γεωπολιτική, συμπεριλαμβανομένου του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων, είναι μία τέτοια παράμετρος.
Η Thea Dunlevie, Senior Analyst στο Center for Maritime Strategy (CMS), αναφέρει, «Οι μεγάλοι ανταγωνιστές, όπως η Κίνα και η Ρωσία, είναι μεταξύ των δεκάδων χωρών που έχουν επενδύσει σε μεγάλο βαθμό στη συλλογή ορυκτών από τους βυθούς των ωκεανών. Τα ορυκτά αυτά συναντώνται σε υποθαλάσσιες οροσειρές και κοντά σε θερμές υποθαλάσσιες πηγές και έχουν συνήθως τη μορφή πολυμεταλλικών οζιδίων».
Η Dunlevie προειδοποιεί επίσης ότι οι ΗΠΑ «υστερούν σε σχέση με τη Ρωσία και την Κίνα στην κούρσα της εξόρυξης βαθέων υδάτων». Η αναλυτής σημειώνει ότι η Διεθνής Αρχή Θαλάσσιου Βυθού (International Seabed Authority, ISA), η οποία έχει τη βάση της στη Jamaica, και αποτελεί το διεθνή οργανισμό που είναι επιφορτισμένος με τη ρύθμιση της εξόρυξης βαθέων υδάτων, έχει εκδώσει 31 άδειες εξερεύνησης, συμπεριλαμβανομένων πέντε στην Κίνα και τεσσάρων στη Ρωσία, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν λάβει μέχρι στιγμής κάποια άδεια. Επιπλέον, οι ΗΠΑ είναι μόνο παρατηρητής στην ISA, ενώ η Κίνα και η Ρωσία είναι πλήρη μέλη. Αυτά τα γεγονότα θέτουν τη Washington σε προφανώς μειονεκτική θέση σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές της.
Η αναλυτής συνεχίζει συνιστώντας ότι «οι ΗΠΑ θα πρέπει να αυξήσουν τη δέσμευσh τους στο πλαίσιο της ISA. Ακόμα κι αν οι ΗΠΑ δε γίνουν πλήρες μέλος της, θα πρέπει να αυξήσουν την επιρροή τους μέσω αμερικανικών οντοτήτων όπως ΜΚΟ και ακαδημαϊκά ιδρύματα». Επιπλέον, η Washington θα πρέπει να «επεκτείνει τις κρίσιμες συνεργασίες στον τομέα της εξόρυξης με συμμαχικά κράτη, όπως η Νορβηγία». Για παράδειγμα, ήδη εταιρείες με βάση τις Η.Π.Α συμμετέχουν έμμεσα στην εξερεύνηση και εξόρυξη βαθέων υδάτων μέσω διεθνών συνεργασιών σε εταιρικό επίπεδο.
Η αναφορά του Center for Maritime Strategy δεν είναι η μόνη πρόσφατη ανάλυση από ένα ερευνητικό κέντρο άμυνας και ασφάλειας σχετικά με τη σχέση μεταξύ της εξόρυξης βαθέων υδάτων, της γεωπολιτικής και της άμυνας. Σε μια ανάλυση του 2021 για το Κέντρο Διεθνούς Ναυτιλιακής Ασφάλειας (CIMSEC) με τίτλο «Εξόρυξη βαθέων υδάτων: Το βαθύ μέλλον της ακτοφυλακής», ο υπολοχαγός Kyle Cregge, ένας αξιωματικός πολεμικών επιχειρήσεων ξηράς, συζήτησε το ρόλο της εξόρυξης βαθεων υδάτων στη μελλοντική στρατηγική και τις επιχειρήσεις της Ακτοφυλακής των Η.Π.Α. «Η υπηρεσία θα πρέπει να προετοιμαστεί για την εξόρυξη στο βυθό της θάλασσας μέσω συνεργασίας με συμμάχους και εταίρους και υποστηρίζοντας την επιστημονική έρευνα και την προστασία του περιβάλλοντος», συνιστά ο Cregge.
Γιατί η Ακτοφυλακή των ΗΠΑ είναι η προτιμώμενη υπηρεσία για αυτές τις επιχειρήσεις σε σύγκριση με το Ναυτικό των ΗΠΑ; Για παράδειγμα, ο Cregge υποστηρίζει ότι «η εξόρυξη βαθέων υδάτων απαιτεί μια συντονισμένη υποδομή υποστήριξης επιφανείας, παρόμοια με την εξερεύνηση και την εξόρυξη υδρογονανθράκων», δραστηριότητες επίβλεψης που γνωρίζει καλά η ακτοφυλακή των Η.Π.Α. Επιπλέον, ο Cregge υποστηρίζει ότι: «Ενώ οι πόροι του βυθού δεν είναι ζωντανοί, το εθνικό και το διεθνές δίκαιο διέπουν με παρόμοιο την εκμετάλλευση τους. Η εξόρυξη βαθέων υδάτων θα απαιτήσει το ίδιο είδος ρυθμιστικού πλαισίου με αυτό που υφίσταται για δραστηριότητες όπως η αλιεία. Η αμερικανική επιχειρηματολογία απορρέει από ένα νόμο του 1980 για τους ορυκτούς πόρους του βυθού της θάλασσας (DSHMRA), ο οποίος διεκδίκησε το δικαίωμα των Η.Π.Α να εξορύσσουν στο βυθό της θάλασσας σε διεθνή ύδατα και προσδιορίζει συγκεκριμένα την Ακτοφυλακή ως υπεύθυνη για την επιβολή της νομοθεσίας.
Ενώ η παραπάνω ανάλυση αποτελεί μέρος ενός μικρού αριθμού παρόμοιων προσπαθειών, καθώς η εξερεύνηση του παγκόσμιου βυθού θα επεκτείνεται τα επόμενα χρόνια, παρόμοιες αναλύσεις από άλλες στρατιωτικές και ναυτικές υπηρεσίες επιβολής του νόμου, θα είναι πιο συχνές. Ακριβώς όπως τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα και τα νέας τεχνολογίας πυρομαχικά έχουν αλλάξει τις πολεμικές επιχειρήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, η εξόρυξη βαθέων υδάτων θα επηρεάσει τις μελλοντικές στρατηγικές και προτεραιότητες των ναυτικών δυνάμεων και της ακτοφυλακής.
Το μέλλον της εξόρυξης βαθέων υδάτων
Ο πλούτος των κρίσιμων ορυκτών και των στοιχείων σπάνιων γαιών στα βάθη των παγκόσμιων ωκεανών συνεχίζει να μελετάται, διαδικασία που φέρνει στο φως νέες ανακαλύψεις. Για παράδειγμα, σε μια περιοχή του πυθμένα του Ειρηνικού Ωκεανού γνωστή ως Ζώνη Clarion-Clipperton (CCZ), μεταξύ Μεξικού και Χαβάης, υπάρχουν πολυμεταλλικά οζίδια που περιέχουν μέταλλα, όπως κοβάλτιο, χαλκό, νικέλιο και στοιχεία σπάνιων γαιών «κρίσιμα για τις τεχνολογίες καθαρής ενέργειας. ενώ υπάρχουν και περιορισμένες ποσότητες λιθίου, το οποίο χρησιμοποιείται για την κατασκευή μπαταριών».
Υπάρχουν και εταιρείες οι οποίες ήδη προσπαθούν έντονα να εξορύξουν το βυθό της θάλασσας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εταιρεία The Metals Company (TMC) στο Vancouver του Καναδά, η οποία συνεργάζεται με την κυβέρνηση του Nauru για να εξορύξει το βυθό της μικροσκοπικής χώρας του Ειρηνικού για ορυκτά και σπάνιες γαίες. Το έργο NORI-D φέρεται να έχει ολοκληρώσει 18 μελέτες αξιολόγησης πόρων και υφιστάμενων περιβαλλοντικών παραμέτρων και αναμένεται να υποβάλει αίτηση σύμβασης εκμετάλλευσης στην ISA το 2ο εξάμηνο του 2024. Το Project Zero, μια μικρής κλίμακας εμπορική παραγωγή, αναμένεται να ξεκινήσει το 2025, ενώ το Project One, μια μεγάλης κλίμακας παραγωγή, θα ξεκινήσει δοκιμαστικά το 2026.
Ωστόσο, προς μεγάλη απογοήτευση του Nauru και της TMC, η διεθνής κοινότητα παραμένει αμφίθυμη σχετικά με το πώς να προχωρήσει με την εξόρυξη βαθέων υδάτων. Μια ζωτικής σημασίας συνάντηση της ISA στη Jamaica δεν οδήγησε σε ξεκάθαρο ψήφισμα σχετικά με το πώς θα προχωρήσει η εξόρυξη βαθέων υδάτων σε στάδιο εμπορικής κλίμακας. Ένας νέος γύρος συζητήσεων θα πραγματοποιηθεί το 2024. Η συνάντηση που κράτησε μία εβδομάδα είχε ως έναυσμα μία πρόταση από τη Χιλή, τη Γαλλία και την Κόστα Ρίκα, η οποία υποστηρίχθηκε από δώδεκα χώρες, «για να συζητήσουν μια προληπτική παύση στις δραστηριότητες εξόρυξης βαθέων υδάτων, ώστε να διασφαλιστεί η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος».
Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, η Κίνα, όπως ήταν αναμενόμενο, επιθυμεί να προχωρήσει στην εξόρυξη βαθέων υδάτων. Οι κανονισμοί για την εξόρυξη βαθέων υδάτων θα μπορούσαν να τεθούν σε ισχύ ήδη από το 2025. Ωστόσο, εκτός από την Κίνα, πολλά άλλα κράτη μέλη της ISA είναι απρόθυμα να προχωρήσουν.
Στις 24 Αυγούστου 2023, η ISA δημοσίευσε μια προσφορά εργασίας για μια θέση συμβούλου «για να βοηθήσει την ISA να σχεδιάσει ένα πλαίσιο έργου για τη δημιουργία ενός πιλοτικού έργου επίδειξης για μακροπρόθεσμες ωκεάνιες παρατηρήσεις στη ζώνη Clarion-Clipperton». Αν και το άνοιγμα θέσεων εργασίας δεν αναφέρει ρητά το έργο NORI-D από το Nauru και την TMC, μπορεί κανείς να υποθέσει ότι δεν είναι τυχαίο ότι η ISA επιδιώκει να αυξήσει τις γνώσεις της για αυτόν τον συγκεκριμένο τομέα του Ειρηνικού Ωκεανού, ενώ οι διαπραγματεύσεις για την εξόρυξη βαθέων υδάτων δείχνουν να καθυστερούν.
Ενώ η εξόρυξη βαθέων υδάτων βρίσκεται στα αρχικά της στάδια, όπως ακριβώς η παράνομη, λαθραία και άναρχη (IUU) αλιεία και η παράνομη εξόρυξη, συνιστά ποινικά κολάσιμη πράξη. Συνεπώς, η παράνομη εξόρυξη βαθέων υδάτων είναι πιθανό να καταστεί παρόμοιο πρόβλημα κάποια στιγμή στο μέλλον.
Συμπεράσματα
Η αναζήτηση πρόσβασης σε κρίσιμα ορυκτά και σπάνιες γαίες επηρεάζει την παγκόσμια γεωπολιτική στην ξηρά. Είναι θέμα χρόνου ο βυθός να γίνει το επόμενο επίκεντρο για την ανεύρεση κρίσιμων ορυκτών πόρων, παράγοντας που θα οδηγήσει πιθανότατα σε εντάσεις μεταξύ κρατών και επιχειρηματικών φορέων.
Χώρες που διψούν για ορυκτούς πόρους, όπως η Κίνα, χώρες με περιορισμένα μετρητά, όπως το Nauru, καθώς και ιδιωτικές εταιρείες, συνειδητοποιούν τα τεράστια κέρδη από την εξόρυξη κρίσιμων ορυκτών και σπάνιων γαιών που κατακλύζουν τον πυθμένα του ωκεανού. Αυτές οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες εξόρυξης είναι έτοιμες να ξεκινήσουν την εξόρυξη βαθέων υδάτων. Ωστόσο, μια πληθώρα εθνών και περιβαλλοντικών οργανώσεων ανησυχεί, και δικαίως, για τις καταστροφικές περιβαλλοντικές συνέπειες της εξόρυξης στο βυθό της θάλασσας.
Ανεξάρτητα από το αν οι επιχειρήσεις εξόρυξης βαθέων υδάτων ξεκινήσουν το 2025, το 2026 ή τη δεκαετία του 2030, αυτή η δραστηριότητα θα έχει επιπτώσεις στη γεωπολιτική και στην αμυντική πολιτική, δεδομένου του πόσο μεγάλη γεωπολιτική δύναμη θα έχουν τα κράτη που θα αποκτήσουν προβάδισμα στην εξόρυξη αυτού του είδους. Θα πρέπει επίσης να εξεταστεί η πιθανότητα διάπραξης εγκλημάτων στο πλαίσιο της εξόρυξης βαθέων υδάτων. Σχετικές απόπειρες θα μπορούσαν να συμβούν πολύ κοντά στις Η.Π.Α. Ως εκ τούτου, υπηρεσίες όπως η Ακτοφυλακή των ΗΠΑ θα εμπλακούν, όπως υποστήριξε το σχόλιο της CIMSEC.
Οι ανησυχίες για το μέλλον της εξόρυξης βαθέων υδάτων υπερβαίνουν την προστασία του περιβάλλοντος. Το επόμενο πεδίο μάχης για κρίσιμα ορυκτά και στοιχεία σπάνιων γαιών θα είναι ιδιαίτερα βαθύ, κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Με πληροφορίες από geopoliticalmonitor.com
