Η διαθεσιμότητα πρώτων υλών, όπως το κοβάλτιο και το λίθιο, έχει μειωθεί, ενώ οι τιμές αυξάνονται και οι περιορισμοί στις εξαγωγές από τις κύριες χώρες παραγωγής μπορεί να παίζουν ρόλο σε αυτό.
Οι αυξανόμενοι περιορισμοί στις εξαγωγές λιθίου, κοβαλτίου και άλλων πρώτων υλών που είναι κρίσιμες για την ενεργειακή μετάβαση, απειλούν να επιβραδύνουν τη μετάβαση σε μια πιο πράσινη οικονομία, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.
Σε μια νέα έκθεση, ο ΟΟΣΑ ανέφερε ότι την τελευταία δεκαετία, οι περιορισμοί στις εξαγωγές κρίσιμων πρώτων υλών - συνήθως με τη μορφή δασμών - έχουν υπερπενταπλασιαστεί. Από τον Ιανουάριο του 2009 έως τον Δεκέμβριο του 2020, ο συνολικός αριθμός των ελέγχων στις εξαγωγές βιομηχανικών πρώτων υλών αυξήθηκε σε 18.263 από 3.337. Επί του παρόντος, περίπου το 10% της παγκόσμιας αξίας των εξαγωγών κρίσιμων πρώτων υλών αντιμετωπίζει τουλάχιστον ένα μέτρο περιορισμού στις εξαγωγές του.
«Συνολικά, η έρευνα μέχρι στιγμής υποδηλώνει ότι οι περιορισμοί στις εξαγωγές μπορεί να παίζουν έναν μη αμελητέο ρόλο στις διεθνείς αγορές κρίσιμων πρώτων υλών, επηρεάζοντας τη διαθεσιμότητα και τις τιμές τους», ανέφερε η έκθεση.
Ο ΟΟΣΑ τόνισε επίσης στην έκθεση ότι πολλά ορυκτά ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή μετάβαση εντοπίζονται σε σχετικά λίγες χώρες, δίνοντας τα παραδείγματα της κυριαρχίας του Κονγκό στα αποθέματα κοβαλτίου και του σχεδόν μονοπωλίου της Κίνας στην παραγωγή μαγνησίου.
Η Κίνα, η Ινδία, το Βιετνάμ, η Ρωσία, η Αργεντινή και το Καζακστάν ήταν οι έξι χώρες που εισήγαγαν τους περισσότερους νέους περιορισμούς στις εξαγωγές μεταξύ 2009 και 2020, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ. Αυτές οι χώρες διαθέτουν μερικά από τα μεγαλύτερα αποθέματα κρίσιμων πρώτων υλών και αντιπροσωπεύουν σημαντικό μερίδιο της παγκόσμιας παραγωγής τους. Η Κίνα δεν είναι μόνο κυρίαρχος παίκτης στην παραγωγή μαγνησίου, αλλά και μαγγανίου, ενώ το Βιετνάμ και η Αργεντινή βρίσκονται στην πρώτη γραμμή στην εξόρυξη σπάνιων γαιών και λιθίου, αντίστοιχα.
Η παγκόσμια ζήτηση για ορυκτά όπως το λίθιο, ο γραφίτης και το νικέλιο αναμένεται να εκτιναχθεί τις επόμενες δεκαετίες σε μια προσπάθεια ανάπτυξης ενεργειακών τεχνολογιών μηδενικών εκπομπών άνθρακα. Για παράδειγμα, για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού, ο ΟΟΣΑ αναμένει ότι η ζήτηση για λίθιο θα αυξηθεί κατά 42 φορές έως το 2040 σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα, ενώ η αντίστοιχη ζήτηση για γραφίτη προβλέπεται να αυξηθεί κατά 25 φορές.
Τα τελευταία χρόνια, μεγάλοι εισαγωγείς όπως οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν εντείνει τις προσπάθειες τους για τη μείωση των περιορισμών στις εξαγωγές, παράλληλα με τις προσπάθειες για διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας για κρίσιμες πρώτες ύλες. Πολιτικές όπως ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ και ο νόμος της ΕΕ για τις κρίσιμες πρώτες ύλες ενθαρρύνουν την ανάπτυξη εναλλακτικών προμηθειών σε τοπικό επίπεδο και από φιλικά προσκείμενες χώρες, την άρση πιθανών εμπορικών φραγμών και την επίτευξη στοχευμένων εμπορικών συμφωνιών με φιλικές χώρες.
Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία τον Μάρτιο του 2023 υπέγραψαν διμερή συμφωνία με στόχο τη διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού για κρίσιμες πρώτες ύλες και την προώθηση της υιοθέτησης τεχνολογιών μπαταριών για ηλεκτρικά οχήματα.
Παρά τους πρόσθετους περιορισμούς στις εξαγωγές, η ζήτηση για αυτές τις κρίσιμες πρώτες ύλες αυξάνεται όπως και το εμπόριο τους, ανέφερε ο ΟΟΣΑ. Η αξία του εμπορίου κρίσιμων πρώτων υλών αυξήθηκε κατά 38% τη δεκαετία μεταξύ 2007-2009 και 2017-2019 σε σύγκριση με αύξηση 31% την ίδια περίοδο για όλα τα προϊόντα. Το λίθιο σημείωσε το μεγαλύτερο άλμα με αύξηση 438% στις εμπορικές του συναλλαγές.
Με πληροφορίες από wsj.com
