Αυτό που με αφύπνισε για την σύνταξη αυτού του άρθρου είναι ο «έρωτας» του παγκόσμιου μονάρχη Ντόναλντ Τραμπ για τις ορυκτές πρώτες ύλες (ΟΠΥ) της Ουκρανίας. Αυτές που έχουν γίνει ευρύτερα γνωστές από τότε που ο εκ-νέου Πρόεδρος των ΗΠΑ επιδιώκει συμφωνία με τον κωμικό, σεναριογράφο, ηθοποιό και διευθυντή της εταιρείας παραγωγών Κβαρτάλ 95 [1] - αλλά και Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι - για την απόκτηση των ορυκτών αυτών πόρων. Το ερώτημα είναι γιατί οι ΟΠΥ αυτές είναι τόσο σημαντικές για τον Ντόναλντ ή τον «σύντροφο» Πούτιν.

Η Ουκρανία είναι κυρίως γνωστή για τις τεράστιες γεωργικές της εκτάσεις και την παραγωγή σιτηρών και καλαμποκιού. Ωστόσο, οι οικονομικοί γεωλόγοι γνωρίζουν ότι η χώρα αυτή είναι τυχερή (ή τελικά άτυχη;) γιατί διαθέτει κοιτάσματα που περιέχουν 22 από τα 34 ορυκτά που η Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτήρισε ως κρίσιμα για την παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση.

Η αιτία για αυτό τον πλούτο βρίσκεται στη λεγόμενη γεωλογική ηπειρωτική ασπίδα της Ουκρανίας· το τεράστιο κρυσταλλικό σύμπλεγμα που σχηματίστηκε πριν από περίπου 2,5 δισεκατομμύρια χρόνια και σήμερα εκτείνεται σε 200.000 τετρ. χλμ. Οι επανειλημμένες γεωλογικές διεργασίες που το δημιούργησαν ευνόησαν ταυτόχρονα και τον σχηματισμό διαφόρων κοιτασμάτων ορυκτών που περιλαμβάνουν και το λίθιο, τον γραφίτη, το μαγγάνιο, το τιτάνιο και τις σπάνιες γαίες. Όλα αυτά είναι από τα στρατηγικά μέταλλα που απαιτούν οι σύγχρονες βιομηχανίες και η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια.

Για να αντιληφθούμε καλύτερα τη σημασία των κρίσιμων ΟΠΥ για την απεξάρτηση μας από τον άνθρακα, ας θυμηθούμε ότι τα ηλεκτρικά οχήματα, οι ανεμογεννήτριες, οι ηλιακοί συλλέκτες και τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας απαιτούν, εκτός άλλων, λίθιο, κοβάλτιο και σπάνιες γαίες, η ζήτηση των οποίων τελευταία εκτοξεύεται στα ύψη. Για παράδειγμα, η τιμή του λιθίου από 1.500 δολάρια ΗΠΑ ανά τόνο τη δεκαετία του 1990 έχει αναρριχηθεί, την τελευταία περίοδο, στα περίπου 20.000 δολάρια ανά τόνο.

Η ζήτηση, μάλιστα, του λιθίου μέχρι το 2040 προβλέπεται να αυξηθεί σχεδόν κατά 40 φορές [2] και αυτό γιατί, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, ο αριθμός των ηλεκτρικών οχημάτων αναμένεται να ξεπεράσει τα 125 εκατομμύρια μέχρι το 2030, ενώ ένα ηλεκτρικό όχημα απαιτεί σημαντικά περισσότερο λίθιο από ό,τι τα συμβατικά αυτοκίνητα. Παρόμοια αύξηση αναμένεται και για τα υπόλοιπα μέταλλα των σύγχρονων μπαταριών.

Σημαντικά αποθέματα λιθίου έχουν ανακαλυφθεί στα κοιτάσματα Shevchenkivske, Polokhivske, Stankuvatske και στις πολλά υποσχόμενες περιοχές Dobra και Kruta Balka της Ουκρανίας (Εικόνα 1). Η εκτίμηση των αποθεμάτων οξειδίου του λιθίου είναι κοντά στους 500.000 τόνους. Παρά το σημαντικό δυναμικό των ΟΠΥ, πολλά από τα κοιτάσματα της Ουκρανίας παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητα τα τελευταία χρόνια, λόγω του πολέμου με τη Ρωσία που οδήγησε στη διακοπή εξορύξεων και πρόκληση ζημιών σε υποδομές.

Το κοίτασμα λιθίου Shevchenkivske περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις σποδουμένου (Εικόνα 2) που αποτελεί το κύριο ορυκτό του λιθίου για την παραγωγή μπαταριών. Το απόθεμα του κοιτάσματος εκτιμάται σε 13,8 εκατομμύρια τόνους μεταλλεύματος. Ωστόσο, η εξερεύνηση του και μόνο θα απαιτήσει μια επένδυση ύψους μέχρι 20 εκατομμύρια δολάρια Αμερικής.

Το κοίτασμα Polokhivske περιέχει περίπου 270.000 τόνους λιθίου, ενώ η τοποθεσία που το φιλοξενεί θεωρείται μία από τις πλουσιότερες περιοχές στην Ευρώπη. Εξάλλου, οι εκεί γεωλογικές συνθήκες καθιστούν την εξόρυξη του οικονομικά πιο βιώσιμη.

Βέβαια το λίθιο, το οποίο κυνηγούν να αποκτήσουν από τη μια ο Πούτιν και από την άλλη ο μονάρχης Τραμπ, είναι ένα μόνο στοιχείο των ΟΠΥ της Ουκρανίας. Σύμφωνα με τη USGS (Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ), η Ουκρανία κατατάσσεται παγκοσμίως ως ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός ρουτιλίου, με 15,7% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής. Είναι, επίσης, ο έκτος μεγαλύτερος παραγωγός σιδηρομεταλλεύματος (3,2% της συνολικής παραγωγής) και τιτανίου (5,8% της συνολικής παραγωγής), καθώς και ο έβδομος μεγαλύτερος παραγωγός μεταλλεύματος μαγγανίου (με 3,1%).

Η Ουκρανία διαθέτει επίσης τα μεγαλύτερα αποθέματα ουρανίου στην Ευρώπη, ζωτικής σημασίας για την πυρηνική ενέργεια και τα εξοπλιστικά προγράμματα. Διαθέτει, εξάλλου, σημαντικά κοιτάσματα σπάνιων γαιών, συμπεριλαμβανομένων του νεοδυμίου και του δυσπρόσιου, τα οποία είναι απαραίτητα για την κατασκευή «των πάντων», από τα έξυπνα τηλέφωνα μέχρι τις ανεμογεννήτριες και τους ηλεκτροκινητήρες.

Η αξία των ΟΠΥ της Ουκρανίας εκτιμάται σε 15 τρισεκατομμύρια δολάρια [4]. Οι περισσότερες από αυτές βρίσκονται στις περιοχές που εισέβαλε η Ρωσία. Από αυτές, ο άνθρακας αντιπροσωπεύει το 62% της συνολικής τους αξίας, το σιδηρομετάλλευμα το 14% (Εικόνα 3) και λιγότερο από 5% για καθένα από τους άλλους ορυκτούς πόρους. Ο συνολικός όγκος των ΟΠΥ της Ουκρανίας υπολογίζεται σε 111 δισεκατομμύρια τόνους.

Μετά τη φρίκη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και τις επί μέρους πολεμικές συγκρούσεις που ακολούθησαν - με εκατομμύρια αθώα θύματα - για άλλη μια φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας η θεσμοθέτηση κανόνων και ο ΟΗΕ θεωρήθηκαν ως τα ορθολογικά εκείνα μέσα για τον περιορισμό της ανεξέλεγκτης και παράλογης βίας. Δυστυχώς όμως αποδείχθηκε - για μια ακόμα φορά - ότι αποτελούν «ντελικάτα» εργαλεία, καθώς οι λεγόμενοι και παγκόσμιοι «ηγέτες» φαίνεται να γίνονται όλο και πιο απάνθρωποι. Σε βαθμό που να αγνοούν το εθνικό και διεθνές δίκαιο και τις διάφορες συμβάσεις, που οι ίδιοι σκαρφίστηκαν και υπέγραψαν, καθώς και τις θεμελιώδεις αρχές που υποτίθεται ότι καθορίζουν το είδος Homo sapiens, απειλώντας ακόμη και την ύπαρξη της ζωής σε ολόκληρο τον πλανήτη Γη.

Για αυτό, ας μου επιτραπεί να προσομοιάσω κάποιους από τους σημερινούς παγκόσμιους «ηγέτες» με τον Homo sapiens neanderthalensis (Εικόνα 4).

Η επιλογή για τον ποιόν σας θυμίζει είναι δική σας. Εγώ πάντως είμαι σίγουρος ποιόν μου θυμίζει! Και όχι μόνο αυτό. Μου φαίνεται και πολύ πιο συμπαθητικός από αυτόν που μου θυμίζει! Στο κάτω κάτω της γραφής ο Νεάντερταλ, είχε σαν όπλο κανένα μυτερό ξύλο και κάποιο τόξο και όχι την ατομική βόμβα.

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Volodymyr_Zelenskyy

2. https://www.iea.org/reports/the-role-of-critical-minerals-in-clean-energy-transitions

3. https://www.renewablematter.eu/en/ukraine-all-lithium-reserves-and-mineral-resources-in-war-zones

4. https://ukrainefrontlines.com/news/ukraine/the-value-of-ukraines-mineral-resources

5. https://gmk.center/en/news/ukraine-exported-33-7-million-tons-of-iron-ore-in-2024/

Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση, μερική ή ολική, του εν λόγω περιεχομένου. Το RAWMATHUB.GR διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα δημοσίευσης και παροχής αδειών αναδημοσίευσης κατόπιν έγγραφης άδειας, επιφυλασσόμενο για την άσκηση κάθε νόμιμου δικαιώματος του. Εφόσον επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε το περιεχόμενο, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..