Ο κλάδος των ΟΠΥ χρειάζεται μία νέα γενιά μηχανικών με εκπαίδευση, όραμα και κίνητρο

Ε: Ο κλάδος της εξόρυξης και, ευρύτερα, των ορυκτών πρώτων υλών, έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτήρα με προφίλ που δεν είναι προβεβλημένο ανάμεσα στις επιλογές επαγγελματικού προσανατολισμού των αποφοίτων λυκείου. Για εσένα Αντώνη, ως απόφοιτο Λυκείου, ποια ήταν η σκέψη, η γνώση (ή η έμπνευση) για τον κλάδο που στήριξε την επιλογή σου να επενδύσεις τις σπουδές σου σε αυτόν; 

Α. Αντωνιάδης: Κατά τη γνώμη μου, η δευτεροβάθμια εκπαίδευση πρέπει να διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της επιλογής του αντικειμένου σπουδών των αποφοίτων της. Στην πραγματικότητα, αυτό δεν υποστηρίζεται ουσιαστικά από το τρέχον ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Πολύ συχνά δε, τα κριτήρια επιλογής σπουδών περιορίζονται: στις οικονομικές απολαβές, στη βάση επιφανειακών πληροφοριών από οικείους ή στην προτροπή συνέχισης μιας οικογενειακής επιχείρησης ή, πιο συχνά, στις καλές επιδόσεις σε κατηγορία μαθημάτων που εμπίπτουν στην επιλεγείσα κατεύθυνση.

Το ερώτημα είναι αν, τελικώς, τα κριτήρια αυτά είναι αρκετά να κρατήσουν το νέο σπουδαστή κοντά στο αντικείμενο σπουδών και τη συναφή επαγγελματική προοπτική, χωρίς να προκύψει -σε όποιο χρόνο έχει μεσολαβήσει/χαθεί- η διαπίστωση της ανάγκης ενασχόλησης με κάτι άλλο που πραγματικά του αρέσει.

Στη δική μου περίπτωση υπερίσχυσε το κριτήριο 3, δηλώνοντας στο μηχανογραφικό δελτίο μου σχεδόν όλες τις σχολές του Ε.Μ.Π με φθίνουσα σειρά βάσει βαθμού εισαγωγής, βασιζόμενος στην καλύτερη επίδοση και προτίμηση στα μαθήματα της θετικής κατεύθυνσης. Οφείλω να πω πως, ως μαθητής λυκείου, είχα αρκετά περιορισμένη γνώση για τον κλάδο των ορυκτών πόρων, ωστόσο επέλεξα τη Σχολή Μεταλλειολόγων - Μεταλλουργών Μηχανικών γιατί ανήκει στο Ε.Μ.Π ενώ, σαν γενική ιδέα, μου φαινόταν περιπετειώδης η ανακάλυψη ενός κοιτάσματος. Και στο δεύτερο, πράγματι, δεν έπεσα έξω! Μπαίνοντας στη Σχολή και γνωρίζοντας τη φυσιογνωμία και το αντικείμενο της άλλαξε, όχι μόνο η άποψή μου για τον κλάδο των ορυκτών πόρων αλλά, και συνολικά, η άποψη μου για τη ζωή.

Στο βαθμό που γνωρίζω, οι μαθητές του Λυκείου έχουν την ευκαιρία να πάρουν μια ιδέα για τον κλάδο των ορυκτών πρώτων υλών και, ίσως, για ένα από τα πολλά πεδία της Σχολής Μεταλλειολόγων - Μεταλλουργών Μηχανικών, μόνο μέσω του μαθήματος της Γεωλογίας. Η άποψη μου σε αυτό το θέμα είναι πως, τουλάχιστον για τους μαθητές της θετικής κατεύθυνσης, θα ήταν καλό να δημιουργούνται ευκαιρίες στις οποίες οι υποψήφιοι φοιτητές θα έρχονται άμεσα σε επαφή με το Πανεπιστήμιο, στο πλαίσιο, για παράδειγμα, επισκέψεων και παρακολούθησης διαλέξεων στους χώρους διδασκαλίας ή στα εργαστήρια ή ακόμα και μέσω της συμμετοχής σε δράσεις των Σχολών. Με τον τρόπο αυτό οι μαθητές θα μπορούσαν να λάβουν ένα πρώτο ερέθισμα και ενδεχομένως, κάποιοι να προσελκυθούν στον κλάδο μας.

Σίγουρα τα αποτελέσματα θα ήταν πιο ουσιώδη με μια συντονισμένη προσπάθεια ενημέρωσης από πλευράς των Σχολών, ωστόσο εικάζω πως το υπάρχον «βαρύ» ακαδημαϊκό πρόγραμμα δεν αφήνει πολλά περιθώρια για κάτι τέτοιο. Αυτό που υποστηρίζω, σε κάθε περίπτωση, είναι πως απαιτείται ριζική ανασυγκρότηση σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, με γνώμονα και εστίαση στην απόκτηση δεξιοτήτων και όχι στην αποστήθιση. 

Ε: Αποφοιτώντας από τη Σχολή Μεταλλειολόγων – Μεταλλουργών Μηχανικών του ΕΜΠ αναζήτησες την ενίσχυση του εκπαιδευτικού σου υπόβαθρου συμμετέχοντας στο EMerald Master in resources engineering το οποίο είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό και απαιτητικό EIT-labelled μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών. Μπορείς να μας μιλήσεις για τις σπουδές σου καθώς και για τα εφόδια που σου προσέφεραν στην μετέπειτα επαγγελματική εξέλιξη σου;

Α. Αντωνιάδης: Μπαίνοντας στη Σχολή, πράγματι, ήρθα πιο κοντά στον κλάδο των ορυκτών πόρων και αντιλήφθηκα τη σημαντικότητα τους. Επιλέγοντας, εν συνεχεία, την κατεύθυνση της Γεωτεχνολογίας ήρθα σε επαφή με ειδικότερα θέματα εξόρυξης, τεχνικής γεωλογίας, μηχανικής πετρωμάτων και υποστήριξης υπογείων έργων. Το έτος αποφοίτησης μου, 2011, με βρήκε με πολλή όρεξη για εργασία στον τομέα μου. Δυστυχώς όμως έτυχε η χρονιά αυτή να είναι στην καρδιά της κρίσης, οπότε οι πόρτες που συνάντησα ήταν ελάχιστες και απρόθυμες να δώσουν ευκαιρία σε ένα νέο και άπειρο μηχανικό. Αξίζει να σημειωθεί πως, εκείνη τη χρονική στιγμή δεν είχαν αρχίσει οι μεγάλες εταιρείες τα προγράμματα πρόσληψης νέων αποφοίτων για απόκτηση εργασιακής εμπειρίας και ανάπτυξη δεξιοτήτων.

Πήρα λοιπόν την απόφαση, ολοκληρώνοντας τις στρατιωτικές μου υποχρεώσεις, να παρακολουθήσω το Emerald, ένα Erasmus Mundus και EIT-Labelled μεταπτυχιακό πρόγραμμα, το οποίο απευθύνεται στους επαγγελματίες του κλάδου μας και εκπονείται σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού.

Η παρακολούθηση αυτού του μεταπτυχιακού προγράμματος έπαιξε καταλυτικό ρόλο τόσο στην εμπέδωση της επιλογής σπουδών όσο και στην τροχοδρόμηση της επαγγελματικής πορείας μου. Το καίριο σημείο αυτού του προγράμματος είναι ότι δημιουργεί μια άμεση και αποτελεσματική σύνδεση μεταξύ θεωρίας και πράξης. Πιο συγκεκριμένα, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω μαθήματα που παρείχαν υψηλής ποιότητας και στοχευμένη γνώση στον τομέα εντοπισμού των κοιτασμάτων μέσω ψηφιακής μοντελοποίησης και να συμμετέχω σε εργαστήρια όπου γίνονταν διεργασίες σε πιλοτική κλίμακα με την καθοδήγηση ειδικευμένων τεχνιτών και φοιτητών στο ρόλο του υπευθύνου ομάδας, field trips σε μεταλλεία και μονάδες επεξεργασίας, αλλά και σε διαλέξεις με ομιλητές εκπρόσωπους πολυεθνικών εταιρειών. Όλα αυτά έλαβαν χώρα σε πόλεις του εξωτερικού, δίνοντας μου την ευκαιρία να ζήσω και να γνωρίσω μία διαφορετική καθημερινότητα.

Η ένταση ήταν μεγάλη αλλά, πραγματικά, προσομοίαζε σε μεγάλο βαθμό την επαγγελματική ζωή. Εκεί κατάλαβα τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να δουλέψω και την οργανωτικότητα που έπρεπε να επιδείξω, ώστε να μπορέσω να προχωρήσω επαγγελματικά. Οι δεξιότητες που μου προσέφερε αυτή η εμπειρία ήταν πολυεπίπεδες, τόσο αναφορικά με τη λήψη τεχνικών γνώσεων όσο και με την ανάπτυξη των λεγόμενων «soft skills», τα οποία είναι εξίσου σημαντικά για την πρόοδο και εξέλιξη του σύγχρονου επαγγελματία.

Αναλογιζόμενος τις προπτυχιακές μου σπουδές, τολμώ να πω ότι είχα πολύ περιορισμένες ευκαιρίες έκθεσης σχετικά με τα προαναφερθέντα. Όλοι όσοι έχουμε περάσει από έδρανα της Σχολής ΜΜΜ του ΕΜΠ γνωρίζουμε ότι σε αυτό συντρέχουν αρκετοί λόγοι, οι σημαντικότεροι των οποίων είναι:

• Η έλλειψη καθαρής οπτικής και στόχευσης εκ μέρους της Σχολής στα κύρια αντικείμενα σπουδών που είναι η μεταλλευτική και η μεταλλουργία και η πλαισίωση τους με εξειδικευμένες εκπαιδευτικές δράσεις που θα ενισχύουν την ενασχόληση με τους συγκεκριμένους τομείς. Η πρακτική άσκηση, η οποία αποτελεί υποχρεωτικό μάθημα, είναι μία δραστηριότητα σε αυτή την κατεύθυνση, αλλά σε πολλές περιπτώσεις ο τρόπος που υλοποιείται και αξιολογείται είναι καθαρά διαδικαστικός. Κομβικό ρόλο επίσης θα είχε η ενίσχυση της υποχρεωτικότητας στα εργαστήρια η οποία στα φοιτητικά μου χρόνια έφθινε. Τέλος, αναμφίβολα σημαντική είναι η επικοινωνία και διαδραστικότητα με τη βιομηχανία, σε πλαίσιο διαλέξεων και επισκέψεων στο πεδίο όπου ο σπουδαστής μπορεί να λάβει μια ολοκληρωμένη εικόνα των διεργασιών, στην πράξη.
• Η έντονη παρουσία και παρέμβαση των φοιτητικών παρατάξεων στην Ακαδημαϊκή κοινότητα που, τελικώς υποβαθμίζει την ποιότητα των σπουδών και επηρεάζει αρνητικά τη λειτουργία των Σχολών με διάφορους τρόπους. Όλοι γνωρίζουν το θέμα, αλλά ίσως λίγοι το αναγνωρίζουν ως ουσιαστικό πρόβλημα.

Ε: Τα βήματα της εμπειρίας σου ως τώρα, καταδεικνύουν πως είσαι ένας καταρτισμένος και μάχιμος μηχανικός πεδίου σε νεαρή ηλικία, με ενέργεια και θέληση για διεύρυνση των επαγγελματικών δεξιοτήτων και συμβολή στην ανάπτυξη του κλάδου που εκπροσωπείς. Αυτό το προφίλ επαγγελματιών μπορεί να εξασφαλίσει την εξέλιξη και βιωσιμότητα του εξορυκτικού κλάδου (και οποιουδήποτε κλάδου). Ωστόσο, ειδικά ο εξορυκτικός κλάδος, μαζί με βασικές προκλήσεις όπως το ενεργειακό κόστος, την κείμενη νομοθεσία που αφορά στις αδειοδοτήσεις νέων εκμεταλλεύσεων και, φυσικά, την επιφυλακτική ματιά της κοινωνίας, καλείται να διαχειριστεί, άμεσα και αποτελεσματικά, το έλλειμμα σε ανθρώπινο δυναμικό. Κατά την άποψη σου, γιατί ένας νέος άνθρωπος, ανεξαρτήτως φύλου, δεν βάζει στις πρώτες του επιλογές του την επαγγελματική δραστηριοποίηση στον εξορυκτικό κλάδο;

Α. Αντωνιάδης: Καταρχάς θα ήθελα να προσθέσω κάτι στην ερώτηση. Πέρα από το ουσιώδες ζήτημα της μη επιλογής του κλάδου μας για σπουδές από έναν απόφοιτο Λυκείου, υπάρχει κάτι ακόμη, που οφείλει να μας προβληματίσει και αφορά στους αποφοίτους της Σχολής ΜΜΜ πολλοί εκ των οποίων δεν επιλέγουν να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά στον τομέα μας και οδηγούνται σε απασχόληση εκτός κλάδου.

Σε ότι αφορά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ο απόφοιτος Λυκείου δέχεται πληροφόρηση για τον κλάδο που προσωπικά θεωρώ ότι είναι ελλιπής και διαστρεβλωμένη. Η γνώση/πληροφόρηση είναι περιορισμένη γιατί μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα δεν αναδεικνύεται επαρκώς η συμβολή του εξορυκτικού κλάδου στη διατήρηση του σύγχρονου βιοτικού επιπέδου (χρήση των ορυκτών σε ευρεία κλίμακα -από αντικείμενα της καθημερινότητας έως κινητά τηλέφωνα, tablets, οχήματα). Το ζήτημα δε της διαστρέβλωσης, προκύπτει από την αρνητική προβολή της μεταλλευτικής δραστηριότητας, με μονομερή και συχνά ατεκμηρίωτη προσέγγιση, η οποία επιδρά ανασταλτικά στην προσέλκυση ενός νέου ανθρώπου στον κλάδο.

Κατά τη γνώμη μου, η ενημέρωση για ζητήματα όπως οι διεργασίες παραγωγής των βασικών μετάλλων που είναι απαραίτητα για την ανθρώπινη διαβίωση θα πρέπει να συμπεριληφθούν στις γνώσεις που παρέχονται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, οι οποίες θα πρέπει να αποκτώνται με βιωματικό τρόπο μέσω επισκέψεων σε εργοτάξια και ανάθεση σχετικών ατομικών ή ομαδικών εργασιών, ενεργοποιώντας το κίνητρο και το ενδιαφέρον των μαθητών. Επιπροσθέτως, οι ομιλίες από συναδέλφους που έχουν εμπειρία στο χώρο είναι απαραίτητες, συμπεριλαμβανόμενες σε μία μικρή και απλή λίστα δραστηριοτήτων που είναι υλοποιήσιμες, αν, φυσικά, υπάρχει σχετικό εκπαιδευτικό πλαίσιο και διάθεση από τους καθηγητές.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό ο εξορυκτικός κλάδος να «αποχαρακτηριστεί», να πάψει να θεωρείται «βρώμικος και επικίνδυνος», να πούμε τις αλήθειες για την πρόοδο που γίνεται σε επίπεδο προστασίας περιβάλλοντος, έτσι ώστε να προσελκύσουμε νέο κόσμο. Είναι γεγονός ότι το σύνολο των παρεμβάσεων για τη συνολική αναβάθμιση του κλάδου είναι εξαιρετικά μεγάλο, αλλά είναι αναμφίβολα σημαντικό, η αναβάθμιση αυτή να υλοποιηθεί βασιζόμενη σε μια νέα γενιά μηχανικών με όραμα και κίνητρο.

Επίσης θα ήθελα να τονίσω ότι ένας μηχανικός που θα ασχοληθεί με τους ορυκτούς πόρους μπορεί να βρει μια δουλειά πολύ ενδιαφέρουσα, καλοπληρωμένη και με καλή ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Αλλά όχι αύριο το πρωί. Σε λίγα χρόνια. Για αυτό πρέπει να οπλιστεί με υπομονή και επιμονή, αρετές που το ίδιο το κίνητρο του θα τροφοδοτήσει.

Ε: Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, ποιες θα ήταν οι δικές σου προτάσεις για άμεσες και ουσιαστικές παρεμβάσεις που μπορούν να κάνουν ένα καίριο re-branding στις ειδικότητες του εξορυκτικού κλάδου και ευρύτερου τομέα των ΟΠΥ;  

Α. Αντωνιάδης: Οι εκπρόσωποι του κλάδου τώρα μπορούμε να κάνουμε πολλά για να αναδείξουμε τον κλάδο και να τον κάνουμε πιο ελκυστικό. Η σχετική αρθρογραφία στο Internet και στα social media, όπως επίσης και εξειδικευμένα sites όπως το RAWMATHUB.GR, είναι μεγάλης σημασίας για να υπάρχει έγκυρη ενημέρωση στο ευρύ κοινό. Εννοείται πως θα υπάρχει (και πρέπει να υπάρχει) κριτική, αλλά οφείλει να είναι επιστημονική και τεκμηριωμένη και όχι κραυγαλέα επίκριση χωρίς επιχειρήματα.

Κατά τη γνώμη μου, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές αξιόλογες προσπάθειες από εταιρείες και συναδέλφους, αλλά θα πρέπει με κάποιο ελκυστικό τρόπο να παρουσιαστούν στη νεολαία και στο ευρύ κοινό. Σίγουρα όχι με μακροσκελή κείμενα. Ένα παράδειγμα, και επιμένω σε αυτό, είναι οι επισκέψεις σε εργοτάξια. Η δράση πάντα κινεί το ενδιαφέρον. Ειδικά σε νέους ανθρώπους. Να δουν, να παρατηρήσουν και να κατανοήσουν τις διαδικασίες. Σίγουρα οι παρουσιάσεις και τα σεμινάρια μπορούν να βοηθήσουν αλλά είναι απαραίτητες οι επισκέψεις. Ο εξορυκτικός κλάδος πρέπει να εισέλθει στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Στα σχολεία, στους χώρους εργασίας, στους χώρους αναψυχής, στα πιο διαδεδομένα social media. Και πρέπει να επενδύσουμε σε αυτό.

Ε: Η ισορροπία της προσωπικής ζωής με την επαγγελματική δραστηριότητα ενός ανθρώπου παίζει μείζονα ρόλο στην εξέλιξη του σε όλα τα επίπεδα και σίγουρα το ζήτημα αυτό δεν αφορά μόνο έναν κλάδο ή μόνο ένα φύλο, καθώς πρόκειται για οριζόντιο και αναφαίρετο δικαίωμα όλων. Πώς ορίζεις και επιτυγχάνεις το δικό σου σημείο ισορροπίας ανάμεσα σε μία απαιτητική εργασία και στην ανάγκη του ποιοτικού προσωπικού και οικογενειακού χρόνου; 

Α. Αντωνιάδης:  Εδώ θίγετε ένα πολύ σημαντικό θέμα το οποίο είναι θεμελιώδους σημασίας για την ομαλή επαγγελματική εξέλιξη ενός μηχανικού. Δύο είναι κατά τη γνώμη μου οι πιο σημαντικοί παράγοντες για να υπάρξει ισορροπία: Η εμπειρία και η τύχη. Η τύχη παίζει ρόλο καθώς, ένα περιβάλλον εργασίας που φέρνει διαρκώς έναν εργαζόμενο στα όρια του (πολλές ώρες εργασίας, εργασία εκτός ωραρίου, δυσκολία στις συνεργασίες) δημιουργεί μια εύθραυστη ισορροπία με τις ανάγκες της προσωπικής ζωής του. Η εμπειρία παίζει μείζονα ρόλο καθώς στο πέρασμα του χρόνου, η επίτευξη καλύτερης διαχείρισης του χρόνου και των εργασιακών σχέσεων και ζητημάτων που προκύπτουν (δε ζούμε σε έναν ιδανικό κόσμο, δεν είμαστε όλοι ίδιοι και πολλές φορές οι καταστάσεις μας κάνουν να ξεπερνάμε το μέτρο), οδηγούν στην επαγγελματική και προσωπική ωριμότητα.

Στη δική μου περίπτωση, η τύχη ήταν με το μέρος μου, καθώς οι περισσότεροι εργοδότες που είχα αντιλαμβάνονταν σε μεγάλο βαθμό την ανάγκη αυτής της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Βέβαια για να φτάσει κανείς στο σημείο ισορροπίας του, το οποίο είναι σχετικό για τον καθένα, και αυτό να καταστεί αναγνωρίσιμο είναι δεδομένο ότι θα περάσει και από το στάδιο της υπερβολής, κάτι που είναι πιο εύκολο και ανώδυνο σε νεαρή ηλικία.

Σε αυτό το πλαίσιο, η δική μου συμβουλή προς τους νέους συναδέλφους που θέλουν να εργαστούν στον κλάδο μας, είναι να το κάνουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα και με μεγαλύτερο ζήλο. Ο κλάδος μας διψά για νέα χέρια και είναι ευκαιρία για αυτούς να μάθουν όσα περισσότερα μπορούν. Οι αρχικοί μισθοί στην Ελλάδα για μηχανικούς είναι ικανοποιητικοί και, θεωρώ πως ειδικά στο μεταλλευτικό-μεταλλουργικό κλάδο, σε 2-3 χρόνια με επισταμένη δουλειά είναι εφικτή και η εξέλιξη. Παράλληλα έρχεται και η εμπειρία και, πολύ πιθανό να ακολουθήσει και η οικογένεια, παράγοντες-επιταχυντές της ωρίμανσης που προανέφερα.

Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω επίσης την ανάγκη της ισορροπίας σε επίπεδο management. H θέση του manager, στην οποία αρκετοί συνάδελφοι θα βρεθούν, έχει κομβική σημασία τόσο για τον ίδιο τον επαγγελματία όσο και για το συνολικό οργανόγραμμα μιας εταιρείας. Ο διαμοιρασμός αρμοδιοτήτων σε ικανούς, έμπειρους και καταρτισμένους συναδέλφους είναι ύψιστης σημασίας για την ομαλή ροή των εργασιών και επίτευξη των ατομικών και ομαδικών στόχων. Επ’ αυτού η προτροπή μου στους νέους συναδέλφους που διαβάζουν αυτή τη στιγμή είναι: «επιλέξτε -όσο περνά από το χέρι σας- ικανούς, έμπειρους και υπεύθυνους συναδέλφους, φροντίστε για τη διαρκή εκπαίδευση τους, μάθετε από αυτούς, για να κοιμάστε ήσυχα το βράδυ!».

Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση, μερική ή ολική, του εν λόγω περιεχομένου. Το RAWMATHUB.GR διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα δημοσίευσης και παροχής αδειών αναδημοσίευσης κατόπιν έγγραφης άδειας, επιφυλασσόμενο για την άσκηση κάθε νόμιμου δικαιώματος του. Εφόσον επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε το περιεχόμενο, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..