Ο Ελληνικός εξορυκτικός κλάδος είναι παρών στο μέλλον της χώρας

RAWMATHUB.GR: Η ελληνική εξορυκτική βιομηχανία αποτελεί, διαχρονικά, έναν καίριο πυλώνα στήριξης της χώρας με σταθερή συνεισφορά στην εθνική οικονομία αλλά και στην κάλυψη θέσεων εργασίας. Το 2024 ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων θα εορτάσει τα 100 χρόνια ενεργής δράσης του στην Ελλάδα αριθμώντας 30 εταιρείες μέλη, τις μεγαλύτερες της χώρας, που υποστηρίζουν το 85% της συνολικής παραγωγής. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα σημαντικότερα ορόσημα στη διαδρομή του Συνδέσμου που έχουν συμβάλει στην ενδυνάμωση του κλάδου, οδηγώντας τον στη σύγχρονη και, αδιαμφισβήτητα, ανταγωνιστική παρουσία του, στη διεθνή αγορά;

Κων/νος Γιαζιτζόγλου: Δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσει κανείς στιγμές από μια πορεία εκατό χρόνων ή, αν θέλετε, από μια πορεία τριών χιλιάδων χρόνων από τότε που έχουμε οργανωμένες εκμεταλλεύσεις παραγωγής ορυκτών στην ελληνική επικράτεια. Ας μην ξεχνάμε ότι η άνθηση της Αθηναϊκής δημοκρατίας οφείλεται στις εξορυκτικές δραστηριότητες στο Λαύριο, η Μακεδονική δυναστεία στηρίχτηκε στα κοιτάσματα του Παγγαίου ενώ το γεγονός ότι ο Παρθενώνας στέκει παγκόσμιο σύμβολο για δυόμισι χιλιάδες χρόνια οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στο πεντελικό μάρμαρο.

Στη σύγχρονη ελληνική ιστορία η εξόρυξη έπαιξε εξίσου σημαντικό ρόλο ξεκινώντας και πάλι από την περιοχή του Λαυρίου. Χωρίς να αναφερθούμε σε συγκεκριμένες εταιρείες, οφείλουμε να υπογραμμίσουμε την οικονομική, κοινωνική, επιστημονική, αλλά ακόμα και πολιτισμική επίπτωση που είχαν οι ανθούσες εξορυκτικές δραστηριότητες σε περιοχές όπως η Στερεά Ελλάδα, η κεντρική Εύβοια, οι Κυκλάδες, η Χαλκιδική και άλλες.

Αν πρέπει όμως να αναφερθώ σε μια επιχείρηση που κατά την προσωπική μου γνώμη είναι ορόσημο της ελληνικής εξορυκτικής δραστηριότητας, θα ήθελα να αναφερθώ στη ΔΕΗ και τον λιγνίτη. Δυστυχώς οι πρόσφατες συγκυρίες έφεραν αυτό το αγαθό σε θέση κατηγορούμενου. Δεν έχουμε όμως το δικαίωμα να αγνοούμε το ότι η εξόρυξη του λιγνίτη έχει καθορίσει τη μεταπολεμική οικονομική, τεχνολογική αλλά και κοινωνική ιστορία της Ελλάδας. Θα πρέπει κάποια στιγμή να γίνει μια μελέτη για το πόσο πίσω θα είχαμε μείνει οικονομικά, εάν έπρεπε να καλύψουμε την ηλεκτρική ενέργεια που έχει παραχθεί από το λιγνίτη με εισαγόμενους υδρογονάνθρακες και τι θα είχε συμβεί στην ελληνική οικονομία τις περιόδους των πετρελαϊκών κρίσεων της δεκαετίας του 70.

Σήμερα ο κλάδος παρέχει έμμεση και άμεση απασχόληση σε περίπου 70.000 ανθρώπους, η δε εξαγωγική του δραστηριότητα, εκτός από την οικονομική σημασία, έχει και εθνική. Η χώρα μας παράγει και εξάγει μεταλλευτικά και βιομηχανικά ορυκτά σε ποσότητες σημαντικές για το μέγεθος της, ενώ οι μελλοντικές ανάγκες σε ορισμένα ορυκτά για την καθαρή ενέργεια και την πράσινη μετάβαση θα οδηγήσουν στην αξιοποίηση και άλλων κοιτασμάτων που μέχρι τώρα μπορεί να μην είχαν οικονομική βιωσιμότητα.

RAWMATHUB.GR: Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, η παγκόσμια εξορυκτική βιομηχανία ακολουθεί μια εξελικτική πορεία που επενδύει στην τεχνολογία αλλά και τη θεσμική και κοινωνική διαφάνεια. Ο ελληνικός εξορυκτικός κλάδος είναι πλήρως εναρμονισμένος με αυτή την πορεία υιοθετώντας τη σύγχρονη, υπεύθυνη και βιώσιμη εξόρυξη. Εξετάζοντας το Ευρωπαϊκό στερέωμα, η οικονομική αλλά και γεωπολιτική κρισιμότητα των ΟΠΥ αναγνωρίζεται πλέον, ανοιχτά, με θεσμικές πρωτοβουλίες που στοχεύουν στη διασφάλιση του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ, σε κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες. Και ενώ η επιτευξιμότητα των στόχων της ΕΕ είναι ένα διαφορετικό και ευρύ πεδίο συζήτησης, θεωρητικά σκιαγραφείται ένα θετικό momentum για τον εξορυκτικό κλάδο. Επί του πρακτέου, η Ελλάδα (και αρκετά άλλα κράτη μέλη) σκοντάφτει σε επίπεδο εσωτερικών μηχανισμών, που καθυστερούν -αν όχι, αναστέλλουν- την ανάπτυξη της εξορυκτικής δραστηριότητας, όπως χαρακτηριστικά αναφέρατε στην πρόσφατη επιστολή σας προς την νέα ηγεσία της χώρας. Ποιες είναι οι προτάσεις του ΣΜΕ, που δυνητικά μπορεί να υιοθετήσει ο κρατικός μηχανισμός, ώστε να προχωρήσει σε άμεσες και λειτουργικές παρεμβάσεις που θα δώσουν την αναγκαία, για τη βιωσιμότητα του, ώθηση στον κλάδο;

Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου: Η πρόσφατη πρωτοβουλία της ΕΕ με τον Κανονισμό για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, ανέδειξε, ή αν θέλετε επιβεβαίωσε, μεταξύ άλλων και το μείζον θέμα που σχετίζεται με τις αδειοδοτικές διαδικασίες. Εάν η ίδια η Επιτροπή αισθάνεται την ανάγκη να εκδώσει υποχρεωτική νομοθεσία για να «υποδείξει» στα κράτη μέλη ενέργειες που θα «διευκολύνουν και επιταχύνουν την αδειοδοτική διαδικασία, τις εγκρίσεις των περιβαλλοντικών μελετών και την επίλυση των διοικητικών διαφορών στα δικαστήρια», αυτό σημαίνει ότι το ζήτημα είναι σοβαρό και διακρατικό.

Δυστυχώς οι προτεινόμενες από τον Κανονισμό λύσεις δεν αντιμετωπίζουν την αιτία του προβλήματος και μάλλον αποτελούν «παυσίπονα». Το ερώτημα παραμένει «γιατί χρειάζονται μερικά χρόνια για να εγκριθεί μια μελέτη» και για να πάμε ένα βήμα πιο κάτω, «γιατί χρειάζονται αρκετά χρόνια για να τελεσιδικήσει μια διοικητική διαμάχη στο δικαστήριο». Η αβεβαιότητα και τα κόστη που προκύπτουν από αυτές τις καθυστερήσεις, κάνουν μη ανταγωνιστική την παραγωγή ορυκτών επί ευρωπαϊκού εδάφους. Το ασαφές, αυστηρό και «ακριβό» στην εφαρμογή του θεσμικό πλαίσιο δε διευκολύνει την αξιοποίηση των τεχνολογικών και φυσικών πλεονεκτημάτων που έχει η Ελληνική και ευρύτερα η Ευρωπαϊκή εξορυκτική βιομηχανία.

Για να συντομευθούν οι χρόνοι αλλά και να είναι σαφές, εκ των προτέρων, το εάν θα προχωρήσει ή όχι μια αδειοδοτική διαδικασία, ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων έχει υποβάλλει σειρά προτάσεων που έχουν να κάνουν τόσο με την ενδυνάμωση των διοικητικών μηχανισμών όσο και με την απλοποίηση και κωδικοποίηση της νομοθεσίας και την άρση αντιφάσεων οι οποίες, σε πολλές περιπτώσεις, οδηγούν ακόμα και την Δημόσια Διοίκηση σε αδυναμία να κρίνει το εφαρμοστέο.

Ειδικά σε ότι αφορά τη Δημόσια Διοίκηση, τόσο σε κεντρικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνει άμεσα μια καταγραφή του εκτιμώμενου φόρτου εργασίας ανα θέση ευθύνης, ώστε να προκύψουν οι ανάγκες τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα. Προφανώς, στη συνέχεια θα πρέπει οι ανάγκες αυτές να καλυφθούν με κάποιον τρόπο. Παράλληλα, θα πρέπει να ενισχυθεί η έρευνα μέσω της ΕΑΓΜΕ, ώστε να ολοκληρωθεί η βασική χαρτογράφηση του εθνικού χώρου και να δοθούν τα απαραίτητα οικονομικά αλλά και διοικητικά κίνητρα για την ιδιωτική ερευνητική δραστηριότητα.

Με ιδιαίτερη ικανοποίηση ακούσαμε τις πρόσφατες εξαγγελίες της πολιτικής ηγεσίας για την οικονομική στήριξη εξορυκτικών επενδύσεων -ας μην ξεχνάμε ότι αρχικά ο κλάδος είχε αποκλεισθεί με βάση το περίφημο EU TAXONOMY. Αναμένουμε την εξειδίκευση των μέτρων.

RAWMATHUB.GR: H δραστηριότητα του εξορυκτικού κλάδου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κοινωνική αποδοχή, η οποία αποτελεί μία εξίσου σημαντική παράμετρο με την γραφειοκρατία -ίσως και αλληλένδετη- για την συνέχιση της. Για τις ελληνικές εξορυκτικές επιχειρήσεις, ο ουσιαστικός δίαυλος επικοινωνίας με τις τοπικές κοινωνίες αλλά και το ευρύ κοινό είναι μία επένδυση στην βιωσιμότητα του κλάδου καθώς, τόσο η συνέχιση της δραστηριότητας όσο και η στελέχωση με τη νέα γενιά επαγγελματιών είναι ζητήματα ουσίας και όχι εκπλήρωσης στόχων επικοινωνιακής στρατηγικής. Μολαταύτα, ο κλάδος προχωράει πολύ συντηρητικά στο μονοπάτι της εξωστρέφειας, αφήνοντας χώρο σε στερεότυπα και κακές πρακτικές του παρελθόντος να επηρεάζουν αρνητικά μεγάλο μέρος του κοινωνικού συνόλου. Πώς προτίθεται ο Σύνδεσμος, σε επίπεδο πρωτοβουλιών και δράσεων, να διευρύνει το παράθυρο επικοινωνίας με το ευρύ κοινό;

Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου: Η κοινωνική αποδοχή έχει να κάνει αφενός μεν με την παρουσίαση των πραγματικών διαστάσεων μιας δραστηριότητας και αφετέρου με την εκτίμηση του οφέλους που προκύπτει από την άσκηση της. Τα τελευταία 30 χρόνια η Δύση καταναλώνει όλο και περισσότερα αγαθά όταν την ίδια στιγμή η εγχώρια παραγωγή, πρωτογενής και δευτερογενής, μειώνεται σημαντικά. Δημιουργείται έτσι η βολική εντύπωση ότι μπορούμε να έχουμε ορυκτά χωρίς εξόρυξη και προϊόντα χωρίς εργοστάσια.

Το ψευτοδίλημμα «Αγαθά με περιβαλλοντική όχληση ή αγαθά χωρίς περιβαλλοντική όχληση» έχει εύκολη απάντηση, ενώ προσφέρει και δωρεάν δημοσιότητα σε όσους υιοθετούν ρόλους «Ρομπέν των Δασών». Το δε χειρότερο όλων είναι ότι, σε πάρα πολλές περιπτώσεις, η περιβαλλοντική επιβάρυνση από την παραγωγή πρώτων υλών ή τελικών προϊόντων εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σημαντικά μεγαλύτερη από το να είχαν παραχθεί με τους κανόνες και την τεχνογνωσία που διαθέτουμε στην Ευρώπη.

Από την άλλη πλευρά, μεμονωμένα περιστατικά κακών πρακτικών προβάλλονται υπέρμετρα και δημιουργούν μια πλήρως εσφαλμένη αντίληψη για τους κανόνες με τους οποίους λειτουργεί ο κλάδος μας. Ο Σύνδεσμος έχει αποφασίσει μια σειρά από εκδηλώσεις και δράσεις με στόχο να ενημερώσει την ευρύτερη κοινωνία αφενός μεν για τα οφέλη από τις δραστηριότητες των μελών μας και αφετέρου για τον θετικό αντίκτυπο που έχει για το ίδιο το περιβάλλον η εξόρυξη με τη χρήση των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, όπως συμβαίνει εντός ΕΕ.

Η χώρα μας διαθέτει μια σημαντική εξορυκτική βιομηχανία, αξιόλογους επιστήμονες, σημαντικές πανεπιστημιακές σχολές και καταγεγραμμένους στόχους στα μετρήσιμα μεγέθη που έχουν να κάνουν με τη βιωσιμότητα. Την ίδια στιγμή ο εξορυκτικός κλάδος έχει προσφέρει σημαντικά και στην εισαγωγή καινοτομίας και τεχνολογίας στη χώρα. Το 2024 ο Σύνδεσμος μας κλείνει 100 χρόνια. Το διοικητικό συμβούλιο αποφάσισε να ανακηρύξει την επόμενη χρονιά «Έτος Ορυκτών». Ξεκινώντας από την περιφέρεια και απευθυνόμενοι καταρχήν στους νέους, προγραμματίζουμε μια σειρά από εκδηλώσεις που θα αναδείξουν τη συνεισφορά τις εξόρυξης στην ανάπτυξη, την τεχνολογία, αλλά και τον πολιτισμό. 

RAWMATHUB.GR: Βάζοντας στο πρίσμα της ενημέρωσης μια ιδιαίτερη μερίδα της κοινωνίας που μπορεί να εξασφαλίσει την συνέχιση της εξορυκτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, τους νέους, έχετε υπογραμμίσει σε παλαιότερη τοποθέτηση σας την ανάγκη προσέλκυσης νέων ταλέντων -ανεξαρτήτως φύλου- στον κλάδο των ΟΠΥ. Πολλές από τις εταιρείες μέλη του Συνδέσμου, έχουν αναλάβει δράση με προγράμματα που ήδη εκπονούνται ή βρίσκονται σε στάδιο σχεδιασμού αναφορικά με την υποδοχή νέων επαγγελματιών αλλά και κατάρτιση των υφισταμένων. Με δεδομένο το κενό -στα μεσαία/τεχνικά επαγγέλματα- που φυσικά επηρεάζει όλους τους κλάδους, θα μπορούσατε να προτείνετε / υποστηρίξετε εκπαιδευτικές δράσεις ενημέρωσης, ξεκινώντας από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με στόχο τη γνωριμία των μαθητών με τον κλάδο και τη συνειδητή επιλογή του, ως αντικείμενο σπουδών και πεδίο επαγγελματικής δραστηριότητας;

Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου: Η προσέγγιση των νέων, στις ηλικίες που διαμορφώνουν τις αποφάσεις για το μέλλον τους, είναι πέρα από καθήκον μας και σημαντική παράμετρος για την ανάπτυξη του κλάδου. Η εξορυκτική βιομηχανία προσφέρει αξιόλογες ευκαιρίες απασχόλησης με εργασιακή ασφάλεια, υψηλές αποδοχές και προοπτικές εξέλιξης. Επίσης, δραστηριοποιείται κυρίως σε περιοχές εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων.

Δυστυχώς η πλειοψηφία των νέων παιδιών αγνοεί πολλές από αυτές τις ευκαιρίες και αυτό είναι και δική μας ευθύνη. Στο μέλλον οι απλές και αν θέλετε χωρίς ενδιαφέρον χειρωνακτικές εργασίες θα εξαφανιστούν τελείως. Αντίθετα, θα προκύψουν πολλές εργασίες που θα απαιτούν γνώση, ικανότητες και κατάρτιση σε ένα επίπεδο μεταξύ του λυκείου και του πανεπιστήμιου. Σε αυτό το πεδίο δυστυχώς η χώρα μας είναι πολύ πίσω.

Ο Σύνδεσμος στοχεύει μέσα από δράσεις εξωστρέφειας, καταρχάς να ενημερώσει τους νέους για τις ευκαιρίες που υπάρχουν, ιδιαίτερα για τα μεσαία στελέχη. Πέρα από τις ημερίδες που διοργανώνουν στις εγκαταστάσεις τους τα μέλη μας, έχουμε σχεδιάσει την παραγωγή πληροφοριακού υλικού κατάλληλου για την παρουσίαση των ευκαιριών του κλάδου στους νέους 13-16 ετών. Παράλληλα επεξεργαζόμαστε τόσο με τα μέλη μας όσο και με την πολιτεία διάφορες εναλλακτικές λύσεις για να καλυφθούν τα εκπαιδευτικά κενά που υπάρχουν στο συγκεκριμένο χώρο.

Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα η ζήτηση για μη πανεπιστημιακές σπουδές είναι πολύ χαμηλή λόγω κοινωνικών στερεοτύπων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι χειριστές μηχανημάτων. Η αντίληψη που έχει η κοινωνία και ιδιαίτερα η νεολαία για το συγκεκριμένο επαγγελματικό αντικείμενο είναι ότι πρόκειται για μια δουλειά ρουτίνας που απαιτεί μηδενικές γενικές γνώσεις, ελάχιστη εκπαίδευση και εμπειρία.

Αγνοούμε δυστυχώς ότι τα σύγχρονα μηχανήματα έχουν τέτοιο βαθμό πολυπλοκότητας και απαιτούν τέτοιο βαθμό διάδρασης με τον χρήστη-χειριστή-διαχειριστή τους, ώστε να χρειάζεται τουλάχιστον διετής μεταλυκειακή εκπαίδευση σε μια ευρύτητα αντικειμένων προκειμένου να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατότητες τους. Ταυτόχρονα, το αντικείμενο μπορεί να προσφέρει σημαντική εργασιακή ικανοποίηση και προοπτικές εξέλιξης.

Στο επίπεδο της Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, ο Σύνδεσμος χαιρετίζει τις προσπάθειες ανανέωσης και εκσυγχρονισμού που κάνουν τα ΑΕΙ και είναι στη διάθεση της ακαδημαϊκής κοινότητας για να βελτιστοποιηθεί ακόμα περισσότερο το αποτέλεσμα. 

Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση, μερική ή ολική, του εν λόγω περιεχομένου. Το RAWMATHUB.GR διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα δημοσίευσης και παροχής αδειών αναδημοσίευσης κατόπιν έγγραφης άδειας, επιφυλασσόμενο για την άσκηση κάθε νόμιμου δικαιώματος του. Εφόσον επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε το περιεχόμενο, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..