Το «Zero waste» δεν είναι μια έννοια που προσδιορίζεται απλώς από την παρουσία ενός καταστήματος στη γειτονιά μας με επαναχρησιμοποιούμενα βάζα και χύμα προϊόντα, όπου οι πελάτες μπορούν να αγοράσουν όσο πολύ ή όσο λίγο θέλουν από τεράστιους σάκους με όσπρια για παράδειγμα, ή μιας συμπεριφοράς που υιοθετείται αποκλειστικά από επιδραστικές προσωπικότητες των social media. Αν και όλα αυτά είναι χρήσιμα, στην πραγματικότητα το «Zero waste» είναι η ιδέα ότι μπορούμε να ζήσουμε σε έναν κόσμο εντελώς χωρίς απορρίμματα.
Οι χώρες σε όλο τον κόσμο λαμβάνουν μέτρα για να περιορίσουν οριστικά τα απόβλητα και να ξεκινήσουν πρωτοβουλίες κυκλικής οικονομίας. Ωστόσο, η προσπάθεια για zero waste πρέπει να είναι επιταχυνόμενη και η έξοδος από την πανδημία είναι η τέλεια στιγμή για να επανεκτιμηθούν οι πολιτικές για τα απόβλητα.
Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση συνεργάζεται στενά με ιδιωτικές επιχειρήσεις για την επίσπευση των πολιτικών μείωσης των απορριμμάτων. Η πρόσφατη καθιέρωση του νησιού της Τήλου ως τον «μεγαλύτερο ανακυκλωτή στον κόσμο» είναι ένα τέλειο παράδειγμα αυτού και αποτελεί παράδειγμα για άλλες χώρες.
Η Τήλος έχει πετύχει μηδενικά απόβλητα σε χωματερή, με όλα τα απόβλητα του νησιού να αντιμετωπίζονται κατάλληλα μετά τη συλλογή. Το τρέχον ποσοστό ανακύκλωσης είναι σχεδόν 90%. Tα απόβλητα συλλέγονται από τα σπίτια με τον ηλεκτρικό στόλο της εταιρείας μου της Polygreen που τα διαχωρίζει σε 25 διαφορετικά ρεύματα. Τα απόβλητα μεταφέρονται στο νέο Circular Innovation Centre, το οποίο αντικατέστησε τη χωματερή του νησιού, και είναι εξοπλισμένο με σύγχρονα μηχανήματα και λύσεις διαχείρισης για τα απορρίμματα.
Εκεί γίνεται η διαλογή των απορριμμάτων και κατευθύνονται είτε προς ανακύκλωση ή προς κομποστοποίηση, ενώ ένα μικρό τμήμα τους, που μειώνεται ραγδαία, κατευθύνεται προς την παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων για τη βιομηχανία τσιμέντου. Υπάρχει επίσης μια ψηφιακή πλατφόρμα που διαχειρίζεται και παρακολουθεί τη συλλογή των απορριμμάτων, ώστε οι κάτοικοι και οι επιχειρήσεις του νησιού να μπορούν να παρακολουθούν πού πηγαίνουν τα απόβλητά τους και πώς αξιοποιούνται.
Η εφαρμογή λειτουργεί ως περαιτέρω κίνητρο για τη βελτίωση των ποσοστών ανακύκλωσης, υπολογίζοντας τον όγκο των τριών κύριων τύπων απορριμμάτων που συλλέγονται (ανακυκλώσιμα απόβλητα, μη ανακυκλώσιμα απόβλητα και οργανικά απόβλητα) ανά νοικοκυριό. Αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο στη συμμετοχή και στην εκπαίδευση της κοινότητας και στην ενθάρρυνση της αλλαγής των συνηθειών. Όλα είναι βασικές πτυχές του στόχου μηδενικών αποβλήτων.
Η Τήλος έχει αποδείξει ότι η πρωτοβουλία κυκλικής οικονομίας που εξελίσσεται σε ολόκληρο το νησί είναι ένα σύστημα που μπορεί να αναπτυχθεί σε όλο τον κόσμο. Η ελληνική κυβέρνηση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βλέπουν την Τήλο ως έναν τρόπο να γίνει γνωστό τι είναι δυνατό σε μεγαλύτερη κλίμακα και τι μπορεί να επιτευχθεί όταν κυβερνήσεις, ιδιωτικές εταιρείες, τοπικά συμβούλια και κοινότητες συνεργάζονται.
Είναι ενδιαφέρον ότι οι περισσότερες χώρες θεωρούν ως μηδενικά απόβλητα μια ποικιλία διαφορετικών ποσοστών ανακύκλωσης/επανάχρησης. Τελικά όμως, αυτό το ποσοστό θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στο 100%. Όταν λέμε μηδενική σπατάλη, θα πρέπει πραγματικά να στοχεύουμε στο μηδέν.
Το Kamikatsu, μια πόλη στην Ιαπωνία, έθεσε το στόχο για μηδενικά απόβλητα το 2003 και το 2022 πέτυχε το 80% περίπου του στόχου, όντας σε σταθερά καλή τροχιά επίτευξης στόχου 100% το 2030. Για λόγους σύγκρισης αξίζει να αναφερθεί ότι, για παράδειγμα, ο στόχος του Λονδίνου είναι να ανακυκλωθεί ή να επαναχρησιμοποιηθεί το 65% των απορριμμάτων έως το 2030. Ωστόσο, το Ηνωμένο Βασίλειο απέτυχε να πιάσει τον στόχο του για ανακύκλωση του 50% των οικιακών απορριμμάτων έως το 2020 και η ποσότητα των απορριμμάτων συνεχίζει να αυξάνεται - όπως συμβαίνει σε πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο. Τα τελευταία στοιχεία από την Ε.Ε δείχνουν ότι οι άνθρωποι παρήγαγαν κατά μέσο όρο 505 κιλά απορριμμάτων ο καθένας το 2020. Αυτό είναι σχεδόν 10% περισσότερο από το 1995.
Τα παραδείγματα της Τήλου και του Kamikatsu αποδεικνύουν ότι το μεγάλο βήμα για τα μηδενικά απορρίμματα δεν χρειάζεται να ξεκινήσει από τις μεγάλες πόλεις. Στην πραγματικότητα, μια προσέγγιση που βασίζεται σε μικρές κοινότητες μπορεί να μας βοηθήσει να φτάσουμε στους στόχους νωρίτερα από μια προσέγγιση που εξαρτάται από τις κυβερνήσεις. Οι μικρότερες κοινότητες είναι πιο εύκολο να κινητοποιηθούν και κάτι τέτοιο μπορεί να έχει αποτέλεσμα ντόμινο στις περιφέρειες και τις περιοχές γύρω τους, καθώς τα τοπικά συμβούλια ανταγωνίζονται συνήθως σε τέτοια θέματα.
Φυσικά τα πλεονεκτήματα δεν περιορίζονται στα εκπληκτικά περιβαλλοντικά οφέλη του «net zero». Μια πρόσφατη έκθεση που δημοσιεύθηκε από την Global Alliance for Incinerator Alternatives διαπίστωσε ότι η ανακύκλωση δημιουργεί περισσότερες από 50 φορές περισσότερες θέσεις εργασίας από τους χώρους υγειονομικής ταφής και τους αποτεφρωτήρες, η ανακατασκευή υλικών δημιουργεί σχεδόν 30 φορές περισσότερες θέσεις εργασίας και η επισκευή δημιουργεί περισσότερες από 200 φορές περισσότερες θέσεις εργασίας. Για τις τοπικές οικονομίες που βγαίνουν από την πανδημία και χρειάζονται ώθηση θέσεων εργασίας, αυτά είναι στοιχεία που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψιν.
Αυτό που είδαμε στην πιο πρόσφατη Ημέρα της Γης ήταν περαιτέρω δεσμεύσεις από κυβερνήσεις και επιχειρήσεις να κάνουν περισσότερα για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά πολλά από αυτά προέρχονται από τη μείωση του τι πετάμε στους χώρους υγειονομικής ταφής και τον καλύτερο έλεγχο του τρόπου με τον οποίο πετάμε τα σκουπίδια μας. Η παραγωγή και η λανθασμένη διαχείριση των απορριμμάτων όχι μόνο απειλεί το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα αλλά εντείνει την κλιματική κρίση.
Το δελφικό ρητό «Μηδέν Άγαν» πρέπει να γίνει ένα από τα μότο μας. Οραματίζομαι έναν κόσμο χωρίς απόβλητα -100% μηδενικά απόβλητα. Αυτό δεν είναι απλά ένα όνειρο, είναι κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών καταστημάτων της γειτονιάς μας και των επιδραστικών ανθρώπων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Με πληροφορίες από businesslive.co.za
