CSRD, CSDDD, ESRS και άλλα άγνωστα ακρωνύμια: Ποιοι είναι οι κανονισμοί βιωσιμότητας της ΕΕ

Disclaimer: Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή ή απόδοση του περιεχομένου του παρόντος διαδικτυακού τόπου με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς αναφορά στο RAWMATHUB.GR (με ενεργό link) ή χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του RAWMATHUB.GR. 

Η Οδηγία Δέουσας Επιμέλειας για την Εταιρική Αειφορία (Corporate Sustainability Due Diligence Directive, CSDDD) στοχεύει «να δημιουργήσει ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για μια υπεύθυνη και βιώσιμη προσέγγιση στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, δεδομένης της σημασίας των εταιρειών ως πυλώνα στην οικοδόμηση μιας βιώσιμης κοινωνίας και οικονομίας». Οι επιπτώσεις των επιχειρήσεων λαμβάνουν χώρα σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας και αυτό είναι κάτι που έχει ήδη αναγνωριστεί από την ΕΕ. Συνοπτικά, η Οδηγία απαιτεί από τις εταιρείες να αναλάβουν την ευθύνη για τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές τους επιπτώσεις καθώς και για τις επιπτώσεις των προμηθευτών τους.

Ποιοι πρέπει να συμμορφωθούν: Η Οδηγία CSDDD θα ισχύει τόσο για μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις όσο και για εταιρείες εκτός ΕΕ που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, η Οδηγία θα ισχύσει: (α) για εταιρείες της ΕΕ με περισσότερους από 250 υπαλλήλους και έσοδα περίπου $43 εκατ. - ή εκείνες με μητρικές εταιρείες με περισσότερους από 500 υπαλλήλους ή συνολικά έσοδα σε παγκόσμιο επίπεδο τουλάχιστον $161 εκατ. και (β) για εταιρείες εκτός ΕΕ με έσοδα $43 εκατομμύρια δολάρια εντός της ΕΕ ή με μητρικές εταιρείες με έσοδα τουλάχιστον $161 εκατ. και τουλάχιστον $43 εκατ. που παράγονται στην ΕΕ.

Υπολογίζεται ότι η Οδηγία θα καλύψει περίπου 13.000 εταιρείες της ΕΕ και 4.000 εταιρείες εκτός της ΕΕ. Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) δεν έχουν συμπεριληφθεί μέχρι στιγμής, ωστόσο, θα επηρεαστούν έμμεσα επειδή συχνά αποτελούν μέρος της αλυσίδας αξίας μιας μεγαλύτερης εταιρείας.

Τι ορίζει η Οδηγία: Η Οδηγία εστιάζει σε τομείς με υψηλό διαρθρωτικό κίνδυνο παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή/και περιβαλλοντικών παραβιάσεων στις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Όπως προσδιορίζεται από τον ΟΟΣΑ, αυτοί οι τομείς είναι τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, η γεωργία, η δασοκομία, η αλιεία, η βιομηχανία τροφίμων, οι εξορυκτικές βιομηχανίες, τα βασικά και μεταποιημένα μεταλλικά προϊόντα και τα βασικά ενδιάμεσα προϊόντα, π.χ. χημικά.

Η Οδηγία απαιτεί από τις εταιρείες να:

• Διεξάγουν διαδικασίες δέουσας επιμέλειας για τις πιθανές επιπτώσεις των λειτουργιών και των αλυσίδων εφοδιασμού στο περιβάλλον και τα ανθρώπινα δικαιώματα
• Περιορίσουν τις δυσμενείς επιπτώσεις και να αναπτύξουν πολιτικές και διαδικασίες για την αντιμετώπιση αυτών των επιπτώσεων
• Αναφέρουν δημόσια τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων και κινδύνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα
• Αξιολογούν την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών δέουσας επιμέλειας τουλάχιστον μία φορά κάθε 12 μήνες
• Δημιουργήσουν μηχανισμούς παραπόνων που δίνουν τη δυνατότητα στους εργαζόμενους και στα ενδιαφερόμενα μέρη να εκφράσουν τις ανησυχίες τους.

Κατάσταση: Το προσχέδιο της Οδηγίας εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο και το τελικό κείμενο θα οριστικοποιηθεί εντός του 2023. Αξίζει να σημειωθεί ότι ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, έχουν ήδη θεσπίσει τους δικούς τους εθνικούς κανόνες δέουσας επιμέλειας, ενώ η Ολλανδία έχει επίσης ξεκινήσει συζητήσεις σχετικά με τους δικούς της εθνικούς κανόνες. 

Η Οδηγία για την Αναφορά της Εταιρικής Βιωσιμότητας (Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD) απαιτεί από τις εταιρείες να αναφέρουν τον αντίκτυπο των εταιρικών δραστηριοτήτων στο περιβάλλον και την κοινωνία, παράλληλα με τη διασφάλιση της ορθότητας των αναφερόμενων πληροφοριών, παρέχοντας ελεγμένες εκθέσεις τρίτων που περιγράφουν πως αυτά τα ζητήματα επηρεάζουν την επιχείρηση τους καθώς και πως η επιχείρηση τους επηρεάζει τους ανθρώπους και το περιβάλλον.

Η CSRD αντικαθιστά την Οδηγία για τη μη χρηματοοικονομική αναφορά (Non-Financial Reporting Directive, NFRD), που εγκρίθηκε το 2014 από την ΕΕ, η οποία απαιτούσε από τις εταιρείες να παρέχουν έγγραφα μη χρηματοοικονομικής γνωστοποίησης — γνωστά στους περισσότερους από εμάς ως «εκθέσεις βιωσιμότητας». 

Η CSRD διευρύνει σε μεγάλο βαθμό το πεδίο και το περιεχόμενο των υφιστάμενων υποχρεώσεων μη χρηματοοικονομικής αναφοράς, καθώς καθιστά υποχρεωτική την υποβολή εκθέσεων για περισσότερα θέματα ESG και με πολύ περισσότερες λεπτομέρειες από πριν, σε ένα πολύ ευρύτερο φάσμα εταιρειών. Οι πληροφορίες αυτές θα υπόκεινται σε υποχρεωτικό έλεγχο και θα τροφοδοτηθούν σε έναν δημόσια προσβάσιμο ιστότοπο της ΕΕ.

Ποιοι πρέπει να συμμορφωθούν: Ευρωπαϊκές εταιρείες που πληρούν δύο από τις ακόλουθες τρεις προϋποθέσεις:

• $43 εκατ. σε καθαρά έσοδα
• $22 εκατ. σε περιουσιακά στοιχεία
• 250 ή περισσότερους εργαζόμενους. 

Η Οδηγία ισχύει και για εταιρείες εκτός ΕΕ εάν έχουν σημαντική δραστηριότητα στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της φυσικής παρουσίας. Στην περίπτωση αυτή το κριτήριο είναι καθαρά έσοδα $161 εκατ. στην ΕΕ για καθένα από τα δύο τελευταία διαδοχικά έτη και μια εισηγμένη θυγατρική της ΕΕ που πραγματοποίησε μεγαλύτερο καθαρό κύκλο εργασιών από $43 εκατ. τον προηγούμενο χρόνο.

Τι ορίζει: Οι εταιρείες πρέπει να αποκαλύπτουν πληροφορίες για θέματα βιωσιμότητας που επηρεάζουν την εταιρεία, συμπεριλαμβανομένων θεμάτων όπως η ανθεκτικότητα του επιχειρηματικού μοντέλου και της στρατηγικής της εταιρείας σε κινδύνους βιωσιμότητας και σχέδια που ευθυγραμμίζονται με το στόχο για την υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 1,5^οC βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού.

Κατάσταση: Οι νέοι κανόνες αναφοράς θα τεθούν σε ισχύ μεταξύ 2024 και 2028, ανάλογα με το μέγεθος της εταιρείας  ως ακολούθως:

• Έκθεση αναφοράς το 2025 για το οικονομικό έτος 2024 για εταιρείες που ήδη υπόκεινται στην Οδηγία για τις μη χρηματοοικονομική αναφορά (NFRD), δηλαδή για μεγάλες εταιρείες με περισσότερους από 500 υπαλλήλους.
• Έκθεση αναφοράς το 2026 για το οικονομικό έτος 2025 για μεγάλες εταιρείες (>500 υπαλλήλους), οι οποίες δεν υπόκεινται επί του παρόντος στην NFRD.
• Έκθεση αναφοράς το 2027 για το οικονομικό έτος 2026 για εισηγμένες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (εξαιρούνται οι πολύ μικρές επιχειρήσεις), μικρά πιστωτικά ιδρύματα και εξαρτημένες εταιρείες ασφάλισης.
• Έκθεση αναφοράς το 2029 για το οικονομικό έτος 2028 για επιχειρήσεις τρίτων χωρών με καθαρό κύκλο εργασιών άνω των €150 εκατ. στην ΕΕ, εφόσον έχουν τουλάχιστον μια θυγατρική ή υποκατάστημα στην ΕΕ.

Τα Πρότυπα ESRS στοχεύουν στη διαλειτουργικότητα με διάφορα πρότυπα για την εταιρική αναφορά σε περιβαλλοντικά, κοινωνικά θέματα και θέματα διακυβέρνησης (ESG), όπως αυτά του International Sustainability Standards Board, της Task Force on Climate-related Financial Disclosure και της Global Reporting Initiative, για να αποφευχθούν οι διπλές προσπάθειες γνωστοποίησης από τις εταιρείες.

H Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε στις 9 Ιουνίου 2023 προσχέδιο που καθορίζει το περιεχόμενο της πρώτης δέσμης Προτύπων ESRS, όπως απαιτείται από την Οδηγία CSRD, που εγκρίθηκε το Δεκέμβριο 2022. Το κείμενο του προσχεδίου είναι διαθέσιμο για δημόσια διαβούλευση έως τις 7 Ιουλίου 2023.Τα τελικά πρότυπα αναμένεται να μπουν σε εφαρμογή τον Ιανουάριο του 2024. 

Τι αφορούν: Η ESRS θεσπίζει κατευθυντήριες γραμμές για τα θέματα και τους δείκτες που πρέπει να περιλαμβάνουν οι εταιρείες στις εκθέσεις βιωσιμότητας, συμπεριλαμβανομένων των κλιματικών αλλαγών, της διαχείρισης των υδάτων και των πόρων, της βιοποικιλότητας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των εργασιακών πρακτικών, της ποικιλομορφίας και των μέτρων κατά της διαφθοράς.

Τα Πρότυπα ESRS εισάγουν επίσης την έννοια της διττής ουσιαστικότητας (double materiality), η οποία θα πρέπει να καθοδηγεί τις εταιρείες καθώς καθορίζουν τους τομείς αναφοράς που σχετίζονται με τις δραστηριότητες τους, επεκτείνει τα όρια αναφοράς μιας εταιρείας σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας της και επηρεάζει σημαντικά το εύρος, τον όγκο και την ευαισθησία των πληροφοριών που πρέπει να δημοσιευθούν.

Ποιοι πρέπει να συμμορφωθούν: Τα Πρότυπα ESRS έχουν εφαρμογή σε: (α) Εταιρείες της ΕΕ που πληρούν τουλάχιστον δύο από τα τρία κριτήρια: περισσότεροι από 250 εργαζόμενοι, περισσότερα από $43 εκατ. σε έσοδα ή περισσότερα από $22 εκατ. σε συνολικό ενεργητικό, (β) Μητρικές εταιρείες εκτός ΕΕ των οποίων οι τίτλοι είναι εισηγμένοι σε ελεγχόμενες από την ΕΕ αγορές με έσοδα της ΕΕ άνω των $161 εκατ.

Κατάσταση: Οι εταιρείες θα πρέπει να υποβάλλουν αναφορές βάσει των Προτύπων ESRS από το 2024 έως το 2026 ανάλογα με το μέγεθος της εταιρείας. 

Η πρόταση για την Οδηγία για τους Οικολογικούς Ισχυρισμούς (Green Claims Directive) δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο του 2023. Η πρόταση προβλέπει ειδικότερους κανόνες (lex specialis) και συμπληρώνει τις προτεινόμενες αλλαγές στην οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (lex generalis). Στόχος είναι η αντιμετώπιση των ψευδών περιβαλλοντικών ισχυρισμών μέσω της διασφάλισης ότι οι αγοραστές λαμβάνουν αξιόπιστες, συγκρίσιμες και επαληθεύσιμες πληροφορίες, ώστε να μπορούν να λαμβάνουν πιο βιώσιμες αποφάσεις και να μειωθεί ο κίνδυνος προβολής ψευδοοικολογικής ταυτότητας.

Για την στοιχειοθέτηση της Πρότασης, η Επιτροπή πραγματοποίησε καταγραφές περιβαλλοντικών ισχυρισμών το 2014 και το 2020. Στις σχετικές μελέτες εξετάστηκε δείγμα 150 περιβαλλοντικών ισχυρισμών για ευρύ φάσμα προϊόντων με βάση τις αρχές της Οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές: σαφήνεια, απουσία αμφισημίας, ακρίβεια και επαληθευσιμότητα. Διαπιστώθηκε ότι σημαντικό μέρος των περιβαλλοντικών ισχυρισμών (53,3%) παρέχουν «ασαφείς, παραπλανητικές ή αβάσιμες πληροφορίες σχετικά με τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των προϊόντων» σε ολόκληρη την ΕΕ και σε ευρύ φάσμα κατηγοριών προϊόντων. Συγχρόνως, από την ανάλυση διαπιστώθηκε ότι το 40% των ισχυρισμών δεν ήταν τεκμηριωμένοι με αποδεικτικά στοιχεία που μπορούν να επαληθευτούν. 

Σε πολλές περιπτώσεις, οι αρχές δυσκολεύτηκαν να προσδιορίσουν αν ο ισχυρισμός κάλυπτε ολόκληρο το προϊόν ή μόνο ένα από τα συστατικά του (50%), αν αναφερόταν στην εταιρεία ή μόνο σε ορισμένα προϊόντα (36%) και ποιο στάδιο του κύκλου ζωής των προϊόντων κάλυπτε (75%).

Η Οδηγία θα ισχύει για εταιρείες της ΕΕ και εταιρείες εκτός ΕΕ που διατυπώνουν περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς που αφορούν καταναλωτές εντός ΕΕ. Η Πρόταση θα περάσει από διαδικασία έγκρισης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ, μετά την οποία θα πρέπει να εγκριθεί από τα κράτη μέλη πριν την εφαρμογή της.

H Πρόταση κανονισμού για την απαγόρευση των προϊόντων που παράγονται με καταναγκαστική εργασία στην αγορά της Ένωσης (Regulation on Prohibiting Products made with forced labour on the Union market, PPMFLR), εκτός από το να κερδίσει το βραβείο για το πιο πολύπλοκο ακρωνύμιο, απαγορεύει τα προϊόντα που κατασκευάζονται με καταναγκαστική εργασία στην αγορά της ΕΕ. Ο κανονισμός είναι σε συμφωνία με το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία 2020-2024, στοχεύει στην προώθηση των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών και εργασιακών δικαιωμάτων και, ως εκ τούτου, η εξάλειψη όλων των μορφών καταναγκαστικής εργασίας και εκμετάλλευσης.

Η Πρόταση κανονισμού εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της ΕΕ τον Σεπτέμβριο 2022 και αναμένει έγκριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ RAWMATHUB.GR