Π. Κοσμόπουλος: Ο ενεργειακός σχεδιασμός είναι σημείο-κλειδί για την κλιματική ουδετερότητα

RAWMATHUB.GR: H COP28 φιλοξενείται τo 2023 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με ρεκόρ συμμετοχών για την ιστορία του θεσμού και με εναρκτήριο μήνυμα την ανάγκη να τεθούν φιλόδοξοι στόχοι για την αποτελεσματική διαχείριση της κλιματικής αλλαγής. Η Ελλάδα έχει δυναμικό παρόν στη φετινή διοργάνωση με μία πολυπληθή αποστολή και συμμετοχή εκπροσώπων της πολιτικής, της βιομηχανίας και της επιστημονικής κοινότητας. Ως συμμετέχων της αποστολής και ειδήμων σε θέματα περιβάλλοντας και ενεργειακής διαχείρισης πώς αποτιμάτε τα συμπεράσματα τις Συνόδου και, συνεκδοχικά, την πορεία την κλιματικής αλλαγής;

Π. Κοσμόπουλος: Η ετήσια Διάσκεψη των Μερών των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή αποτελεί την κορυφαία παγκόσμια συνάντηση και διαπραγμάτευση για μια κοινά αποδεκτή πορεία αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, η οποία πλέον αρχίζει να δείχνει το πραγματικό της πρόσωπο. Παρά το γεγονός ότι η φετινή διοργάνωση φιλοξενήθηκε κατ’ ουσίαν από μια πετρελαϊκή υπερδύναμη, τα μηνύματα και οι προσδοκίες από το τελικό κείμενο που θα συμφωνηθεί, χαρακτηρίζονται για πρώτη φορά από αυστηρότερη ρητορική.

Στο επίκεντρο τίθενται η ταχεία κατάργηση (και όχι πλέον μείωση) των ορυκτών καυσίμων, μια διεθνής δέσμευση μεταξύ τουλάχιστον 123 χωρών αναφορικά με τον τριπλασιασμό των ανανεώσιμων πηγών και διπλασιασμό της εξοικονόμησης ενέργειας μέχρι το 2030 προκειμένου να διατηρηθεί εφικτός ο κλιματικός στόχος του 1,5°C, καθώς και η έμπρακτη υποστήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών τόσο σε χρηματοδοτικό όσο και σε τεχνολογικό επίπεδο.

Επομένως από τη City Expo του Ντουμπάι, εκεί όπου τα βλέμματα όλου του πλανήτη ήταν στραμμένα από τις 28 Νοεμβρίου έως τις 12 Δεκεμβρίου 2023, φαίνεται ότι για πρώτη φορά η κοινή βούληση είναι ισχυρή και έχει ως οδηγό το μήνυμα πως ενωμένοι οι λαοί του κόσμου θα δράσουν και κυρίως θα παραδώσουν με άμεση ισχύ απτά αποτελέσματα στις επόμενες γενιές. 

RAWMATHUB.GR: Ποιο ήταν το αντικείμενο της δικής σας τοποθέτησης στη Σύνοδο;

Π. Κοσμόπουλος: Παρά το αμιγώς πολιτικό πλαίσιο των Διασκέψεων για το Κλίμα, οι συναντήσεις αυτές διαχρονικά βασίζονται στα πιο πρόσφατα και έγκριτα επιστημονικά συμπεράσματα, τα οποία σχετίζονται τόσο με τις αιτίες όσο και με τις εξελίξεις που η κλιματική αλλαγή μπορεί να πυροδοτήσει.

Ως ερευνητής στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ) και μέλος της τεχνικής συμβουλευτικής επιτροπής για τις κλιματικές υπηρεσίες που αφορούν τις ανανεώσιμες πηγές στις αναπτυσσόμενες χώρες, ήμουν ομιλητής όπου παρουσίασα προηγμένες κλιματικές υπηρεσίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι οποίες δυνητικά θα συνεισφέρουν στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη βέλτιστη χρήση και εφαρμογή τους από τα αναπτυσσόμενα κράτη της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού Ωκεανού.

Κρίσιμο σημείο αναφοράς της ομιλίας μου αποτέλεσε και η πρόσφατη μελέτη της ομάδας εφαρμογών ηλιακής ενέργειας (Solea) του ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Applied Energy. Στην ίδια συζήτηση συμμετείχαν σημαντικοί επιστήμονες και εκπρόσωποι κλιματικών κέντρων του οργανισμού χωρών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (OACPS), κύριο θέμα των οποίων αποτέλεσε η χρήση σύγχρονων τεχνολογιών στην οικοδόμηση περιφερειακής ανθεκτικότητας των ευάλωτων χωρών ενάντια στην κλιματική αλλαγή καθώς και η άμεση εφαρμογή αυτών από την επόμενη κιόλας ημέρα.

Η συζήτηση μεταδόθηκε από ειδησεογραφικά πρακτορεία των περιοχών ενδιαφέροντος, ενώ οργανώθηκε στα πλαίσια του προγράμματος υπηρεσιών και συναφών εφαρμογών για το κλίμα (ClimSA), το οποίο αποτελεί μια εμβληματική δράση ύψους 85 εκατομμυρίων ευρώ, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του 11ου Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης. Μεταξύ των στόχων του ClimSA προτεραιότητα αποτελεί η πρόσβαση των αναπτυσσόμενων χωρών στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σε γεωσκοπικές υπηρεσίες ενεργειακού σχεδιασμού και διαχείρισης, συμβάλλοντας έτσι τα μέγιστα στη χάραξη πολιτικών ενεργειακής μετάβασης και ασφάλειας θέτοντας ως ύψιστο μέλημα την κοινωνική συνοχή.

Στο πλαίσιο της ατζέντας του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη και της Συμφωνίας του Παρισιού, η παροχή επιστημονικών πληροφοριών με αξιόπιστα δεδομένα για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη μεταβλητότητα τους, είναι κρίσιμης σημασίας για τα 79 μέλη και τις έξι περιφέρειες του OACPS ώστε να εκπληρώσουν τις κλιματικές δεσμεύσεις τους. Ταυτόχρονα συμμετείχα με την ελληνική αποστολή στο διάλογο σχετικά με την πορεία των Ευρωπαϊκών πόλεων προς την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και την ενεργειακή μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές.

Από τη συζήτηση αναδείχθηκε η αναγκαιότητα πολιτικής βούλησης και επένδυσης σε διεσπαρμένα φωτοβολταϊκά συστήματα στις στέγες των κτηρίων, με την πόλη της Αθήνας να αποτελεί ιδανική περίπτωση προς πιλοτική εφαρμογή του συγκεκριμένου εγχειρήματος. Στόχος, σε αγαστή συνεργασία με τη νέα δημοτική αρχή, η εξέλιξη της πρωτεύουσας στοχευμένα και εντατικά στο βάθος της επερχόμενης πενταετίας, σε μια έξυπνη, πράσινη ενεργειακά, πόλη. 

RAWMATHUB.GR: Στο πλαίσιο της μακρόχρονης ερευνητικής και επαγγελματικής πορείας σας έχετε αναπτύξει καινοτόμα συστήματα διαχείρισης της ηλιακής ενέργειας, η οποία υπάρχει σε ευλογημένη αφθονία στη χώρα μας. Ποια είναι η άποψη σας για την πορεία της Ελλάδας στο γενικότερο -και σίγουρα επιβεβλημένο- πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης; Ο πολλαπλασιασμός της δυναμικότητας των ΑΠΕ είναι το βασικό ή ένα από τα εργαλεία που οφείλει να αξιοποιήσει η χώρα μας, στα ζητούμενα της ποιότητας ζωής αλλά και βιώσιμης ανάπτυξης;

Π. Κοσμόπουλος: Αυτή τη στιγμή τα ηλιακά συμβάλλουν στην ηλεκτροπαραγωγή της Ελλάδας κατά περίπου 15%, με τα αιολικά και τα υδροηλεκτρικά να βρίσκονται στο 21% και 10% αντίστοιχα. Το φυσικό αέριο είναι στο 38% και ο λιγνίτης στο 12% που επέστρεψε αναγκαστικά λόγω της αύξησης των τιμών στα ορυκτά καύσιμα μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Υπάρχει ακόμα δρόμος μπροστά μας για την επίτευξη ενεργειακής μετάβασης, με βασική πρόκληση την εγγύηση της ενεργειακής ασφάλειας που δεν είναι εύκολη υπόθεση εξαιτίας της φύσης των ανανεώσιμων πηγών, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο ποσοστό από τη μεταβλητότητα των ατμοσφαιρικών συνθηκών. Το γεγονός αυτό, καθιστά το ρόλο των προγνωστικών συστημάτων διαχείρισης της διεσπαρμένης παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές απόλυτα αναγκαίο, προς υποστήριξη του έργου των διαχειριστών μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, τους παρόχους και επενδυτές αλλά και τους απλούς πολίτες, που βλέπουν τους λογαριασμούς ρεύματος να αυξάνονται από την γνωστή πλέον ρήτρα αναπροσαρμογής που αντικατοπτρίζει ακριβώς αυτή την απροσδιοριστία του ενεργειακού μείγματος στο χρηματιστήριο ενέργειας.

Σε κάθε περίπτωση η εφαρμογή του εθνικού σχεδίου για την ενέργεια και το κλίμα χρειάζεται να συνεχιστεί εντατικότατα ενώ αναμένεται να χρηματοδοτηθεί με συνολικές επενδύσεις κοντά στα 6,3 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2030, με μοναδικό γνώμονα την προσιτή και σύγχρονη ενέργεια για όλους τους πολίτες. 

RAWMATHUB.GR: Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο σας με τιτλο «Planning and Management of Solar Power from Space» το οποίο παραθέτει μια ολιστική προσέγγιση απομακρυσμένης παρακολούθησης και πρόγνωσης της διεσπαρμένης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήματα με τη χρήση μεθόδων γεωπαρατήρησης, στο πλαίσιο ανάπτυξης εναλλακτικών λύσεων για έξυπνη λήψη αποφάσεων ενεργειακής μετάβασης και ασφάλειας. Μπορείτε να μας αναφέρετε επιγραμματικά τα κύρια σημεία αλλά και τους στόχους αυτού του συγγράμματος;

Π. Κοσμόπουλος: Το βιβλίο αυτό παρουσιάζει με τον πλέον κατανοητό και συνοπτικό τρόπο τις λύσεις και μεθόδους που μας παρέχει η σύγχρονη διαστημική τεχνολογία με σκοπό την από απόσταση και με ακρίβεια εκτίμηση του δυναμικού παραγωγής ηλιακής ενέργειας. Το βασικό κίνητρο πίσω από αυτόν τον τομέα έρευνας σχετίζεται με την ανάγκη για βέλτιστο ενεργειακό σχεδιασμό ως άμεσο αποτέλεσμα της αύξησης του μεριδίου συμμετοχής που έχουν σήμερα οι ανανεώσιμες πηγές στη συνολική παραγωγή ενέργειας, όπου αγγίζει το 25%.

Μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας αποφασίστηκε, με την έγκριση τουλάχιστον 123 χωρών στα πλαίσια της φετινής Διάσκεψης για το Κλίμα (COP28), να τριπλασιαστεί το παραπάνω ποσοστό σε παγκόσμια κλίμακα με σκοπό να μετριάσει τις επιπτώσεις της τρέχουσας κλιματικής κρίσης. Μόνο την τελευταία 5ετία με τη χρήση των ανανεώσιμων έχουν αποφευχθεί τουλάχιστον 15 δισεκατομμύρια τόνοι εκπομπών θερμοκηπικών αερίων, τιμή η οποία αναμένεται να εκτιναχθεί στα 70 δισεκατομμύρια τόνους εκπομπών την επόμενη 10ετία σύμφωνα με την τελευταία έκθεση των Ηνωμένων Εθνών.

Η ανάγκη λοιπόν αυτή για βέλτιστο ενεργειακό σχεδιασμό απαιτεί με τη σειρά της μια αποτελεσματική ενεργειακή διαχείριση, η οποία να μπορεί να λειτουργεί ως αναπόσπαστο κομμάτι της συνολικής διοίκησης, μέσω στοχευμένων ενεργειακών πολιτικών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Στόχος επομένως του βιβλίου είναι να περιγράψει τη σημερινή επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο πάνω σε θέματα καινοτόμων λύσεων γεωπαρατήρησης με εργαλεία και εφαρμογές λήψης αποφάσεων που αφορούν το σχεδιασμό και τη διαχείριση φωτοβολταϊκών και ηλιοθερμικών συστημάτων σε όλες τις κλίμακες.

Αποδέκτες των παραπάνω είναι οι διαχειριστές μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, οι παραγωγοί και επενδυτές αλλά και οι αρμόδιοι φορείς για τη χάραξη και υλοποίηση στρατηγικών ενεργειακής μετάβασης και ασφάλειας. Οι τεχνολογίες που πραγματεύεται αφορούν δορυφορικά, επίγεια και μοντελοποιημένα δεδομένα μεγάλου όγκου, τεχνικές μηχανικής μάθησης και πρόγνωσης, δημιουργία ψηφιακών διδύμων και αρχιτεκτονικές υπερυπολογιστικού νέφους.

Κύρια σημεία ενδιαφέροντος έχουν να κάνουν με την αποδοτικότερη ενσωμάτωση της παραγόμενης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στα τοπικά και περιφερειακά έξυπνα δίκτυα με πραγματικά παραδείγματα, τη διείσδυση των ηλιακών συστημάτων σε περιβάλλοντα έξυπνων πόλεων και την αύξηση του μεριδίου συμμετοχής των συστημάτων αυτών στη συνολικά προσφερόμενη ενέργεια για ένα βιώσιμο, φιλικό προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο μέλλον.

Σύνδεσμος νέας κλιματικής υπηρεσίας που παρουσιάστηκε στο COP28 για την ενεργειακή διαχείριση ηλιακών συστημάτων στην Υποσαχάρια Αφρική: http://solea.gr/climsa-subsaharan-africa-solar-energy-management/

Βίντεο που προβάλει τα βασικά μηνύματα του COP28 πάνω στο Burj Khalifa: https://twitter.com/i/status/1727771227798794360

Βίντεο για την αναγκαιότητα χρήσης ανανεώσιμων πηγών και κλιματικών υπηρεσιών στο πλαίσιο του ClimSA: https://youtu.be/ktv6h3nlQ_Q?si=m26NoZ7RFnKJu10g 

Ο Δρ. Παναγιώτης Κοσμόπουλος είναι Ερευνητής στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών με πολυετή επιστημονική και επαγγελματική εμπειρία στα πλαίσια διεθνών έργων και πρωτοβουλιών που άπτονται των θεμάτων του ευρύτερου τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της περιβαλλοντικής φυσικής.

Ειδικεύεται σε θέματα αριθμητικών μοντέλων και σύγχρονων τεχνολογιών για ενεργειακό σχεδιασμό και διαχείριση ηλιακών συστημάτων, έξυπνες πόλεις και δίκτυα, ψηφιακά δίδυμα, υπολογιστές και μεγάλα δεδομένα, τεχνητή νοημοσύνη, αερομεταφερόμενα συστήματα παραγωγής αιολικής ενέργειας, ηλιακά ηλεκτρικά οχήματα, μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα και ανάπτυξη κλιματικών υπηρεσιών και εφαρμογών λήψης αποφάσεων για ανανεώσιμες πηγές. Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα Εφαρμογών Ηλιακής Ενέργειας (Solea) στη διεύθυνση http://solea.gr/.

Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση, μερική ή ολική, του εν λόγω περιεχομένου. Το RAWMATHUB.GR διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα δημοσίευσης και παροχής αδειών αναδημοσίευσης κατόπιν έγγραφης άδειας, επιφυλασσόμενο για την άσκηση κάθε νόμιμου δικαιώματος του. Εφόσον επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε το περιεχόμενο, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..