Δραστηριότητες μετατροπής και εμπλουτισμού ουρανίου: ένας εξαιρετικά στρατηγικός τομέας για την Ευρωπαϊκή Ένωση

Η αδιάλειπτη, αξιόπιστη και ανταγωνιστική πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια χαμηλών εκπομπών άνθρακα θα παίξει έναν εξαιρετικά στρατηγικό ρόλο σε αυτές τις φιλοδοξίες. Η συμβολή της ευρωπαϊκής πυρηνικής βιομηχανίας παραμένει ουσιαστική για το σκοπό αυτό. Για την ΕΕ, η ύπαρξη μιας εγχώριας αλυσίδας εφοδιασμού του κύκλου πυρηνικών καυσίμων, ιδίως εκείνων που σχετίζονται με τη μετατροπή και τον εμπλουτισμό ουρανίου, αποτελεί βασικό στρατηγικό ενδιαφέρον.

Η πυρηνική ενέργεια αντιπροσωπεύει σήμερα σχεδόν το 25% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, ή περίπου το ήμισυ της παραγωγής ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Ωστόσο, η απαλλαγή της Ευρωπαϊκής οικονομίας από τον άνθρακα, συνεπάγεται σημαντική αύξηση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2050 (μεταξύ 35 και 150% σε σύγκριση με το 2018 ανάλογα με τις πηγές). Αυτή η μαζική διαδικασία ηλεκτροδότησης θα απαιτήσει ασφαλή, αξιόπιστη και ανταγωνιστική παροχή ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά της.

Η πρόσφατη απότομη αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, κυρίως λόγω των ασταθών τιμών του φυσικού αερίου, υπενθύμισε στην κοινή γνώμη ότι η ΕΕ παραμένει ευάλωτη στις εισαγωγές ενέργειας. Έως το 2050, το μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης θα πρέπει να εξαρτηθεί λιγότερο από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, προκειμένου να αυξηθεί η απεξάρτησή του από τον άνθρακα, ενώ παράλληλα πρέπει να ενισχυθεί η ενεργειακή κυριαρχία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει ότι η πυρηνική ενέργεια θα είναι μέρος του μελλοντικού μίγματος ηλεκτρικής ενέργειας με χαμηλές εκπομπές άνθρακα της ΕΕ, παράλληλα με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Όλες οι τεχνολογίες του κύκλου πυρηνικών καυσίμων -τεχνολογίες εξόρυξης, μετασχηματισμός ουρανίου, αντιδραστήρες, καύσιμα, λύσεις back-end- αποτελούν τεχνογνωσία της Ευρώπης. Ως εκ τούτου, η ενίσχυση της Ευρωπαϊκής πυρηνικής βιομηχανίας, θα επιτρέψει στην ΕΕ να αντιμετωπίσει καλύτερα τις διεθνείς εξελίξεις. Επιπλέον, οι πρόσφατες σημαντικές επενδύσεις της Ευρωπαϊκής πυρηνικής βιομηχανίας σε σύγχρονες, ασφαλείς και ευέλικτες εγκαταστάσεις έδωσαν στην ΕΕ μια τεχνολογική πρωτοπορία που ενώ υφίσταται στα γεωγραφικά της όρια, είναι ανοιχτή και στον υπόλοιπο κόσμο.

Μετά την εξόρυξη ουρανίου, η μετατροπή και ο εμπλουτισμός του είναι βασικά βήματα για την παροχή κατάλληλων καυσίμων για σημερινούς και μελλοντικούς πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Ως εκ τούτου, αυτές οι δύο δραστηριότητες απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή λόγω της στρατηγικής τους φύσης για την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ και, τελικά, την ενεργειακή της ανεξαρτησία και ασφάλεια.

Το εμπλουτισμένο ουράνιο που παράγεται από την Orano παρέχει ενέργεια με χαμηλές εκπομπές άνθρακα σε σχεδόν 90 εκατομμύρια νοικοκυριά κάθε χρόνο, ισοδύναμο της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου μαζί. Η ικανότητα μετατροπής της Orano προμηθεύει σχεδόν 180 εκατομμύρια νοικοκυριά, που ισοδυναμεί με το 80% της ΕΕ + ΗΒ. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν πόσο σημαντικές είναι οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις Ευρωπαϊκών συμφερόντων για την επίτευξη των στόχων της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χαμηλές εκπομπές άνθρακα στην Ευρώπη, καθώς και το στρατηγικό τους ενδιαφέρον για την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ.

Μέτρα περιορισμού των εισαγωγών έχουν τεθεί σε εφαρμογή σε ορισμένες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι ποσοστώσεις για τη μέγιστη ποσότητα ρωσικού εμπλουτισμένου ουρανίου καθορίστηκαν στο 20% της αγοράς των ΗΠΑ μεταξύ 2011 και 2020 και επί του παρόντος στο 13% από το 2021 έως 2040. Αυτοί οι περιορισμοί αποσκοπούν στην προστασία της εγχώριας βιομηχανίας, η οποία περιορίζεται σε μία μονάδα εμπλουτισμού. Εν τω μεταξύ, η ΕΕ και οι τέσσερις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού της παραμένουν ευάλωτες στον ξένο ανταγωνισμό.

Υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Οργανισμός Εφοδιασμού Euratom (ESA) είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή μιας κοινής πολιτικής για την προμήθεια μεταλλεύματος ουρανίου και πυρηνικών υλικών. Ο ESA έχει δημιουργήσει ένα παρατηρητήριο αγοράς για να παρέχει μια προοπτική εικόνα των ροών. Ο Οργανισμός επικυρώνει επίσης συμβάσεις προμηθειών μέσω διαδικασίας συνυπογραφής.

Τον Οκτώβριο του 2020, ξεκίνησε μια ομάδα εργασίας για το ουράνιο υψηλής ποιότητας χαμηλού εμπλουτισμού (HALEU), έναν τύπο καυσίμου που απαιτείται για ορισμένους τύπους προηγμένων αντιδραστήρων, προκειμένου να διερευνήσει εμπορικές και βιομηχανικές επιλογές για την ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής παραγωγικής ικανότητας.

Στην τελευταία ετήσια έκθεσή της για το 2020, ο ESA τονίζει τη σημασία της διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού στον κύκλο πυρηνικών καυσίμων. Ενώ το 95% του φυσικού ουρανίου στις ευρωπαϊκές εγκαταστάσεις προέρχεται από έξι διαφορετικές χώρες και η ζήτηση της ΕΕ για ουράνιο αναμένεται να μειωθεί κατά 12% τα επόμενα δέκα χρόνια, ο Οργανισμός ανησυχεί για την εξάρτηση ορισμένων ευρωπαϊκών φορέων από έναν μόνο ξένο προμηθευτή για την παροχή καυσίμων. Σε γενικές γραμμές, ο ESA θεωρεί ότι η ασφάλεια του εφοδιασμού είναι εγγυημένη όταν υπάρχουν δύο εναλλακτικοί προμηθευτές σε κάθε στάδιο της αξιακής αλυσίδας του κύκλου πυρηνικού καυσίμου.

Δυστυχώς, οι αρχές του ESA δεν εφαρμόζονται πάντα στην πράξη. Συνεπώς, η συνειδητοποίηση της στρατηγικής σημασίας των δραστηριοτήτων μετατροπής και εμπλουτισμού για την Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να χρειαστεί να αυξηθεί προκειμένου να τεθούν σε ισότιμη θέση οι Ευρωπαίοι παίκτες και οι ξένοι ανταγωνιστές τους στο έδαφος της ΕΕ.

Η Orano επένδυσε μαζικά περισσότερα από 5 δισεκατομμύρια ευρώ τα τελευταία 10 χρόνια, για την ανανέωση των βιομηχανικών εγκαταστάσεων μετατροπής και εμπλουτισμού (αντίστοιχα το εργοστάσιο Philippe Coste, που εγκαινιάστηκε το 2018 και το εργοστάσιο Georges Besse II που εγκαινιάστηκε το 2010). Αυτά τα νέα εργοστάσια εξασφαλίζουν ένα ευρωπαϊκό αποτύπωμα για μετατροπή και εμπλουτισμό ουρανίου για τα επόμενα σαράντα χρόνια. Είναι οι πιο αποδοτικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις στον κόσμο, σύμφωνα με τα πιο απαιτητικά πρότυπα ασφαλείας, περιορίζοντας ταυτόχρονα το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα.

Η Orano είναι ο παγκόσμιος ηγέτης στη μετατροπή φυσικού ουρανίου με το 25% της εγκατεστημένης ισχύος. Η εγκατάσταση μετατροπής Philippe Coste, η οποία τέθηκε σε λειτουργία στα τέλη του 2018, λειτουργεί αυτή τη στιγμή με αυξητικούς ρυθμους, διαδικασία η οποία θα οδηγήσει σε συνολική παραγωγική ικανότητα περίπου 15.000 tU ετησίως έως το 2023 για την προμήθεια εγκαταστάσεων εμπλουτισμού της Urenco και Orano. Η Orano δεσμεύεται επίσης να αναπτύξει νέες δραστηριότητες όπως η παραγωγή μη πυρηνικών σταθερών ισοτόπων.

Η τεχνογνωσία που αποκτήθηκε για σχεδόν 60 χρόνια στο μετασχηματισμό, τη μετατροπή και τον εμπλουτισμό ουρανίου, θα επιτρέψει το άνοιγμα ενός εργαστηρίου σταθερών ισοτόπων έως το 2023 και θα αυξήσει την Ευρωπαϊκή κυριαρχία στον τομέα αυτό. Αυτά τα ισότοπα χρησιμοποιούνται σε διάφορες εφαρμογές στον ιατρικό τομέα (διάγνωση και θεραπεία καρκίνων), στο βιομηχανικό τομέα (αύξηση της απόδοσης των λέιζερ) και στον τομέα της θεμελιώδους έρευνας (κβαντικοί υπολογιστές).

Με πληροφορίες από europeanfiles.eu (Άρθρο του Jacques Peythieu, CEO της Orano για τις δραστηριότητες μετατροπής και εμπλουτισμού)