Γροιλανδία: Το Ελντοράντο της Αρκτικής δεν πωλείται

Γροιλανδία: Το Ελντοράντο της Αρκτικής δεν πωλείται

Γράφει ο Νικόλαος Αρβανιτίδης, Διδάκτορας Οικονομικής Γεωλογίας

Νέες πολιτικές αντιλήψεις και πρακτικές

Ήταν και είναι γνωστό ότι η άσκηση της πολιτικής εξουσίας διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τις επιταγές οικονομικών συμφερόντων. Είναι αναμφίβολο το γεγονός ότι η σχέση πολιτικής διακυβέρνησης και οικονομικών κέντρων παραμένει στενή και διαδραστική. Μέχρι σήμερα ο ρόλος του οικονομικού κατεστημένου ήταν παρασκηνιακός με την χρηματοδότηση πολιτικών και κομμάτων, «κατ’επιλογή». Φαινόμενο και πρακτική που την βλέπουμε ιδιαίτερα στην Αμερική αλλά και αλλού.

Στην πορεία, οι ανά την υφήλιο «ολιγάρχες» θεώρησαν μάλλον ότι το γενναίο σπονσάρισμα τους στην κατεύθυνση μιας επιδραστικής παρέμβασης στο πολιτικό γίγνεσθαι δεν ήταν ανταποδοτικό. Έπρεπε λοιπόν να αναθεωρήσουν την στρατηγική τους αναζητώντας τρόπους συμμετοχής και αποτελεσματικότερης επιρροής στα πολιτικά πράγματα. Πρώτος διδάξας ο Μπερλουσκόνι με συνταγή «αγοράζω μια ομάδα και ένα ΜΜΕ» ώστε να μπορώ με τα δικά μου «φίλτρα» να λέω ότι θέλω, να κρίνω όποιους και όπως θέλω, και να «θάβω» ότι θέλω, και παράλληλα να έχω προστασία από εκατομμύρια ορκισμένους οπαδούς. Μια τακτική που τελικά τον οδήγησε στο πρωθυπουργικό αξίωμα, κάτι που του εξασφάλισε και κοινοβουλευτική προστασία.

Την πετυχημένη αυτή συνταγή ακολούθησαν και ακολουθούν και πολλοί άλλοι παγκοσμίως αλλά και στην χώρα μας. Ο Έλον Μασκ αποφάσισε πρόσφατα να στηρίξει ακροδεξιό κόμμα της Γερμανίας, παρεμβαίνοντας έτσι στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις μιας κυρίαρχης χώρας, προσβάλλοντας έτσι τα δημοκρατικά δικαιώματα και αξίες των πολιτών.

Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να αγοράσει την Γροιλανδία κάτι που δεν είναι περίεργο αφού είναι και σκέφτεται περισσότερο σαν επιχειρηματίας παρά σαν πολιτικός. Έστειλε λοιπόν τον γιο του για «τουρισμό» με βασική επιλογή προφανώς την ξενάγηση και επίσκεψη στα κοιτάσματα σπανίων γαιών και άλλων στρατηγικών και κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών (ΣΚΟΠΥ). Πάμε δηλαδή στην πρακτική αγοροπωλησίας χωρών, στην λογική «δε θέλω να συνεργαστώ μαζί σου σαν χώρα, αλλά προτιμώ να σε αγοράσω με ότι αυτό περιλαμβάνει και συνεπάγεται». Μια νέα πολιτική κουλτούρα όπου μεγιστάνες της οικονομίας εμπλέκονται ολοένα και περισσότερο, και μάλιστα πλέον στην πράξη στις πολιτικές εξελίξεις και ως εκ τούτου στις τύχες των πολιτών. Και στο πλαίσιο αυτό δεν φτάνει μόνο η αγορά οικοπέδων συγκεκριμένης έκτασης, αλλά πρόκειται για την αγορά μιας ολόκληρης χώρας αν αυτό επιτάσσουν τα οικονομικά συμφέροντα.

Η περίπτωση της Γροιλανδίας

Η Γροιλανδία είναι το μεγαλύτερο νησί του κόσμου και μια αυτόνομη εξαρτώμενη περιοχή της Δανίας με αυτοδιοίκηση και δικό της κοινοβούλιο. Αν και αποτελεί μέρος της ηπείρου της Βόρειας Αμερικής, η Γροιλανδία συνδέεται πολιτικά και πολιτιστικά με την Ευρώπη ιδίως με τη Νορβηγία και τη Δανία, από τον 9ο αιώνα. Η Δανία συνεισφέρει τα δύο τρίτα των εσόδων του προϋπολογισμού της Γροιλανδίας, ενώ τα υπόλοιπα προέρχονται κυρίως από την αλιεία.

Τα δυναμικά αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου και ορυκτών σπάνιων γαιών έχουν προσελκύσει πολλές εταιρείες κοιτασματολογικής έρευνας και εκμετάλλευσης. Πάνω από το 80% του νησιού καλύπτεται τοπικά από μόνιμο πάγο πάχους 4 χιλιομέτρων. Έχει περίπου 57.000 κατοίκους με πρωτεύουσα το Nuuk.

Η Γροιλανδία έχει το δικαίωμα να κηρύξει ανεξαρτησία. Στον νόμο περί αυτοδιοίκησης της Γροιλανδίας που θεσπίστηκε από τη Δανία και τη Γροιλανδία το 2009, οι Γροιλανδοί αναγνωρίζονται σαν λαός ή έθνος που δικαιούται το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, με την επιλογή της ανεξαρτησίας. Το σοσιαλδημοκρατικό αυτονομιστικό κόμμα Inuit Ataqatigiit που βρίσκεται στην κυβέρνηση από το 2021 στοχεύει να κάνει τη Γροιλανδία ανεξάρτητο κράτος. Είναι αυτή η κυβέρνηση που έδωσε την λιτή απάντηση στό Ντόναλντ Τραμπ, ότι «η Γροιλανδία δεν πωλείται».

Πλούσια κοιτάσματα ΣΚΟΠΥ

Το βασικό ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για την Γροιλανδία είναι τα κοιτάσματα της. Υπάρχουν αυτοί που με μια ρεαλιστική προσέγγιση λένε «αντί να αγοράσεις τη Γροιλανδία, αγόρασε τα κοιτάσματα της». Κάτι που έκανε για παράδειγμα η Κίνα [1], η οποία σήμερα εμπλέκεται σε 5 επενδυτικά έργα (Σχήμα 1).

Σχήμα 1: Επενδυτικά έργα στην Γροιλανδία με συμμετοχή Κινεζικών κεφαλαίων [1]

Και αυτό προβάλλει σαν βιώσιμη αναπτυξιακή προοπτική η σπουδαία Μεταλλευτική Στρατηγική της χώρας [2] που εισαγωγικά αναφέρει ότι «Υπάρχει ευρεία πολιτική συναίνεση για την ανάπτυξη του τομέα των ορυκτών πρώτων υλών (ΟΠΥ) σε μια κορυφαία επενδυτική δραστηριότητα στη Γροιλανδία που διαφοροποιεί την οικονομία και δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, δεξιότητες και επιχειρήσεις για τις υπάρχουσες βιομηχανίες. Ταυτόχρονα, ο τομέας των ορυκτών πόρων πρόκειται να συνεισφέρει έσοδα στο δημόσιο ταμείο και να συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη προς όφελος όλης της Γροιλανδίας».

Στη στρατηγική αυτή συμβάλλουν, σε ερευνητικό και αναπτυξιακό επίπεδο, φορείς της ίδιας της Γροιλανδίας, όπως το Department of Environment and Mineral Resources [3] σαν τεχνικός σύμβουλος της κυβέρνησης της χώρας, αλλά και Δανικές υπηρεσίες με αρμοδιότητες και στην Γροιλανδία όπως είναι το Geological Survey of Denmark and Greenland [4] που έχει αναδείξει την γεωλογία και το κοιτασματολογικό ενδιαφέρον της χώρας.

Το υπέδαφος της Γροιλανδίας φιλοξενεί σημαντικά κοιτάσματα [3, 5] πολύτιμων ΟΠΥ (χρυσό, άργυρο), βασικών μετάλλωνμολύβδου, ψευδαργύρου, καθώς και άνθρακα, ουρανίου, ολιβίνη και μαρμάρου. Εντοπίζονται οι περισσότερες ΣΚΟΠΥ, όπως χαλκός, νικέλιο, κοβάλτιο, πλατινοειδή, τιτάνιο, βανάδιο, λίθιο, βολφράμιο, σπάνιες γαίες, νιόβιο και γραφίτης (Σχήμα 2).

Επικαιροποιημένος κατάλογος των εκχωρημένων αδειών κοιτασματολογικής έρευνας και εκμετάλλευσης βρίσκεται στον ιστότοπο της Αυτοδιοίκησης της Γροιλανδίας, ο αντίστοιχος κατάλογος των εκχωρημένων αδειών κοιτασματολογικής έρευνας και εκμετάλλευσης πετρελαίου βρίσκεται στον ιστότοπο της κυβέρνησης της Γροιλανδίας.

Σχήμα 2: Δυναμικά κοιτάσματα ΟΠΥ στην Γροιλανδία [4]

Τον Οκτώβριο του 2013, το Κοινοβούλιο της Γροιλανδίας άλλαξε επίσημα την μεταλλευτική πολιτική της χώρας, επιτρέποντας την εξόρυξη ουρανίου και άλλων ραδιενεργών ορυκτών. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες εξόρυξης μπορούν πλέον να υποβάλλουν αιτήσεις για την εκμετάλλευση ραδιενεργών ορυκτών στο υπέδαφος της Γροιλανδίας.

Το Δανικό Κέντρο για το Περιβάλλον και την Ενέργεια [6] και το Ινστιτούτο Φυσικών Πόρων της Γροιλανδίας διατηρούν ένα διεπιστημονικό κέντρο δεδομένων για το περιβάλλον στη Γροιλανδία [5]. Το κέντρο αποθηκεύει, διασφαλίζει την ποιότητα και εναρμονίζει δεδομένα που συλλέγονται από τους δύο οργανισμούς και από τους κατόχους αδειών για τη διεξαγωγή κοιτασματολογικής έρευνας πετρελαίου και ΟΠΥ.

Η ΕΕ υπέγραψε Μνημόνιο Συνεργασίας με την κυβέρνηση της Γροιλανδίας για μια στρατηγική εταιρική σχέση για την ανάπτυξη βιώσιμων αλυσίδων αξίας ΟΠΥ, που καθιερώνει στενή συνεργασία σε πέντε κεντρικούς τομείς [7]. Στο αρχικό στάδιο του διμερούς αυτού διαλόγου συμμετείχα ενεργά και προσωπικά παρουσιάζοντας το κοιτασματολογικό δυναμικό της Ευρώπης για λογαριασμό των EuroGeoSurveys (The Geological Surveys of Europe) και DG GROW, Διεύθυνσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρμόδιας για θέματα ΟΠΥ (συντονίζει ακόμη την επικαιροποίηση της λίστας ΣΚΟΠΥ και την υλοποίηση του σχετικού Κανονισμού).

Τη σκυτάλη πήρε η πρωτοβουλία European Raw Materials Alliance που ανέλαβε να συντονίζει τις μεταλλευτικές επενδύσεις αξιοποίησης κοιτασμάτων σπανίων γαιών και να παρέχει οικονομική υποστήριξη για ευρωπαϊκά μεταλλεία, εργοστάσια επεξεργασίας και βιομηχανίες όπως οι μόνιμοι μαγνήτες.

Τα κοιτάσματα σπανίων γαιών Kringlerne και Kvanefjeld

Στην Γροιλανδία εντοπίζονται δύο σπουδαία κοιτάσματα σπανίων γαιών τα οποία η Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ (USGS) θεωρεί ότι είναι τα μεγαλύτερα αναξιοποίητα αποθέματα μετάλλων σπάνιων γαιών στον κόσμο (Σχήμα 3).

Το πολυμεταλλικό κοίτασμα Kvanefjeld βρίσκεται κοντά στα νοτιοδυτικά της Γροιλανδίας περιέχει σπάνιες γαίες (REE), ψευδάργυρο και ουράνιο, φιλοξενούμενο από το διεισδυτικό σύμπλέγμα ilimaussaq [8]. Τον Φεβρουάριο του 2015, τα συνολικά αποθέματα εκτιμήθηκαν σε 673 εκ τόνους με μεταλλικό περιεχόμενο 7,4 εκ τόνους TREO (σύνολο οξειδίων σπανίων γαιών), 139.000 τόνους ουρανίου και 1,53 εκ τόνους ψευδαργύρου.

Το κύριο μέταλλο σπανίων γαιών που περιέχει το Kvanefjeld είναι το νεοδύμιο, που απαιτείται για ανεμογεννήτριες. Η ζήτηση της ΕΕ για το μέταλλο αυτό μπορεί να φτάσει τους 13.000 τόνους τον χρόνο μέχρι το 2050, τρεις φορές περισσότερο από ότι χρησιμοποιήθηκε το 2015. Το έργο υλοποιείται από την εταιρεία Energy Transition Minerals Ltd (πρώην Greenland Minerals Limited) και υποστηρίζεται και με Κινεζικά κεφάλαια. Η μίσθωση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων ανέρχεται σε 245 εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο, που ισοδυναμεί με περίπου το 15% των δημόσιων δαπανών της Γροιλανδίας.

Το συνολικό απόθεμα του κοιτάσματος Kringlerne εκτιμάται σε 4,7 δις τόνους με 2% ζιρκόνιο, 0,6% σπάνιες γαίες, 0,2% νιόβιο, 0,03% ταντάλιο και χάφνιο. Η συνολική περιέχομενη ποσότητα του ευδιαλύτη, κυρίαρχου ορυκτού σπανίων γαιών, ανέρχεται σε 940 εκ τόνους. Το ύψος του μισθώματος δεν έχει προσδιοριστεί ακόμα αλλά εκτιμάται ότι θα είναι περίπου το ίδιο όπως στην περίπτωση του Kvanefjeld.

Ο κεντρικός «γρίφος» που θα πρέπει να λύσουν και τα δύο επενδυτικά έργα αναφέρεται κυρίως στην οικονομικότητα της παραγωγής, και ως εκ τούτου της επένδυσης συνολικά. Και αυτό γιατί υπολογίζεται ότι η ανάπτυξη κάθε μεταλλείου θα κόστιζε περίπου 500 εκ δολάρια, αλλά και το γεγονός ότι το εξορυσσόμενο υλικό, σε μεγάλο βαθμό, θα στέλνεται στην Κίνα, για τελική επεξεργασία και διαχωρισμό των μετάλλων που αποτελούν την ομάδα των σπανίων γαιών.

Το έργο Kvanefjeld βρίσκεται ένα βήμα πίσω από αυτό του Kringlerne στη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, αλλά και σε σχέση με την κοινωνική αποδοχή, κυρίως λόγω των σημαντικών ποσοτήτων ραδιενεργών ορυκτών που περιεχεί το κοίτασμα. Επίσης πέρα από την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού, το έργο Kvanefjeld θα πρέπει να διαχειριστεί βιώσιμα και τα σχετικά περισσότερα απόβλητα που θα παράγει.

Σχήμα 3: Τα κοιτάσματα Kringlerne και Kvanefjeld βρίσκονται στο ΝΔ άκρο της Γροιλανδίας [8]

Podcast: γαιο-Οραμα, ενα πανεπιστημιακο μουσειο για τις πρωτες υλες

Σχετική βιβλιογραφία

1. China in Greenland: https://www.diis.dk/en/research/china-in-greenland
2. GREENLAND’S MINERAL STRATEGY 2020-2024 https://govmin.gl/wp-content/uploads/2020/03/Greenlands_Mineral_Strategy_2020-2024.pdf
3. The Department of Environment and Mineral Resources: https://natur.gl/guidance/
4. The Geological Survey of Denmark and Greenland: https://www.geus.dk/
5. Greenland, mineral & exploration outlook: https://metalsworld.wordpress.com/2013/01/31
6. DCE - Danish Centre for Environment and Energy: https://dce.au.dk/en/
7. EU and Greenland sign strategic partnership on sustainable raw materials value chains: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_23_6166
8. REE mineralisation in Greenland https://www.eurare.org/countries/greenland.html

Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση, μερική ή ολική, του εν λόγω περιεχομένου. Το RAWMATHUB.GR διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα δημοσίευσης και παροχής αδειών αναδημοσίευσης κατόπιν έγγραφης άδειας, επιφυλασσόμενο για την άσκηση κάθε νόμιμου δικαιώματος του. Εφόσον επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε το περιεχόμενο, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.. 

Αφιέρωμα - Κρίσιμες Ορυκτές Πρώτες Ύλες ένα στοίχημα για την Ευρώπη
foolwo rawmathub.gr on Google News
Image

Έγκυρη ενημέρωση για την αξιακή αλυσίδα των raw materials

NEWSLETTER