Κυκλική οικονομία: Προκλήσεις και ευκαιρίες στον ελληνικό κατασκευαστικό τομέα

Η κα. Μίχου πρόσθεσε πως, στην εποχή της κυκλικής οικονομίας, στον τομέα των δομικών υλικών υπάρχουν μεγάλες παραγωγικές ευκαιρίες και δυνατότητες (βασισμένες στο υπό ποιες προϋποθέσεις μπορούν οι ελληνικές εταιρείες να παρέχουν προϊόντα στη μεσογειακή αγορά), αλλά και η πιθανότατα ενός οικονομικού και κοινωνικού εφιάλτη (στην περίπτωση που οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν καταφέρουν να παράγουν προϊόντα εναρμονισμένα με τις νέες προδιαγραφές και ταυτόχρονα ενισχυθούν οι εισαγωγές).

Αναφερόμενη δε, στις πιστοποιήσεις των κτηρίων κατά το «πράσινο» πρότυπο Leadership in Energy and Environmental Design (LEED), μεταξύ άλλων για τα υλικά και τους πόρους, γνωστοποίησε ότι μόνο 53 κτήρια στην Ελλάδα έχουν πιστοποιηθεί, ενώ άλλα 60 βρίσκονται στη διαδικασία πιστοποίησης πανελλαδικά. Μεταξύ των 113 αυτών κτηρίων, μόλις πέντε βρίσκονται στη Θεσσαλονίκη

Ανάμεσα στις «Συμπληγάδες» της κλιματικής κρίσης και του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία βρίσκεται η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, με τις περισσότερες από τις χώρες της ευρύτερης περιοχής να παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις στο πεδίο της κυκλικής οικονομίας. Πώς θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν οι πολιτικές της κυκλικής οικονομίας, σε μια περίοδο που η παρευξείνια περιοχή δέχεται και τους κραδασμούς του πολέμου;

Το ερώτημα βρέθηκε στο επίκεντρο του συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε, με την ευκαιρία της 1ης διεθνούς έκθεσης «Forward Green», στο πλαίσιο του έργου «Τhe BSB - «CIRCLECON»». Το έργο χρηματοδοτείται από το κοινοτικό πρόγραμμα «Black Sea Basin 2014- 2020» και έχει ως στόχο την προώθηση της κυκλικής οικονομίας στη Βουλγαρία, Γεωργία, Ελλάδα, Τουρκία και Ουκρανία. Από ελληνικής πλευράς συμμετέχει ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων - ΣΕΒΕ.

Στο πλαίσιο του έργου, μπήκαν στη Θεσσαλονίκη και οι πρώτες υπογραφές στο καταστατικό και τη σύμβαση για τη σύσταση Ευρωπαϊκού Ομίλου Εδαφικής Συνεργασίας (ΕΟΕΣ), με έδρα τη Βάρνα της Βουλγαρίας, ο οποίος θα έχει ως αποκλειστικό αντικείμενο την προώθηση του μοντέλου της κυκλικής οικονομίας στη Μαύρη Θάλασσα. Στον Όμιλο θα εκπροσωπούνται 12 φορείς των έξι χωρών, με βάση το μοντέλο της λεγόμενης «τετραπλής έλικας» (θα συμμετέχουν δηλαδή ακαδημαϊκά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα, επιχειρήσεις, ο δημόσιος τομέας και η Κοινωνία των Πολιτών).

Ωστόσο, για να ολοκληρωθεί η σύσταση του, θα πρέπει να ακολουθήσουν εγκρίσεις από τις αρμόδιες εθνικές αρχές των συμμετεχουσών χωρών, διαδικασία που αναμένεται να διαρκέσει περίπου ένα εξάμηνο. «Το καταστατικό αναμένεται να υπογραφεί επίσημα μέσα στο 2023, σήμερα θα γίνει ουσιαστικά μια προ-υπογραφή, που θα υποδηλώνει τη δέσμευση των εταίρων του έργου στη δημιουργία του Ομίλου» εξήγησε ο Γιάννης Αναστασιάδης, εκ μέρους του ΕΟΑΣ «ΕΛΙΚΑΣ»

Την ανάγκη αναθεώρησης της Σύμβασης του Βουκουρεστίου (1992) για την προστασία της Μαύρης Θάλασσας, υπογράμμισε ο εντεταλμένος σύμβουλος της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Κομισιόν, Γεώργιος Κρεμλής, διευθυντής επί τιμή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Η Σύμβαση πρέπει να αναθεωρηθεί. Το πρόβλημα είναι η Ρωσία, που ανθίσταται σε οποιαδήποτε προσπάθεια αναθεώρησης κι εδώ η ΕΕ θα πρέπει να αναλάβει κάποιον σημαντικό ρόλο» σημείωσε. Πρόσθεσε ότι η Ελλάδα, ως ένα από τα παλαιότερα κράτη-μέλη της ΕΕ, μπορεί να συμβάλει στην προσπάθεια για την ενεργοποίηση των πολιτικών της κυκλικής οικονομίας στην ευρύτερη περιοχή. Η Ελλάδα, είπε, έχει ένα από τα καλύτερα θεσμικά πλαίσια για το περιβάλλον στην Ευρώπη, έναν πρωτοποριακό κλιματικό νόμο και μια προωθημένη, ολιστική στρατηγική, με περισσότερους από 70 θεματικούς άξονες.

Ο κ. Κρεμλής επισήμανε ακόμα την ανάγκη να δοθούν φορολογικά και χρηματοδοτικά κίνητρα στις επιχειρήσεις, ώστε να συμβάλλουν στην ορθή περιβαλλοντική και κοινωνική διακυβέρνηση (ESG). Συμπλήρωσε ότι κίνητρα χρειάζεται επίσης να θεσπιστούν για τη συγκρότηση ΣΔΙΤ και την εναρμόνιση της τοπικής αυτοδιοίκησης με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. «Δυστυχώς μέχρι στιγμής πετύχαμε μόλις 9% κυκλική οικονομία» είπε και πρόσθεσε ότι η κυκλική οικονομία θα υλοποιηθεί ταχύτερα με την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και συμμετοχή της κοινωνίας.

Την εκτίμηση ότι αν οι εξαγωγείς δεν αντιληφθούν τη σημασία των πιστοποιητικών και προτύπων της κυκλικής οικονομίας, δεν θα μπορέσουν μελλοντικά να πουλάνε στις ξένες αγορές, διατύπωσε ο σύμβουλος του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, Σπύρος Ιγνατιάδης, επισημαίνοντας ότι «τα ζητήματα της κυκλικής οικονομίας είναι πλέον τόσο σημαντικά, που δεν μπορούμε να τα παραβλέπουμε». Πρόσθεσε ότι «ο πόλεμος στην Ουκρανία θα τελειώσει κάποια στιγμή και τότε τα ζητήματα αναδιοργάνωσης και αναμόρφωσης των οικονομιών, μέσω και της κυκλικής οικονομίας, θα είναι αυτά που θα καθορίσουν και την ανάπτυξη της περιοχής μας. Η περιοχή μας θα πρέπει να αναλάβει σημαντικότατες πρωτοβουλίες σε επίπεδο Βαλκανικής και Μαύρης Θάλασσας, ώστε να αποτελέσει hub στον Νότο και την Ανατολή για ζητήματα που αφορούν την κυκλική οικονομία» υπογράμμισε.

Στη σημασία που έχει το γεγονός ότι το ΑΠΘ φιλοξενεί την έδρα του Δικτύου για την Επίλυση Προβλημάτων Βιώσιμης Ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή της Μαύρης Θάλασσας (SDSN Black Sea), ως τμήμα του υφιστάμενου παγκόσμιου δικτύου των Ηνωμένων Εθνών (SDSN Global), αναφέρθηκε ο κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ, Γεώργιος Ζαρωτιάδης. Γνωστοποίησε ότι το δίκτυο έχει ήδη αναπτύξει πολλές δραστηριότητες στην περιοχή, μια από τις οποίες είναι η σύνταξη της μελέτης για να αρχίσει να λειτουργεί το Παρατηρητήριο των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης της Μαύρης Θάλασσας.

Όπως είπε, έχει ήδη γίνει η μελέτη βιωσιμότητας και συντάχθηκε το επιχειρησιακό σχέδιο και «πλέον είμαστε σε αναζήτηση των τελικών συνεργασιών, αλλά και χρηματοδότησης, αλλά (το Παρατηρητήριο) δεν θέλει πολλά κεφάλαια για να ξεκινήσει». Ο κ. Ζαρωτιάδης εξέφρασε ακόμα την πεποίθηση ότι η Θεσσαλονίκη «μπορεί να βγει μπροστά» και να πρωτοπορήσει στον τομέα της «γαλάζιας οικονομίας» στην Ανατολική Μεσόγειο.

Την έλλειψη μονάδων ανακύκλωσης για τις κυψέλες των φωτοβολταϊκών πάνελ στην Κεντρική Μακεδονία, επισήμανε εκπροσωπώντας την Περιφέρεια, ο Νικόλαος Τζόλλας, ο οποίος τόνισε ακόμα την πρόκληση -και ταυτόχρονα επιχειρηματική ευκαιρία- που αποτελούν η σπατάλη τροφής (καλλιέργειες που δεν οδηγούνται στην κατανάλωση ή την παραγωγή βιοαερίου, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ακόμα και για την παραγωγή αλκοόλ) και η συσκευασία των τροφίμων (μια πρόκληση που οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουν στα επόμενα χρόνια, αφού θα αναγκαστούν να χρησιμοποιήσουν πιο «πράσινες» και άρα πιο ακριβές συσκευασίες, ακόμα και για προϊόντα χαμηλής προστιθέμενης αξίας).

Ως προς τα φωτοβολταϊκά, ο κ. Τζόλλας είπε: «Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δεκάδες MW φωτοβολταϊκών στην περιφέρεια μας και δεν υπάρχει μία μονάδα ανακύκλωσης, όχι του αλουμινίου, αλλά των κυψελών. Φανταστείτε ότι σε μια περιοχή μπορεί να εγκαθίστανται χιλάδες πάνελ και δεν υπάρχει στην περιφέρεια μας τρόπος, ώστε να υπογράφεται μια σύμβαση με μια τέτοια μονάδα». Πρόσθεσε ότι, έτσι, αν για λόγους εκσυγχρονισμού ενός πάρκου ή εξαιτίας π.χ., μιας πυρκαγιάς, τα πάνελ πρέπει να αντικατασταθούν, δεν υπάρχει τρόπος να αντληθούν -από τα παλαιά φωτοβολταϊκά- τόνοι υλικών, όπως χαρτί, σελοφάν ή υλικά συσκευασίας.

Αντίστοιχα, σε μια περίοδο που η ηλεκτροκίνηση αναπτύσσεται ραγδαία και επιδοτείται, σε 10-15 χρόνια από σήμερα θα προκύψει μοιραία μεγάλος όγκος μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων, για τις οποίες θα υπάρχει ανάγκη διαχείρισης. «Δεν θέλουμε να είμαστε μια περιφέρεια που απλά αποθηκεύει μπαταρίες ή πάνελ και τα στέλνει στο εξωτερικό για μεταποίηση. Εδώ πρέπει να γίνουν μεταποιητικές μονάδες, να εκμεταλλευόμαστε την προστιθέμενη αξία» τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Τζόλλας.