Επιφανειακές και υπόγειες εκμεταλλεύσεις μαγνησίτη: Το πρώτο πράσινο μεταλλείο

Οι μαγνησίτες είναι μεταλλεύματα με κύριο ορυκτό το MgCO₃ (MgO+CO₂). Ονομάζονται λευκόλιθοι λόγω του χρώματος τους και είναι:

• τύπου Veitsch: κρυσταλλικοί, 70% των παγκόσμιων αποθεμάτων
• τύπου Kraübath: μικροκρυσταλλικοί – λευκόλιθος, 30% των παγκόσμιων αποθεμάτων

Τα τελικά προϊόντα του λευκόλιθου είναι τα εξής:

• Ωμός λευκόλιθος: τεμάχη MgCO₃ αποδεσμευμένα από στείρα υλικά
• Καυστική μαγνησία: προϊόν θερμικής διάσπασης (πύρωσης) ωμού σε θερμοκρασία έως 1100°C
• Δίπυρη μαγνησία: προϊόν θερμικής διάσπασης (φρύξης) ωμού σε θερμοκρασία έως 1900°C
• Πυρίμαχες μάζες: προϊόντα με κύριο συστατικό τη δίπυρη μαγνησία.

Από το 1993 η εταιρείαι ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΛΕΥΚΟΛΙΘΟΙ διαθέτει ιδιόκτητο ερευνητικό κέντρο το οποίο συνεργάζεται παγκοσμίως με πανεπιστημιακά ιδρύματα, clusters καινοτομίας και εταιρείες δημιουργώντας νέα προϊόντα και χρήσεις για τα μαγνησιακά προϊόντα που είναι:

• Ωμός Λευκόλιθος (κεραμικά πλακίδια, πετροβάμβακας, λιπάσματα, ζωοτροφές)
• Καυστική Μαγνησία (λιπάσματα, ζωοτροφές, κατασκευές, υαλουργία, φάρμακα, περιβαλλοντικές εφαρμογές, χημική βιομηχανία, υδρομεταλλουργία Ni/Co)
• Δίπυρη Μαγνησία (επεξεργασία δέρματος, ηλεκτροσυγκολλήσεις, ηλεκτρικές αντιστάσεις, βιομηχανία φρένων, οδοντιατρικές εφαρμογές)
• Πυρίμαχες Μάζες (χαλυβουργία-συνεχής χύτευση, φούρνοι ηλεκτρικού τόξου, μεταλλάκτες, κάδοι απόχυσης χάλυβα, χυτήρια-ειδικά χυτά)

Η ροή από την εξόρυξη έως τα τελικά προϊόντα και η σχέση με το ερευνητικό κέντρο παρουσιάζεται στο παρακάτω διάγραμμα αναλυτικά.

Η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων λευκολίθου είναι είτε επιφανειακή ή υπόγεια. Η επιφανειακή γίνεται στις περιοχές:

• Γερακινή (Χαλκιδική): Μεταλλοφορία τύπου stockwerk (φλεβίδια λευκολίθου εντός της μάζας του μητρικού πετρώματος) και μητρικό πέτρωμα ο περιδοτίτης σε διάφορες φάσεις εξαλλοίωσης (σερπεντινίτες, δουνίτες)
• Sazlik (Τουρκία): Κύρια μεταλλοφορία τύπου stockwerk και μητρικό πέτρωμα ο σερπεντινίτης, ενώ υπάρχει και δευτερεύουσα μεταλλοφορία κονδυλώδους τύπου (πατάτες λευκολίθου)
• Aktepe (Τουρκία): Κύρια μεταλλοφορία τύπου stockwerk και μητρικό πέτρωμα ο σερπεντινίτης
• Εldizen (Τουρκία): Κύρια μεταλλοφορία τύπου stockwerk και μητρικό πέτρωμα ο σερπεντινίτης.

Η έρευνα γίνεται με επιφανειακές δειγματοληπτικές γεωτρήσεις, σύνταξη τριδιάστατων (3D) γεωλογικών ομοιωμάτων, εκτίμηση αποθεμάτων και προγραμματισμός εκμετάλλευσης και παραγωγής. Στη συνέχεια η εξόρυξη γίνεται σε βαθμίδες:

• Διάτρηση
• Γόμωση
• Ανατίναξη
• Αποκομιδή μπαζομεταλλεύματος με ασυνεχές σύστημα φορτωτής-φορτηγά (dumpers)

Η έρευνα γίνεται με επιφανειακές δειγματοληπτικές γεωτρήσεις, σύνταξη τριδιάστατων (3D) γεωλογικών ομοιωμάτων, εκτίμηση αποθεμάτων και προγραμματισμός εκμετάλλευσης και παραγωγής. Στη συνέχεια η εξόρυξη γίνεται σε βαθμίδες:

• Διάτρηση
• Γόμωση
• Ανατίναξη
• Αποκομιδή μπαζομεταλλεύματος με ασυνεχές σύστημα φορτωτής-φορτηγά (dumpers)

Το πρώτο πράσινο υπόγειο μεταλλείο είναι γεγονός. Η συγκεκριμένη υπόγεια εκμετάλλευση τελευταίας τεχνολογίας πρόκειται για ένα ηλεκτρικό υπόγειο μεταλλείο εν τω συνόλω, με μηδενικές εκπομπές ρύπων, τηλεχειριζόμενο στόλο μηχανημάτων έργου, αποκλειστικά τριδιάστατες (3D) τοπογραφικές αποτυπώσεις, διαστασιολόγηση μέτρων άμεσης ενίσχυσης και υποστήριξης βραχόμαζας μέσω τριδιάστατων (3D) ρεαλιστικών ομοιωμάτων, δίκτυα κινητής τηλεφωνίας και internet σε όλους τους υπόγειους χώρους και έλεγχος βοηθητικού εξοπλισμού (λ.χ. αντλίες) μέσω κινητών τηλεφώνων (IoT).

Η μέθοδος υπόγειας εκμετάλλευσης που χρησιμοποιείται είναι η ανάπτυξη κάθε φλέβας λευκολίθου σε διαδοχικούς οριζόντιους ορόφους με ανερχόμενη φορά εξόφλησης και λιθογόμωση των κενών μετώπων με τα στείρα που παράγονται από τις φάσεις ανάπτυξης.

Η κύρια μεταλλοφορία του είναι παράλληλα φλεβικά συστήματα κυμαινόμενης κλίσης (25°-65°), ενώ η δευτερεύουσα stockwerk (φλεβίδια λευκολίθου εντός της μάζας του μητρικού πετρώματος-διάφορες εξαλλοιώσεις περιδοτιτών). Ο Μεταλλευτικός κύκλος περιλαμβάνει:

• Εκλεκτική μηχανική εξόρυξη στείρων και απόσπαση επισφαλών τεμαχών
• Αποκομιδή στείρων με φορτωτές υπογείων μπαταρίας
• Εκλεκτική μηχανική εξόρυξη λευκολίθου
• Αποκομιδή λευκολίθου με φορτωτές υπογείων μπαταρίας
• Εφαρμογή μέτρων άμεσης ενίσχυσης και υποστήριξης στοών.

Εξαιρετικά μεγάλη σημασία δίνεται σε θέματα Υγιεινής και Ασφάλειας στα οποία το νέο πράσινο μεταλλείο πρωτοπορεί με τις εξής εφαρμογές:

• Λόγω απουσίας μηχανών εσωτερικής καύσης εντός του υπογείου μεταλλείου, η ατμόσφαιρα είναι η βέλτιστη δυνατή (ποιότητα αέρα καλύτερη από αυτή σε ένα γραφείο στο κέντρο της Αθήνας).
• Μετρήσεις ποιότητας αέρα, εισπνεύσιμης και αναπνεύσιμης σκόνης, ηχοέκθεσης και δονήσεων σώματος από διαπιστευμένο φορέα αποδεικνύουν τις εξαιρετικές συνθήκες εργασίας.
• Από την έναρξη των υπογείων εργασιών (12/2021) δεν έχουν σημειωθεί περιστατικά παρ’ ολίγον ατυχημάτων ή ατυχημάτων.

Στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής ευθύνης εφαρμόζονται οι εξής ενέργειες:

• Ξεχωριστές αποθέσεις φυτικής γης
• Επιχώσεις εξοφλημένων μετώπων και δεντροφυτεύσεις μεγάλης κλίμακας
• Εγκαταστάσεις φυτωρίων
• Ερευνητικές επενδύσεις για την αξιοποίηση στείρων ως εμπορικά προϊόντα
• Επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά (Χαλκιδική και Τουρκία, ύψους 1,6m€)

Επιπλέον, υλοποιείται πενταετές επενδυτικό πρόγραμμα (2022-2026) ύψους 10m€ για την πλήρη εφαρμογή της Πράσινης Μετάβασης (35% επιχορήγηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) με τους εξής στόχους:

• Κλιματική ουδετερότητα (αποανθρακοποίηση, ενεργειακή απόδοση)
• Κυκλική οικονομία (αξιοποίηση μεταλλευτικών απορριμμάτων)

Στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης στόχος είναι να γίνουν επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής (Μηχανές εμπλουτισμού XRT και σταδιακή αντικατάσταση πετρελαιοκίνητων μηχανημάτων έργου με μηχανήματα μπαταρίας), να αυξηθούν οι παραγωγικές δυνατότητες με την κατασκευή νέου περιστροφικού κλιβάνου, να ληφθεί αδειοδότηση για νέα υπόγεια μεταλλεία στην Ευβοια, ενώ ταυτόχρονα να συνεχίσουν οι συνεργασίες με ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και κατασκευαστές για την ενσωμάτωση αυτόνομων μηχανημάτων έργου στις υπόγειες εκμεταλλεύσεις (ευρωπαϊκό πρόγραμμα PERSEPHONE).

Με πληροφορίες από Newsletter Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας, Δεκέμβριος 2023