Η περιβαλλοντική επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ENVI) τροποποίησε τον κανονισμό για τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασιών (Packaging and Packaging Waste Regulation, PPWR), προσθέτοντας περαιτέρω περιορισμούς όσον αφορά στη ρύπανση από τα πλαστικά, στην εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, στα «αιώνια χημικά» στις συσκευασίες τροφίμων και πολλά άλλα.
Ωστόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση Παραγωγών Αναψυκτικών (UNESDA) είναι επικριτική απέναντι στις τροποποιήσεις σχετικά με τις επαναχρησιμοποιήσιμες συσκευασίες και τον πιθανό αντίκτυπο στην εναρμόνιση μεταξύ των κρατών-μελών και την ενιαία αγορά. Οι ευρωβουλευτές της επιτροπής υιοθέτησαν την προτεινόμενη ρύθμιση που περιλαμβάνει προβλέψεις για ολόκληρο τον κύκλο ζωής της συσκευασίας, από τις πρώτες ύλες έως την τελική διάθεση. Η ρύθμιση υπερψηφίστηκε με πενήντα έξι ψήφους υπέρ, είκοσι τρεις κατά και πέντε αποχές, ενώ η αντίστοιχη ψηφοφορία σε επίπεδο Ολομέλειας έχει προγραμματιστεί εντός του Νοεμβρίου 2023.
Το τροποποιημένο ρυθμιστικό πλαίσιο περιλαμβάνει ειδικούς στόχους μείωσης των αποβλήτων από πλαστικές συσκευασίες (10% έως το 2030, 15% έως το 2035 και 20% έως το 2030), με ελάχιστα ποσοστά ανακυκλωμένου περιεχομένου να επιβάλλονται ανά τύπο συσκευασίας με αντίστοιχους στόχους για το 2030 και το 2040. Για παράδειγμα, ο ισχύον κανονισμός PPWR έχει ορίσει την ποσότητα των ανακυκλωμένων πλαστικών αποβλήτων ανά μονάδα συσκευασίας που απαιτείται για πλαστικά μπουκάλια αναψυκτικών μίας χρήσης και για ευαίσθητες στην επαφή συσκευασίες που κατασκευάζονται κυρίως από PET, στο ελάχιστο ποσοστό του 30% από το 2030 και έπειτα.
Οποιεσδήποτε πλαστικές σακούλες μεταφοράς βάρους κάτω των 15mg που δεν απαιτούνται για λόγους υγιεινής ή ως κύρια συσκευασία για την αποφυγή της σπατάλης σε τρόφιμα, θα απαγορευτούν. Η προτεινόμενη τροποποίηση αναφέρει ήδη ότι οι «πολύ ελαφριές» πλαστικές σακούλες μεταφοράς μπορούν να χρησιμοποιούνται σε κράτη-μέλη εξοπλισμένα με κατάλληλα συστήματα συλλογής και υποδομές επεξεργασίας αποβλήτων, υπό την προϋπόθεση ότι οι σακούλες είναι κατασκευασμένες από κομποστοποιήσιμα και βιοαποδομήσιμα πολυμερή που μπορούν να υποστούν επεξεργασία σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας βιολογικών αποβλήτων.
Η επιτροπή αναμένεται να αξιολογήσει τη δυνατότητα πρότασης στόχων και κριτηρίων βιωσιμότητας για τα πλαστικά βιολογικής βάσης έως το τέλος του 2025. Τέτοια υλικά αναμένεται να συμβάλλουν στη μείωση της εξάρτησης της οικονομίας των πλαστικών από τα ορυκτά καύσιμα.
Η δισφαινόλη Α, οι ουσίες PFAS και άλλα «αιώνια χημικά» τα οποία προστίθενται σε συσκευασίες που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα -συχνά για να καταστήσουν τις συσκευασίες τροφίμων από χαρτί και χαρτόνι ανθεκτικές στη φωτιά ή το νερό- αναμένεται επίσης να απαγορευτούν. Αυτές οι ουσίες έχουν συσχετιστεί με διάφορες αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία.
Σχετικά με το τελευταίο, η εισηγήτρια Frédérique Ries (Renew, BE), σχολίασε: «Η Επιτροπή Περιβάλλοντος έστειλε ένα ισχυρό μήνυμα υπέρ μιας πλήρους αναμόρφωσης της ευρωπαϊκής αγοράς συσκευασιών και αποβλήτων συσκευασίας. Δεν μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική πολιτική ανακύκλωσης ή επαναχρησιμοποίησης χωρίς ασφαλή συσκευασία, και για το λόγο αυτό η απαγόρευση των επιβλαβών χημικών ουσιών που προστίθενται σκόπιμα είναι μια σημαντική νίκη για την υγεία των ευρωπαίων καταναλωτών».
«Έχουμε επίσης εξασφαλίσει ότι η περιβαλλοντική φιλοδοξία ανταποκρίνεται στη βιομηχανική πραγματικότητα, με μια έκθεση που εστιάζει στην καινοτομία και προβλέπει λιγότερες απαιτήσεις για επιχειρήσεις με λιγότερους από δέκα υπαλλήλους».
Με την προϋπόθεση των προβλέψεων του ρυθμιστικού πλαισίου ότι όλες οι συσκευασίες θα σχεδιάζονται με στόχο την εύκολη ανακύκλωση τους έως το 2030, ενώ η ανακύκλωση σε κλίμακα θα είναι πραγματικότητα έως τον Ιανουάριο του 2035, η Επιτροπή σχεδιάζει να υιοθετήσει κριτήρια για να ορίσει όρους για τις συσκευασίες όπως «σχεδιασμένες για ανακύκλωση» και «ανακυκλώσιμες σε κλίμακα».
Οι ευρωβουλευτές της επιτροπής φιλοδοξούν επίσης να καταστήσουν διακριτές και να διευκρινίσουν τις απαιτήσεις για επαναχρησιμοποίηση ή επαναπλήρωση συσκευασιών. Όπως υποστηρίζουν, οι επαναχρησιμοποιήσιμες συσκευασίες θα πρέπει να ορίζονται από τον ελάχιστο αριθμό των φορών που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, με τις ειδικότερες παραμέτρους να καθορίζονται σε μεταγενέστερο στάδιο.
Οι τελικοί διανομείς για ποτά και τρόφιμα σε πακέτο στους τομείς του ξενοδοχείου και της εστίασης, αναμένεται να επιτρέπουν στους καταναλωτές να φέρουν το δικό τους δοχείο ως επαναχρησιμοποιήσιμη λύση συσκευασίας.
Ωστόσο, η UNESDA, η Ευρωπαϊκή Ένωση Παραγωγών Αναψυκτικών, μιλώντας εκ μέρους του ευρωπαϊκού τομέα αναψυκτικών, αντιτάχθηκε στην απόφαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη συμβιβαστική τροπολογία για την επαναχρησιμοποίηση και επαναπλήρωση των συσκευασιών. Ο οργανισμός ήλπιζε ότι θα εγκρινόταν ένας μηχανισμός εξαίρεσης από τους στόχους επαναχρησιμοποίησης και επαναπλήρωσης, διαθέσιμος για φορείς εκμετάλλευσης που πληρούν ορισμένα περιβαλλοντικά κριτήρια και κριτήρια διαχείρισης αποβλήτων.
Έχουν γίνει «σημαντικές» επενδύσεις σε υπάρχοντα κυκλικά συστήματα, επισημαίνει ο οργανισμός. Πλέον, υπάρχει ο φόβος ότι αυτά θα επηρεαστούν από τους νέους κανονισμούς, ενώ θα επηρεαστεί παράλληλα και η αμοιβαία σχέση μεταξύ επαναχρησιμοποίησης, επαναπλήρωσης και ανακύκλωσης.
Η UNESDA πιστεύει ότι η επαναχρησιμοποίηση και η επαναπλήρωση είναι πολύτιμα εργαλεία για τη μείωση των συσκευασιών και των αποβλήτων συσκευασίας, αλλά ότι «θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνο όπου και όταν είναι λογικό από περιβαλλοντική, οικονομική και καταναλωτική σκοπιά». Ο οργανισμός εναντιώνεται στην αύξηση των στόχων επαναχρησιμοποίησης και επαναπλήρωσης χωρίς τη διενέργεια περαιτέρω εκτίμησης επιπτώσεων και υποστηρίζει ότι το να επιτρέπεται στα κράτη-μέλη να αυξάνουν αυτούς τους στόχους μεμονωμένα «δεν είναι η σωστή προσέγγιση».
Αυτό θεωρείται ότι έρχεται σε αντίθεση με το στόχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για εναρμόνιση και κίνδυνο κατακερματισμού της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, με τις διαφοροποιήσεις μεταξύ των εθνικά καθοριζόμενων στόχων να απειλούν την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, να δημιουργούν δυσκολίες στην υλοποίηση των στόχων και να δημιουργούν εμπόδια μεταξύ των επιχειρήσεων και των υποχρεώσεων τους για την υποβολή σχετικών εκθέσεων.
Από την άλλη πλευρά, οι νέοι κανόνες της Επιτροπής Περιβάλλοντος απαιτούν επίσης το 90% των υλικών που χρησιμοποιούνται στις συσκευασίες -πλαστικό, ξύλο, σιδηρούχα μέταλλα, αλουμίνιο, γυαλί, χαρτί και χαρτόνι- να συλλέγονται χωριστά έως το 2029. Η ισχύουσα PPWR ήδη επιβάλλει την εφαρμογή συστημάτων επιστροφής συσκευασιών (Deposit Return Systems, DRS) για πλαστικά και μεταλλικά δοχεία ποτών μίας χρήσης με μέγεθος έως τρία λίτρα από την 1η Ιανουαρίου του ίδιου έτους.
Η UNESDA θεωρεί ότι ο στόχος του 90% είναι ένα «αναγκαίο βήμα προς την ενίσχυση της κυκλικότητας των συσκευασιών» και εγκρίνει την ευρεία υιοθέτηση των συστημα΄των DRS στην Ευρώπη. Αυτό το σύστημα πιστεύεται ότι αποτρέπει την ανακύκλωση των συσκευασιών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα σε εφαρμογές εκτός τροφίμων, εφόσον συνοδεύεται από έναν μηχανισμό πρόσβασης κατά προτεραιότητα για τη βιομηχανία αναψυκτικών σε ορισμένες ανακυκλωμένες πρώτες ύλες.
Ως εκ τούτου, η UNESDA ζητά από τους ευρωβουλευτές και τα κράτη-μέλη να υποστηρίξουν την έκκλησή της για δικαίωμα προτεραιότητας πρόσβασης ώστε να επιτρέπεται στους παραγωγούς αναψυκτικών πρόσβαση στα απαραίτητα ανακυκλωμένα υλικά για την επίτευξη των υποχρεωτικών στόχων ανακυκλωμένου περιεχομένου.
«Χαιρετίζουμε τη θέση που έλαβαν οι ευρωβουλευτές υπέρ της κυκλικότητας, προωθώντας την ανακύκλωση κλειστού βρόχου για μπουκάλια αναψυκτικών και την ευρύτερη ανάπτυξη των συστημάτων DRS», σχολίασε ο γενικός διευθυντής της UNESDA, Nicholas Hodac. «Ωστόσο, είναι ανησυχητικό να βλέπουμε τους ευρωβουλευτές να υποστηρίζουν υψηλότερους στόχους επαναχρησιμοποίησης χωρίς περαιτέρω εκτίμηση επιπτώσεων και να δίνουν στα κράτη-μέλη την ευελιξία να υπερβούν ακόμη και αυτούς τους αυξημένους στόχους. Έχει σκεφτεί σοβαρά η ΕΕ την εφαρμογή ενός συνονθυλεύματος εθνικών στόχων που θα έχουν καταστροφικές συνέπειες στην ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης; Η ΕΕ δεν πρέπει να θέτει στόχους χωρίς κανένα υποστηρικτικό στοιχείο».
Η UNESDA υπογραμμίζει τη δέσμευση της να συνεργαστεί τόσο με τους ευρωβουλευτές όσο και με τα κράτη-μέλη «για να καταστήσει τον κανονισμό για τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασίας της ΕΕ πιο ρεαλιστικό και εφαρμόσιμο και να επιτρέψει στη βιομηχανία να επιτύχει πλήρως την κυκλικότητα στις συσκευασίες των αναψυκτικών».
Το 2022, μια κοινή επιστολή των παραγόντων της ευρωπαϊκής βιομηχανίας συσκευασίας αποθάρρυνε την εφαρμογή πρωτοβουλιών κυκλικής οικονομίας σε εθνική κλίμακα και ζήτησαν μια ολοκληρωμένη ενιαία αγορά και μια ενιαία κυκλική οικονομία σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Μια άλλη κοινή επιστολή από περισσότερες από 120 ενώσεις της βιομηχανίας συσκευασίας υποστηρίζει ότι οι νομοθέτες μπορούν να επιτύχουν τους περιβαλλοντικούς και οικονομικούς στόχους του κανονισμού για τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασίας, αποτρέποντας ζητήματα νομικής βάσης της εσωτερικής αγοράς.
Επιπροσθέτως, η Ευρωπαϊκή Ένωση Ζυθοποιών (Brewers of Europe) έχει επίσης αντιταχθεί στον κανονισμό PPWR, λόγω της, όπως υποστηρίζει, «δυσανάλογης» εστίασης του στη συσκευασία μπύρας και την υποτιθέμενη απειλή που αυτή επιφέρει στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά.
Με πληροφορίες από packagingeurope.com
