Verde Antico: Ο πράσινος λίθος του Βυζαντίου από τη Γεωλογία για όλους

Ποιος είναι ο Πράσινος Λίθος του Βυζαντίου; Από πoιο πέτρωμα κατασκευάστηκε η Αγία Σοφία και αρκετά μνημεία στην Ρώμη; Η «Γεωλογία για όλους» και ο Πάνος Καρούτσος δημιούργησαν ένα μοναδικό ντοκιμαντέρ για τα αρχαία και νεότερα Λατομεία της Χασάμπαλης όπου εξορυσσόταν ο πράσινος Θεσσαλικός λίθος (verde antico), ο πράσινος λίθος του Βυζαντίου που «στόλισε» την Αγιά Σοφιά και αρκετά Ρωμαϊκά μνημεία. Πόσοι γνωρίζουν άραγε ότι ο λίθος που χρησιμοποιήθηκε για τη διακόσμηση παλατιών και εκκλησιών ανά τους αιώνες, που ξεπέρασαν μάλιστα τα όρια της Ελλάδας, προέρχεται από ένα από τα λατομεία που υπάρχουν στον θεσσαλικό κάμπο και συγκεκριμένα σε αυτό της Χασάμπαλης, λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Λάρισα, στην περιοχή του Συκουρίου; Τα λατομεία της Χασάμπαλης έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον και λειτούργησαν κατά τα ρωμαϊκά, βυζαντινά και νεότερα χρόνια. Ο πράσινος θεσσαλικός λίθος τους είναι λατυποπαγής και αποτελείται από λατύπες σερπεντινίτη διάφορων διαστάσεων σε πρασινόμαυρο χρώμα με αποστρογγυλεμένα εγκλείσματα λευκού μαρμάρου. Η ιδιόμορφη γεωλογική δομή του και η πολυχρωμία του είχε ως αποτέλεσμα το πέτρωμα να χρησιμοποιηθεί σχεδόν αποκλειστικά στη λάξευση αρχιτεκτονικών μελών, όπως κίονες, για επενδύσεις τοίχων και δαπέδων, για την κατασκευή σαρκοφάγων και μάλιστα για αυτοκράτορες ή μέλη των οικογενειών τους, άμβωνες, κ.λπ. Ο οριτοασβεστίτης ή χασαμπαλιώτικος λίθος, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, ήταν ο πέμπτος ακριβότερος κατά τον 4ο αιώνα μ.Χ. Ακριβώς επειδή ήταν πολύτιμος λίθος, λόγω υψηλού κόστους, δε χρησιμοποιούνταν πολύ στη Θεσσαλία. Αντίθετα η όποια χρήση του γινόταν μόνο κατόπιν παραγγελιών, γι’ αυτό και συνδεόταν με κοσμικά και εκκλησιαστικά κτίρια αυτοκρατορικών αυλών. Ο λίθος του συγκεκριμένου λατομείου χρησιμοποιήθηκε, αν και ελάχιστοι το γνωρίζουν, για τη διακόσμηση του παλατιού του αυτοκράτορα Αδριανού στο Τίβολι, στην Αψίδα του Θριάμβου του Αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου, στο ανάκτορο του Γαλερίου Θεσσαλονίκης, σε 64 κίονες της Αγίας Σοφίας, σε πεσσούς που κοσμούν σήμερα την εκκλησία του Αγίου Μάρκου της Βενετίας, στο ανάκτορο του Καρλομάγνου στη Γερμανία, στο Τοπ Καπί στην Κωνσταντινούπολη. Ίσως θα έφθαναν και ως το Λονδίνο κάποιοι κίονες που λαξεύτηκαν για το Αβαείο του Γουέστμινστερ, αλλά μπλοκαρίστηκαν στο σιδηροδρομικό σταθμό της Λάρισας λόγω της κήρυξης του ελληνοτουρκικού πολέμου. Από το γεγονός αυτό προκύπτει ότι η φήμη, το υλικό και η διάρκεια χρήσης αυτών των λατομείων του θεσσαλικού κάμπου, ήταν ιδιαιτέρως γνωστά και ότι τα προτιμούσαν πολύ συχνά για διάφορες σκοπούς. Σχετικα αρθρα Οι κήποι της Εδέμ: Ένα παραδεισένιο νταμάρι Το Νέο Εθνικό Γεωλογικό Μουσείο Το Ίδρυμα Μποδοσάκη προκηρύσσει βραβεία για διακεκριμένους νέους επιστήμονες έτους 2023