Χαλκός, νικέλιο, κοβάλτιο και αλουμίνιο «έρχονται με φόρα» και στην Ελλάδα - Μέρος Γ

Η αύξηση του βαθμού αυτάρκειας της Ευρώπης από 2-3% σε 10% το 2030, όπως προβλέπει ο Κανονισμός ΣΚΟΠΥ, σημαίνει αύξηση 300-400% της ενδοευρωπαϊκής παραγωγής στα επόμενα 7 χρόνια. Απαιτούνται λοιπόν τεράστιες προσπάθειες και αύξηση των επενδύσεων στην κοιτασματολογική έρευνα σε τουλάχιστον ισοδύναμο βαθμό για να κατορθώσουμε απλά να πλησιάσουμε τον 10% βαθμό αυτάρκειας, αλλά και για να υπάρξει μικρότερη από 65% εξάρτηση κάθε μιας ΣΚΟΠΥ από μια χώρα, και για να παράγεται το λιγότερο το 40% επεξεργασμένων προίόντων εντός της ΕΕ. Στην ανάγκη για μεγάλες επενδύσεις στην κοιτασματολογική έρευνα συνηγορεί και το γεγονός ότι η Ευρώπη ξοδεύει σήμερα μόλις το 3% των παγκόσμιων δαπανών (Σχήμα 1).

Η δυνατότητα της Ευρώπης να γίνει αυτάρκης, ανθεκτική και βιώσιμη σε ΣΚΟΠΥ από δικά της κοιτάσματα, ευνοείται έντονα από το γεωλογικό της περιβάλλον και τη μεταλλογενετική της εξέλιξη, κυρίως μέσα από τα διαφορετικής ηλικίας συστήματα ορυκτών πρώτων υλών της Σκανδιναβικής, Ιβηρικής και Βαλκανικής χερσονήσου.

Στο πλαίσιο αυτό, η κοιτασματολογική χαρτογράφηση, μαζί με τις νέες γεωλογικές γνώσεις και τις βελτιωμένες βάσεις δεδομένων ΣΚΟΠΥ, οδηγούν σε περιοχές δυναμικού ενδιαφέροντος για εντοπισμό χαλκού, νικελίου, κοβαλτίου, αλουμινίου (Σχήμα 2) αλλά και άλλων ΣΚΟΠΥ, με στόχο την ενίσχυση των επιμέρους σταδίων βασικών τεχνολογικών αλυσίδων αξίας για την ΕΕ.

Στη χώρα μας, η προοπτική έργων με δυναμικό ενδιαφέρον κοιτασματολογικής έρευνας χαλκού, νικελίου, κοβαλτίου και αλουμινίου, καθώς και άλλων συναρτώμενων ΣΚΟΠΥ συνδέεται κυρίως με:

• Ενεργές σήμερα περιοχές μεταλλευτικής παραγωγής βασικών μετάλλων στην ΒΑ Χαλκιδική, μαγνησίτη στην Χαλκιδική και βόρεια Εύβοια, λατεριτικού νικελίου και κοβαλτίου στην Στερεά Ελλάδα και την Δυτική Μακεδονία, και βωξιτικού αλουμινίου στην Στερεά Ελλάδα (Σχήμα 3). Στις περιοχές αυτές η προοπτική στοχευμένης έρευνας, στην κατεύθυνση κοιτασματολογικής αξιολόγησης των ΣΚΟΠΥ που υπάρχουν, πέρα των στρατηγικών χαλκού, νικελίου, κοβαλτίου και αλουμινίου, ανήκει στις ιδιοκτήτριες μεταλλευτικές εταιρείες. Στη περίπτωση της «Ελληνικός Χρυσός» και των ΣΚΟΠΥ αρσενικού και αντιμονίου που αποδεδειγμένα υπάρχουν στα μεταλλεύματα (Ολυμπιάδα και Στρατώνι), καθώς και πλατινοειδών, πέρα του χαλκού και του χρυσού στο κοίτασμα των Σκουριών, δεν έχει γίνει κάποια συγκεκριμένη κοιτασματολογική προσέγγιση, κάτι που έτσι και αλλιώς είναι αντικειμενικά δύσκολο λόγω απουσίας μεταλλουργίας στην περιοχή. Η περίπτωση αξιοποιήσιμων περιεκτικοτήτων κοβαλτίου στους λατερίτες αποτελεί δυναμικό και καθόλα ρεαλιστικό στόχο, αλλά και υψηλή κοιτασματολογική προτεραιότητα για το νέο ιδιοκτησιακό καθεστώς που θα προκύψει στη ΛΑΡΚΟ. Η μοναδική προχωρημένη, σε βαθμό προμελέτης σκοπιμότητας, κοιτασματολογική προσέγγιση ΣΚΟΠΥ έχει γίνει σε σχέση με την προοπτική παραγωγικής αξιοποίησης γαλλίου, αλλά και σκάνδιου και σπανίων γαιών, από τη ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ Α.Ε. Σε όλες τις περιπτώσεις, σημαντική είναι η σύνταξη προτάσεων Στρατηγικών Έργων που στοχεύουν στα επιμέρους στάδια βασικών αλυσίδων αξίας ΣΚΟΠΥ (κοιτασματολογική έρευνα, τεχνολογίες εμπλουτισμού και μεταλλουργίας).
• Συστήματα μεταλλικών ορυκτών στα οποία έχει υπάρξει μεταλλευτική δραστηριότητα στο παρελθόν (brownfields) ή/και έχουν προηγηθεί διάφορες κλίμακες (regional scale, deposit scale) γεωλογικής έρευνας, σε σχέση και με τον εκάστοτε κοιτασματολογικό στόχο και τον βαθμό κοιτασματολογικής ωριμότητας που έχει προκύψει. Στην περιοχή της Θράκης το σύστημα επιθερμικού χρυσού συνδέεται με τις τριτογενείς ηφαιστειογενείς λεκάνες και πετρώματα της περιοχής, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τα εκματαλλεύσιμα κοιτάσματα Σαππών/Αγίου Δημητρίου και Περάματος. Στην περίπτωση των συστημάτων αυτών δυναμικό στόχο ΣΚΟΠΥ αποτελεί το βισμούθιο και το ρήνιο, καθώς και η ερευνητική «πρόκληση» εντοπισμού μεταλλοφοριών χαλκού σε βαθύτερα τμήματα τους. Στο γεωλογικό υπόβαθρο μεταμορφωμένων πετρωμάτων της Ροδόπης υπάρχει δυναμικό ενδιαφέρον κοιασματολογικής έρευνας αντιμονίου, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις γνωστές μεταλλοφορίες στο Καλλυντήρι, αλλά και την Χίο. Στην κεντρική Μακεδονία τεκμηριώνεται δυναμικό ενδιαφέρον κοιτασματολογικής έρευνας ΣΚΟΠΥ στο σύστημα «μετασωματικών» μεταλλοφοριών, που έχουν σχηματιστεί από την αντικατάσταση ανθρακικών πετρωμάτων της Σερβομακεδονικής και της Ροδοπικής ζώνης, από θειούχα μεταλλικά ορυκτά. Στην περιοχή ΒΑ Χαλκιδικής και στο περιβάλλον των πολυμεταλλικών κοιτασμάτων Ολυμπιάδας και Μαύρων Πετρών, το αρσενικό και το αντιμόνιο έχουν προσδιοριστεί τόσο ορυκτολογικά όσο και γεωχημικά, ενώ το γερμάνιο και ίνδιο αποτελούν αντικείμενο περαιτέρω έρευνας. Στο ίδιο σύστημα και προοπτική παρουσίας αντίστοιχων ΣΚΟΠΥ, ανήκουν και τα κοιτάσματα Θερμών και Πολυκάστρου, ενώ ο χαλκός βρίσκεται στο επίκεντρο κοιτασματολογικού ενδιαφέροντος στα Κιμμέρια. Σε ότι αφορά στο αντιμόνιο οι ιστορικές εκμεταλλεύσεις στο Λαχανά δεν πρέπει να αγνοηθούν. Το πυρολουσιτικό μαγγάνιο της περιοχής Βαρβάρας, που ερευνήθηκε στο παρελθόν από το ΙΓΜΕ χρήζει μάλλον νέας επενεξέτασης. Σε σχέση κυρίως με την ανάλογη ορυκτολογία και γεωχημεία του κοιτάσματος των Μολάων, πρέπει να σημειωθεί η εκεί εξελισσόμενη έρευνα γερμανίου. Στην κεντρική Μακεδονία επίσης εντοπίζεται το χρυσοφόρο σύστημα πορφυρικού χαλκού, όπου, στη βάση του παγκόσμιας κλάσης και σε εξορυκτική ετοιμότητα κοιτάσματος των Σκουριών, τεκμηριώνεται η προχωρημένου σταδίου εκτέλεση κοιτασματολογικής έρευνας της μεταλλοφόρου περιοχής «Ποντοκερασιά-Γερακαριό-Βάθη-Μυλοχώρι, με έμφαση και στην αναζήτηση πλατινοειδών.
• Σύστημα μαγματογενών μεταλλοφοριών, που σε μεγάλο βαθμό συνδέεται γενετικά με τις οφιολοθικές ζώνες της χώρας, με κυρίαρχη την παρουσία κοιτασμάτων χρωμίτη (περιοχή Βούρινου) και μαγνησίτη στη Χαλκιδική και την Εύβοια. Στο σύστημα αυτό τοποθετούνται οι βωξίτες και οι λατερίτες, με τις ιδιαίτερα αυξημένες περιεκτικότητες των ΣΚΟΠΥ που αναφέρονται παραπάνω στο κείμενο για τις ενεργές μεταλλευτικές περιοχές της χώρας και στα Σχήματα 3 και 4, να αποτελούν πρόσθετο δυναμικό κοιτασματολογικό στόχο. Σε ότι αφορά στο νικέλιο και το κοβάλτιο σημαντικό κοιτασματολογικής επαναξιολόγησης παρουσιάζουν οι μεταλλοφορίες στο δυτικό και ανατολικό Βέρμιο (π.χ.,περιοχή Φλαμουριάς, όπου υλοποιήθηκε σχετικό έργο του ΙΓΜΕ, στο πλαίσιο και ευρωπαϊκού προγράμματος).

Μία σημαντική αποθεματική διάσταση και προοπτική, σε σχέση και με τις πρακτικές κυκλικής οικονομίας που προβάλλει και εισηγείται ο Κανονισμός, είναι τα «εν γένει» μεταλλευτικά απόβλητα (στείρα εξόρυξης, τέλματα εμπλουτισμού, μεταλλουργικά κατάλοιπα). Η κοιτασματολογική έρευνα ιστορικών μεταλλευτικών αποβλήτων, κυρίως ως προς τις συγκεντρώσεις ΣΚΟΠΥ, αποτελεί βασική μεθοδολογική προσέγγιση όταν πρόκειται για επαναξιολόγηση περιοχών όπου υπήρξε στο παρελθόν μεταλλευτική δραστηριότητα (Σχήμα 5).

Στο έργο ProMine δημιουργήθηκε μια αρχική βάση δεδομένων που αναφέρεται σε σωρούς μεταλλευτικών αποβλήτων που υπάρχουν στην χώρα (Σχήμα 6). Θα πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι πρόκειται για ιστορικές αποθέσεις και όχι «ενεργά» τέλματα που αποθέτουν οι σημερινές μεταλλευτικές δραστηριότητες, που για την όποια προοπτική αξιοποίησης τους την ευθύνη έχουν οι ιδιοκτήτριες εταιρείες. Η κοιτασματολογική τους αξιολόγηση με έμφαση στις ΣΚΟΠΥ επιβάλλεται.

Στην Σουηδία και σε άλλες χώρες τρέχουν σήμερα έργα τόσο από τις Γεωλογικές Υπηρεσίες, όσο και από τις εταιρείες σχετικά με την κοιτασματολογική έρευνα των μεταλλευτικών αποβλήτων, σε συνδυασμό και με την αποθεματική τους ταξινόμηση βάση του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών (UM Resource Classification System). Για παράδειγμα η σουηδική μεταλλευτική εταιρεία LKAB, ανακοίνωσε πρόσφατα την υλοποίηση έργου παραγωγής σπανίων γαιών και φωσφόρου από τα απόβλητα απατίτη που αποθέτει στο πλαίσιο της μεταλλευτικής διαδικασίας παραγωγής σιδήρου.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αποτελεί το στρατηγικό και πολιτικό πλαίσιο βάση του οποίου προωθείται η πραγματοποίηση της ενεργειακής μετάβασης ώστε μέχρι το 2050 να πετύχει η ΕΕ τους κλιματικούς στόχους που έχουν τεθεί, μέσα από την εφαρμογή πρακτικών κυκλικής οικονομίας, τη χρήση βιώσιμων ορυκτών πρώτων υλών καθώς και τη σχετική προσαρμογή της βιομηχανικής παραγωγής (Σχήμα 7).

Η εφαρμογή του Κανονισμού ΣΚΟΠΥ στο επίπεδο κρατών μελών μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην πραγματοποίηση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης. Ήδη πολλές χώρες, από μόνες τους αλλά και συνεργαζόμενες, έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση αυτή με συγκεκριμένες ενέργειες και δράσεις.

Για παράδειγμα η Σουηδία ενέκρινε πρόσθετη χρηματοδότηση για την ανάθεση έργου στην Υπηρεσία Γεωλογικής Έρευνας της χώρας με στόχο την χαρτογράφηση μεταλλοφόρων συστημάτων ΣΚΟΠΥ με δυναμικό κοιτασματολογικό ενδιαφέρον. Την ίδια στιγμή συμμετέχει σε διανοσυνοριακό έργο με την Φινλανδία, Νορβηγία, Δανία και Γροιλανδία για την κοιτασματολγική αποτύπωση ΣΚΟΠΥ στον ευρύτερο ευρωπαϊκό βορρά [64].

Έργα με τα ίδια χαρακτηριστικά υλοποιεί και η Γαλλία, ενώ παράλληλα μαζί με την Γερμανία και την Ιταλία σχεδιάζουν την από κοινού σχετικής πρότασης έργου. Φαίνεται πως πρόσφατα και η Ελλάδα συντάσσεται με την εφαρμογή των στόχων του Κανονισμού σε εθνικό επίπεδο, αποφασίζοντας την χρηματοδότηση σχετικού έργου με απευθείας ανάθεση στην ΕΑΓΜΕ. Είναι πλέον γεγονός ότι η κρισιμότητα και στρατηγικότητα ορισμένων ΟΠΥ, σε σχέση με την δυνατότητα της ΕΕ να καταστεί κλιματικά ουδέτερη, βρίσκεται σήμερα στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας.

Μέσα από την εφαρμογή του Κανονισμού και την επίτευξη μέχρι το 2030 των μετρήσιμων στόχων που περιλαμβάνει, η ΕΕ προσβλέπει στη διασφάλιση πρόσβασης των ΣΚΟΠΥ που χρειάζεται, καθώς και στην ενίσχυση ανθεκτικότητας και αυτονομίας τεχνολογικών αλυσίδων αξίας που συμβάλλουν στην πραγματοποίηση της ενεργειακής και ψηφιακής μετάβασης.

Για την υλοποίηση των στόχων του Κανονισμού μέχρι το 2030 η ΕΕ θα χρειαστεί 1,5 εκατ. νέους εργαζόμενους. Συνεπώς κάθε συζήτηση σχετικά με το περιεχόμενο και τους στόχους του κανονισμού, τις ΟΠΥ που χαρακτηρίζονται κρίσιμες και στρατηγικές, τις όποιες απόψεις ότι θα έπρεπε να είναι άλλες στη λίστα των ΣΚΟΠΥ ή ότι κακώς υπάρχει μια τέτοια λίστα, δεν έχουν προφανώς κανένα νόημα. Τη στιγμή μάλιστα που η άμεση διασύνδεση των ΣΚΟΠΥ με την προοπτική επίτευξης των κλιματικών στόχων, έχει από την μια κάνει πιο θετική την στάση των πολιτών απέναντι στην μεταλλευτική δραστηριότητα, και από την άλλη έχει συμπεριλάβει την ανάγκη αυτάρκειας και πρόσβασης της ΕΕ σε ΟΠΥ, μεταξύ των 10 σημείων του ψηφίσματος, που αναφέρεται σαν ΕυρωπαΪκη Βιομηχανική Συμφωνία, που διατύπωσε πρόσφατα στην Αμβέρσα σύσσωμη η ευρωπαϊκή βιομηχανία, συμεριλαμβανομένης της μεταλλευτικής.

Σε ότι αφορά τώρα στη χώρα μας, η ένταξη των χαλκού, νικελίου, κοβαλτίου και αλουμινίου στις ΣΚΟΠΥ, αλλάζει το μεταλλευτικό της τοπίο και τεκμηριώνει νέες ερευνητικές προσεγγίσεις οικονομικής γεωλογίας σχετικά με την κοιτασματολογική ωριμότητα και προοπτική εκμετάλλευσης περιοχών που έχουν ερευνηθεί στο παρελθόν. Σε όλη την διαδρομή εφαρμογής του Κανονισμού και της αυξανόμενης ζήτησης για ΣΚΟΠΥ, είναι σίγουρο ότι θα υπάρξουν διαρκείς γεωπολιτικές διαφοροποιήσεις στην πρόσβαση τους, αλλά και τυχόν αναταράξεις στις αλυσίδες προμήθειας και τροφοδοσίας τους, καθώς και σκαμπανεβάσματα στις τιμές τους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι περιορισμοί εξαγωγής γάλλιου και γερμάνιου που επέβαλε πριν μερικούς μήνες η Κίνα, κάτι που συνέβη και στο παρελθόν με τις σπάνιες γαίες. Επίσης, αυτό το διάστημα βρίσκεται στην επικαιρότητα το θέμα πτώσης της τιμής του νικελίου κυρίως λόγω υπέμετρης και χαμηλού κόστους παραγωγής του από την Ινδονησία.

Και βέβαια υπάρχουν σκέψεις για συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και τρόπους που θα μπορούσαν να μειώσουν τις επιδραστικές επιπτώσεις από τέτοιου είδους εξελίξεις και αποφάσεις. Όπως για παράδειγμα είναι η θεσμοθέτηση διαβατηρίου βιώσιμης, υπεύθυνης και ηθικής εξόρυξης (Environmental, Social and Governance/ ESG passport) ώστε να περιθωριοποιούνται οι εισαγωγές νικελίου από χώρες όπου δεν τηρούνται οι απαιτούμενοι και προδιαγεγραμμένοι περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί όροι και αξίες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικές στρατηγικές τιμολόγησης και κυρώσεις για τις ΣΚΟΠΥ που είναι συμβατές και αυτές που δεν είναι, με τις προαπαιτούμενα προδιαγραφές ESG.

Γενικά, το θέμα διαφοροποίησης των τιμών ΣΚΟΠΥ είναι σημαντικό, αλλά σε βάθος χρόνου η κοιτασματολογική και μεταλλευτική τους αξία, καθορίζεται μάλλον περισσότερο από την συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση τους.

The Electric Vehicle Market and Copper Demand: https://copperalliance.org/wp-content/uploads/2017/06/2017.06-E-Mobility-Factsheet-1.pdf

Copper Outlook for 2024 Dominated by Uncertain Supply, Green Demand: https://www.wsj.com/finance/commodities-futures/copper-outlook-for-2024-dominated-by-uncertain-supply-green-demand-c24438f1

Volume of 2050 Net-zero Copper Demand: https://energyminute.ca/infographics/the-volume-of-2050-net-zero-copper-demand/

Global Copper 2024 industry outlook: From near-term glut to long-term scarcity https://www.bloomberg.com/professional/blog/global-copper-2024-industry-outlook-from-near-term-glut-to-long-term-scarcity/

[1] Copper could skyrocket over 75% to record highs by 2025-brace for deficits, analysts say, https://www.cnbc.com/2024/01/03/copper-appears-set-to-rally-more-than-75percent-by-2025-analysts-say.html

[2] Visualizing the World’s Largest Copper Producers: https://elements.visualcapitalist.com/visualizing-the-worlds-largest-copper-producers/?fbclid=IwAR3X0B5Mq6OhCGjlYzy-3kPImm3SMHnSYhjU7OIhi059HApM7pxSwvyMN5w

[3] SCRREEN2 Coper factsheet: https://scrreen.eu/wp-content/uploads/2024/01/SCRREEN2_factsheets_COPPER-update.pdf

[4] Copper Demand and Long-Term Availability: https://copperalliance.org/sustainable-copper/about-copper/cu-demand-long-term-availability/

[5] Carrara S.,et al., Raw materials demand for wind and solar PV technologies in the transition towards a decarbonised energy system, EUR 30095 EN, Publication Office of the European Union, Luxembourg, 2020, ISBN 978-92-76-16225-4, doi:10.2760/160859,JRC119941

[6] COPPER, THE PATHWAY TO NET ZERO Regional Focus: Europe: https://copperalliance.org/wp-content/uploads/2023/03/Copper-The-Pathway-to-Net-Zero_Focus-on-Europe_final.pdf

[7] Share of nickel demand worldwide in 2021 and a forecast for 2040, by end use: https://www.statista.com/statistics/1351631/forecast-global-nickel-demand-share-by-end-use/

[8] ABOUT NICKEL: https://nickelsearch.com/nickel/

[9] Mineral Commodity Summaries 2021: https://pubs.usgs.gov/publication/mcs2021

[10] Mudd, Gavin & Jowitt, Simon. (2014). A Detailed Assessment of Global Nickel Resource Trends and Endowments. Economic Geology. 109. 1813-1841. 10.2113/econgeo.109.7.1813 https://www.researchgate.net/publication/265215686_A-Detailed-Assessment-of-Global-Nickel-Resource-Trends-and-Endowments

[11] Nickel in the energy transition: Why is it called the devil's metal?: https://www.ifpenergiesnouvelles.com/article/nickel-energy-transition-why-it-called-devils-metal

[12] Cobalt Market Report 2022: https://www.cobaltinstitute.org/resource/cobalt-market-report-2022/

[13] Cobalt Statistics and Information: https://www.usgs.gov/centers/national-minerals-information-center/cobalt-statistics-and-information

[14] Cobalt market outlook: Five key factors to watch: https://www.fastmarkets.com/insights/cobalt-market-outlook-five-key-factors/

[15] China’s State Stockpiler Went on a Record Buying Spree in 2023: https://www.mining.com/web/us-moves-to-restore-stockpiling-panic-button-in-ev-metals-fight-with-china/chinas-state-stockpiler-went-on-a-record-buying-spree-in-2023-trading-house-darton-commodities-expects-purchases-to-continue/ 

[16] China set to tighten grip over global cobalt supply as price hits 32-month low: https://www.ft.com/content/abf28c9f-54e2-45c2-8dac-c5016bd31423

[17] Aluminium demand will rise 40% by 2030. Here’s how to make it sustainable: https://www.weforum.org/agenda/2023/11/aluminium-demand-how-to-make-it-sustainable/

[18] VISION 2050 European Aluminium's contribution to the EU's mid-century low-carbon roadmap: https://european-aluminium.eu/wp-content/uploads/2022/10/sample_vision-2050-low-carbon-strategy_20190401.pdf

[19] Metals and minerals in wind turbines: https://www.wind-watch.org/documents/metals-and-minerals-in-wind-turbines/

[20] Aluminium in Solar An enabler and consumer of European solar energy: https://european-aluminium.eu/wp-content/uploads/2022/10/european-aluminium_aluminium-in-solar_position-paper.pdf 

[21] Davris, P.; et al., Scandium Extraction from Bauxite Residue at Pilot Scale. Mater. Proc. 2021, 5, 129. https://doi.org/10.3390/materproc2021005129

[22] REE Mineralisation in circum-Mediterranean Bauxites: https://www.eurare.org/countries/mediterraneanBauxites.html

[23] Eliopoulos, D. et al. (2014). The potential of rare earth elements in Greece, 308-316.

[24] Zinc Mining & Market Outlook 2022-2025: https://www.theassay.com/articles/the-assay-insights/zinc-market-analysis/

[25] Zinc Markets at a Glance: https://www.zinc.org/

[26] Major countries in worldwide zinc mine production in 2022: https://www.statista.com/statistics/264634/zinc-production-by-country/

[27] How Much Metal is Used in Clean Energy Technology? https://www.visualcapitalist.com/sp/visualized-how-much-metal-is-used-in-clean-energy-technology/

[28] Zinc facts: https://natural-resources.canada.ca/our-natural-resources/minerals-mining/minerals-metals-facts/zinc-facts/20534

[29] Types of Copper Deposits in the World: https://investingnews.com/daily/resource-investing/base-metals-investing/copper-investing/types-copper-deposits-world/

[30] Visualizing Copper’s Global Supply Chain: https://www.visualcapitalist.com/sp/coppers-supply-chain/ 

[31] SCRREEN2 project factsheets: https://scrreen.eu/wp-content/uploads/2024/01/SCRREEN2_factsheets_COPPER-update.pdf

[32] Rasilainen, K., et al., (2017), Assessment of undiscovered metal resources in Finland. Ore Geology Reviews, 86, 896–923.

[33] SCRREEN2 project factsheets: https://scrreen.eu/wp-content/uploads/2023/12/SCRREEN2_factsheets_NICKEL-update.pdf

Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση, μερική ή ολική, του εν λόγω περιεχομένου. Το RAWMATHUB.GR διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα δημοσίευσης και παροχής αδειών αναδημοσίευσης κατόπιν έγγραφης άδειας, επιφυλασσόμενο για την άσκηση κάθε νόμιμου δικαιώματος του. Εφόσον επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε το περιεχόμενο, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..