Τα απόβλητα μπορούν να διαμορφώσουν το μέλλον των κατασκευών

Το σύμβολο της ανακύκλωσης είναι ένας συνεχής κύκλος, ένα τρίγωνο με τρία βέλη διατεταγμένα δεξιόστροφα, καθένα από τα οποία αντιπροσωπεύει τη βιομηχανία, τους καταναλωτές και την ανακύκλωση. Κεντρικό στοιχείο στην έννοια της κυκλικής οικονομίας είναι η επανένταξη στην παραγωγική διαδικασία υλικών που συνήθως θεωρούνται απόβλητα. Αυτή η ιδέα είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον κατασκευαστικό κλάδο, ο οποίος ιστορικά εξαρτιόταν από την εξόρυξη πόρων και την παραγωγή πρωτογενών υλικών προκειμένου να λειτουργήσει.

Διαχρονικά, κανένα δομικό υλικό δεν είναι πιο συμβολικό από το τούβλο, το οποίο όχι μόνο αντιπροσωπεύει την κατασκευή νέων πραγμάτων, αλλά είναι επίσης το τέλειο παράδειγμα για το πώς μπορεί να εφαρμοστεί η έννοια της κυκλικότητας.

Τα δημιουργικά μυαλά έχουν αγκαλιάσει την πρόκληση της κυκλικότητας, επινοώντας λύσεις που μετατρέπουν τα απορριπτόμενα υλικά σε πρώτες ύλες υψηλής αξίας και δημιουργούν ένα ευρύ φάσμα προϊόντων, χρησιμοποιώντας ακατέργαστα απόβλητα που περιλαμβάνουν από φύκια και πλαστικά μέχρι ανθρώπινα μαλλιά. Αυτές οι καινοτομίες όχι μόνο αντιμετωπίζουν πιεστικά περιβαλλοντικά ζητήματα, αλλά ουσιαστικά επαναπροσδιορίζουν τον τρόπο που χτίζουμε και κατοικούμε τους χώρους μας.

Η εισβολή μη αυτόχθονων φυκιών κατά μήκος της ακτής του Μεξικό οδήγησε τις τοπικές κοινότητες να οργανώσουν καθαρισμούς στις παραλίες, καθώς το δύσοσμο επεμβατικό είδος άρχισε να προκαλεί αναπνευστικά προβλήματα στον πληθυσμό. Ο Omar Vázquez Sánchez, ιδρυτής της Blue-Green στο Puerto Morelos, είδε την ευκαιρία να επαναχρησιμοποιήσει αυτόν τον φυσικό πόρο ως κύριο δομικό υλικό. Μετά από έξι χρόνια πειραματισμού, έχτισε με επιτυχία ένα σπίτι χρησιμοποιώντας φύκια ανακατεμένα με πλίθους.

Η ενσωμάτωση των φυκιών του είδους Sargassum σε τούβλα, τους προσδίδει αξιοσημείωτη αντοχή σε σεισμική δραστηριότητα και ανέμους που σχετίζονται με καταιγίδες, ιδιότητες που επιβεβαιώθηκαν από δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν από το National Autonomous University of Mexico (UNAM). Τα τούβλα Sargablocks παράγονται με σύνθλιψη δύο βασικών συστατικών: του πηλού (από τα απόβλητα οικοδομικής άμμου) και των φυκιών.

Μια μικρή κατοικία, που ολοκληρώθηκε σε μόλις 15 ημέρες, κατανάλωσε 50% λιγότερους πόρους από μια συμβατική οικιστική μονάδα και ξεχωρίζει ιδιαίτερα για την υψηλή θερμική της αδράνεια, επιτρέποντας τη συσσώρευση θερμότητας κατά τη διάρκεια της ημέρας και την απελευθέρωση της κατά τη νύχτα.

Στόχος του ιδρυτή της Blue-Green είναι να καταστήσει αυτό το οικοδομικό υλικό διαθέσιμο για οικονομικά προσιτή κατασκευή κατοικιών για πληθυσμούς χαμηλού εισοδήματος, ενώ παράλληλα είναι κατάλληλο και για κτίρια υψηλότερου προϋπολογισμού. Σε αυτή την περίπτωση, τα τούβλα μετατρέπουν ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα σε μια πολύτιμη, πραγματικά βιώσιμη δομική πρώτη ύλη.

Για την ανακαίνιση και επέκταση του Design Museum Gent, μια καινοτόμος διαδικασία ανακύκλωσης μετατρέπει τα θρυμματισμένα απόβλητα σκυροδέματος και γυαλιού σε τούβλα που θα καλύψουν την πρόσοψη του. Το υλικό αντιπροσωπεύει μόνο το 35% του ενσωματωμένου άνθρακα ενός παραδοσιακού τούβλου, λόγω του τρόπου με τον οποίο λαμβάνονται τα συστατικά του και του γεγονότος ότι δε χρειάζεται να ψηθεί.

Το Gent Waste Brick θα χρησιμοποιηθεί στην πρόσοψη της επέκτασης του μουσείου, η οποία σχεδιάστηκε από την Carmody Groarke, και αναπτύχθηκε σε συνεργασία με το αρχιτεκτονικό γραφείο TRANS. Για να επιτευχθεί αυτό, αναπτύχθηκε μέθοδος για την άλεση των αποβλήτων οικοδομικών υλικών μαζί με ασβέστη για να σχηματιστούν ξηρά, σκληρυμένα τούβλα.

Κατασκευασμένο κυρίως από θρυμματισμένο σκυρόδεμα, τοιχοποϊία και γυαλί από κατεδαφισμένα κτίρια, το τούβλο αξιοποιεί υλικά που συλλέγονται κυρίως σε ακτίνα πέντε μιλίων από το μουσείο. Ο ασβέστης που χρησιμοποιείται ως συνδετικός παράγοντας στα τούβλα προέρχεται από μια ελαφρώς πιο μακρινή τοποθεσία, αλλά εξακολουθεί να προέρχεται από την ευρύτερη περιοχή.

Όταν συνδυάζονται μέσα σε μια μονάδα επεξεργασίας μεγέθους ενός εμπορευματοκιβωτίου αποστολής, οι πρώτες ύλες διαμορφώνονται σε τούβλα τα οποία στη συνέχεια υφίστανται μια διαδικασία curing για 60 ημέρες. Σε αντίθεση με τα συμβατικά τούβλα, τα οποία ψήνονται σε έναν κλίβανο μία ή και δύο φορές σε υψηλές θερμοκρασίες, το Gent Waste Brick καταναλώνει σημαντικά λιγότερη ενέργεια.

Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του curing, το Gent Waste Brick απορροφά άνθρακα από τον αέρα δεσμεύοντας το διοξείδιο του άνθρακα, μία διεργασία που καθιστά το τούβλο πιο ανθεκτικό. Με μια εκτιμώμενη διάρκεια ζωής 60 ετών, κάθε τούβλο θα παράγει το ένα τρίτο της ποσότητας CO₂ ενός συμβατικού τούβλου. Τα τούβλα θα χρησιμοποιηθούν στην εξωτερική επιφάνεια της επέκτασης του μουσείου, η οποία έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί το 2024.

Στο Nairobi, η Nzambi Matee, μία Κενυάτης μηχανικός, ηγείται μιας πρωτοβουλίας που επιδεικνύει τις αναξιοποίητες δυνατότητες των πλαστικών αποβλήτων. Η νεοφυής επιχείρηση Gjenge Makers της οποίας ηγείται, επιδιώκει να μετατρέψει το απορριφθέν πλαστικό σε οικολογικά τούβλα που είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά, οικονομικά αποδοτικά και έχουν θετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Η πεποίθηση της Matee ότι το πλαστικό έχει αξία, γεννήθηκε από την παρατήρηση της τεράστιας ποσότητας πλαστικών αποβλήτων σε χωματερές και δημόσιους χώρους στην πόλη της, μια ταχέως αναπτυσσόμενη αφρικανική πρωτεύουσα που παράγει περίπου 500 τόνους πλαστικών αποβλήτων κάθε μέρα, με λιγότερο από το 10% αυτών να ανακυκλώνεται.

Η τεχνική που αναπτύχθηκε για να μετατρέψει αυτά τα απόβλητα σε οικοδομικό υλικό συνδυάζει θρυμματισμένο πλαστικό με άμμο, σχηματίζοντας ένα μείγμα το οποίο, μετά την έκθεση σε θερμότητα, μετατρέπεται σε ένα στιβαρό, ελαφρύ τούβλο με πλεονεκτήματα έναντι του σκυροδέματος: τα βιώσιμα τούβλα έχουν επτά φορές μεγαλύτερη αντοχή, είναι ελαφρύτερα, οικονομικά βιώσιμα και περιβαλλοντικά φιλικά.

Επιπλέον, τα τούβλα κοστίζουν έως και 15% λιγότερο στην παραγωγή τους και, λόγω της ινώδους φύσης του πλαστικού, οι θύλακες αέρα εξαλείφονται κατά τη διαδικασία παραγωγής, με αποτέλεσμα μεγάλη αντοχή στη θλίψη και μεγαλύτερη μηχανική αντοχή. Το συγκεκριμένο έργο υπογραμμίζει το μετασχηματιστικό δυναμικό της καινοτομίας στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών και κοινωνικών προκλήσεων.

Ένα άλλο παράδειγμα προέρχεται από την Ολλανδία και αναπτύχθηκε από την εταιρεία Precious Plastic. Πρόκειται για μία πρωτοποριακή λύση ανακυκλωμένων τούβλων, η οποία αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της πλαστικής ρύπανσης και της οικονομικής στέγασης. Ενώ τα πλαστικά απόβλητα προκαλούν ρύπανση στους ωκεανούς και η κατασκευαστική βιομηχανία συμβάλλει σημαντικά στις εκπομπές άνθρακα, αυτό το τούβλο προσφέρει μια οικονομικά αποδοτική και οικολογικά βιώσιμη εναλλακτική λύση.

Κατασκευασμένο με εξοπλισμό ανακύκλωσης που δεν υπόκειται σε εμπορικά δικαιώματα, κάθε τούβλο μπορεί να χρησιμοποιήσει 1,5 κιλό πλαστικών αποβλήτων και είναι σχεδιασμένο για εύκολη συναρμολόγηση, επιτρέποντας γρήγορη κατασκευή, ακόμη και από άπειρους κατασκευαστές. Αυτά τα τούβλα είναι δυνητικά χρήσιμα για την κατασκευή προσιτών κατοικιών, καταφυγίων αντιμετώπισης καταστροφών και δημόσιων κτιρίων, με έμφαση στην προσαρμοστικότητά τους.

Με τη σχετική τεχνογνωσία σε κοινή χρήση στην πλατφόρμα της Precious Plastic ως μέρος του κινήματος #Openbrick, η πρωτοβουλία αποτελεί έναν πολλά υποσχόμενο τρόπο για την καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης, την προώθηση της βιώσιμης κατασκευής και την κάλυψη των παγκόσμιων αναγκών στέγασης.

Το τούβλο K-BRIQ®, παραγωγής της εταιρείας Kenotec στο Ηνωμένο Βασίλειο, στοχεύει στον επαναπροσδιορισμό της βιώσιμης κατασκευής. Είναι ένα τούβλο κατασκευασμένο από ανακυκλωμένα αδρανή υλικά, προσφέροντας μία εναλλακτική λύση χαμηλών εκπομπών άνθρακα στην παραδοσιακή τοιχοποϊία, ενώ είναι προσαρμόσιμο τόσο σε εσωτερικό όσο και σε εξωτερικό περιβάλλον. Σε σύγκριση με ένα συμβατικό τούβλο από πηλό, έχει αποτύπωμα άνθρακα μικρότερο από 5% καθώς δεν περνά από τη διαδικασία ψησίματος.

Επιπλέον, περίπου το 90% του περιεχομένου του προέρχεται από ανακυκλωμένα οικοδομικά απόβλητα και δεν απαιτεί τη χρήση τσιμέντου (μειώνοντας με αυτό τον τρόπο το αποτύπωμα άνθρακα). Το τούβλο έχει χρωματιστό φινίρισμα που δεν απαιτεί βαφή ή επεξεργασία επιφάνειας και έχει τη δυνατότητα για ποικιλία διαφορετικών χρωμάτων χρησιμοποιώντας ανακυκλωμένες χρωστικές ουσίες.

Τα χαρακτηριστικά απόδοσης του τούβλου και η «κατασκευαστική του προσαρμοστικότητα», το καθιστούν κατάλληλο για τις περισσότερες εφαρμογές που συνήθως χρησιμοποιούνται παραδοσιακά προϊόντα από τούβλα ή τσιμέντο και οι οποίες είναι παραδοσιακά μη προσβάσιμες σε προϊόντα που ξηραίνονται στον αέρα.

Πιστοποιημένο από την BBA και υποστηριζόμενο από Περιβαλλοντική Δήλωση Προϊόντος, το K-BRIQ® διατίθεται σε δεκατρία χρώματα, τα οποία έχουν παραχθεί από ανακυκλωμένες χρωστικές, ενώ και άλλοι χρωματισμοί μπορούν να επιτευχθούν με μείγματα. Το προϊόν βρίσκεται στα τελικά στάδια πιστοποίησης BBA στο Ηνωμένο Βασίλειο, επιτρέποντας την εμπορική του χρήση από τα τέλη του καλοκαιριού του 2023. Η περιβαλλοντική δήλωση προϊόντος (EPD) και ο οδηγός σχεδιασμού θα είναι επίσης διαθέσιμα στα τέλη του 2023, οπότε η εταιρεία ελπίζει να έχει παραδώσει συνολικά 3 εκατομμύρια τούβλα.

Εμπνευσμένα από τον επιχειρηματία Manish Kothari, ιδιοκτήτη και διευθύνοντα σύμβουλο της Rhino Machines, τα τούβλα Rhino προσφέρουν λύσεις για την κατασκευή τούβλων και τη χρήση βιομηχανικών αποβλήτων. Σε αντίθεση με τα συμβατικά κεραμικά τούβλα, τα οποία έχουν υψηλό περιβαλλοντικό αποτύοωμα λόγω της διαδικασίας κατασκευής τους και της ρύπανσης που προκαλούν, τα προϊόντα αυτά αποτελούνται από 75% σκόνη χυτηρίου και 25% ανακυκλωμένο πλαστικό.

Η προηγουμένως άχρηστη λεπτομερής σκόνη χυτηρίου βρίσκει νέα χρήση ως βασικό στοιχείο σε αυτά τα τούβλα, ενώ το ανακυκλωμένο πλαστικό δρα ως αποτελεσματικός συνδετικός παράγοντας, αντικαθιστώντας την ανάγκη για νερό στη διαδικασία κατασκευής και ενισχύοντας περαιτέρω τα οικολογικά χαρακτηριστικά των τούβλων.

Τα τούβλα Rhino είναι 2,5 φορές ισχυρότερα και 25% ελαφρύτερα από τα παραδοσιακά τούβλα και η μοναδική τους σύνθεση τους επιτρέπει να αντέχουν μεγαλύτερες πιέσεις σε σύγκριση με τα συμβατικά τούβλα από πηλό, διατηρώντας τη δομική ακεραιότητα ακόμη και όταν υποβάλλονται σε διάτρηση ή κοπή. Επιπλέον, κατασκευάζονται πολύ γρήγορα, και μπορούν να είναι έτοιμα για χρήση μόλις 30 λεπτά μετά την παραγωγή τους.

Η πρώτη ύλη μπορεί επίσης να προέρχεται από ασυνήθιστα υλικά. Η Ellie Birkhead, απόφοιτος της Ακαδημίας Σχεδίου του Eindhoven, αναπτύσσει οικολογικά τούβλα μέσω του έργου «Building the Local». Τα τούβλα της κατασκευάζονται από πηλό αναμεμειγμένο με κοπριά αλόγων, γυάλινα μπουκάλια από μια παμπ, μαλλί, στάχτη από άχυρο από ένα αγρόκτημα, χρησιμοποιημένο σιτάρι από ζυθοποιείο και ανθρώπινα μαλλιά από κομμωτήρια. 

Το έργο της αναβιώνει την κληρονομιά των Chiltern Hills, καταπολεμώντας τον αντίκτυπο της παγκοσμιοποίησης στις τοπικές βιομηχανίες. Ενσωματώνοντας αποκλειστικά τοπικές πρώτες ύλες, η Birkhead καλλιεργεί τη σύνδεση μεταξύ αρχιτεκτονικής, αισθητικής και πολιτισμού. Το εγχείρημα της απηχεί μια ευρύτερη έκκληση για προστασία των απειλούμενων βιομηχανιών και δεξιοτήτων, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη διατήρησης της κληρονομιάς σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο. Η πρωτοβουλία «Building the Local» είναι μια απόδειξη δημιουργικής βιωσιμότητας και σεβασμού για την τοπική κληρονομιά, που μας καθοδηγεί προς ένα πιο συνειδητό μέλλον.

Με τον επαναπροσδιορισμό των αποβλήτων ως πολύτιμης πρώτης ύλης, η κατασκευαστική βιομηχανία είναι μάρτυρας μιας οικολογικής επανάστασης που καθοδηγείται από καινοτόμα μυαλά. Από τη χρήση φυκιών για τη δημιουργία ανθεκτικών κατοικιών, μέχρι τη μετατροπή του απορριφθέντος πλαστικού σε ανθεκτικά τούβλα, η κυκλική οικονομία βρίσκει έκφραση σε τούβλα που ενσωματώνουν περιβαλλοντική και κοινωνική αξία, διαμορφώνοντας ελκυστικές, ανθεκτικές και προσιτές κατοικίες.

Καθώς ο κόσμος αναζητά δημιουργικούς τρόπους για να αντιμετωπίσει τις παγκόσμιες προκλήσεις, αυτές οι ιστορίες μετασχηματισμού εμπνέουν την υιοθέτηση υπεύθυνων πρακτικών και την οικοδόμηση ενός πιο συνειδητού αύριο.

Με πληροφορίες από archdaily.com