Στο παραπάνω ερώτημα η απάντηση είναι ΝΑΙ σύμφωνα με τον Γεώργιο Μπέλλη, Μηχανικό Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Ορυχείο χρυσού Kidston - Αυστραλία
Στην Αυστραλία κατασκευάζεται αυτή τη στιγμή ένα έργο αντλησοταμίευσης στο ανενεργό ορυχείο χρυσού Kidston στην περιοχή North Queensland από την εταιρία Genex Power. Το ορυχείο ξεκίνησε να λειτουργεί το 1907 με την μέθοδο της υπαίθριας εκμετάλλευσης και σταμάτησε οριστικά το 2001. Το Kidston είναι το πρώτο ορυχείο στον κόσμο που αποκαθίσταται με αυτόν τον τρόπο.
Σύμφωνα με την σχετική μελέτη, ο χώρος του ορυχείου θα αποτελεί τον κάτω ταμιευτήρα νερού ενώ έξω απο το ορυχείο θα δημιουργηθούν ο επάνω ταμιευτήρας νερού και ένα φωτοβολταϊκό πάρκο. Με τον τρόπο αυτό, όταν υπάρχει μεγάλη ζήτηση για ηλεκτρικό ρεύμα, το νερό θα ρέει από τον πάνω ταμιευτήρα δια βαρύτητας προς τον κάτω ταμιευτήρα (πρώην χώρος ορυχείου) και στην διαδρομή θα περνάει μέσα από στροβίλους, οι οποίοι θα παράγουν ρεύμα μέσω γεννήτριας. Όταν δεν υπάρχει μεγάλη ζήτηση για ηλεκτρικό ρεύμα (π.χ. κατά τις νυχτερινές ώρες) θα χρησιμοποιείται το ηλεκτρικό ρεύμα από το φωτοβολταϊκό πάρκο για να θέσει σε κίνηση αντλίες που θα μεταφέρουν το νερό απο τον κάτω ταμιευτήρα στον επάνω.
Ορισμένες πληροφορίες για το έργο:
- Κόστος Κατασκευής: 777Μ Α$ (1 Α$ = 0,60€)
- Διάρκεια Κατασκευής: 4 χρόνια (2021-2025)
- Θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν κατά την κατασκευή: 900
- Ισχύς σταθμού: 250 MW
Στις Εικόνες 1 και 2 παρουσιάζονται περιληπτικά η μέθοδος της αντλησοταμίευσης γενικά καθώς και η εφαρμογή της μεθόδου στο ορυχείο Kidston αντίστοιχα.
Εικόνα 1: Μέθοδος Αντλησοταμίευσης [1]
Εικόνα 2: Αεροφωτογραφία του ορυχείου Kidston στην Αυστραλία, το πρώτο ορυχείο όπου εφαρμόζεται η Αντλησοταμίευση. Διακρίνονται ο κάτω ταμιευτήρας νερού στον χώρο του ορυχείου (Α), ο πάνω ταμιευτήρας νερού έξω από το ορυχείο (Β) και το φωτοβολταϊκό πάρκο έξω από το ορυχείο (Γ) [2]
Στην Ελλάδα αυτή την στιγμή κατασκευάζεται το πρώτο σύστημα αντλησοταμίευσης ισχύος 680ΜW στην περιοχή της Αμφιλοχίας (Εικόνα 3). Η διαφορά όμως είναι ότι σε αυτό το έργο γίνεται κάποια παρέμβαση στο ανάγλυφο ώστε να δημιουργηθούν οι δύο άνω ταμιευτήρες νερού.
Εικόνα 3: Η πρώτη μονάδα Αντλησοταμίευσης που κατασκευάζεται αυτή την στιγμή στην Ελλάδα [3]
Έτσι λοιπόν γεννιέται το ερώτημα: Μπορούν να μετατραπούν ανενεργά επιφανειακά ορυχεία της Ελλάδας σε εγκαταστάσεις αντλησοταμίευσης όπως στο παράδειγμα της Αυστραλίας; Για την απάντηση αυτής της ερώτησης πρέπει πρώτα να ερευνηθεί αν υπάρχουν ανενεργά ορυχεία που δεν έχουν αποκατασταθεί και έχουν την κατάλληλη μορφή.
Μια τέτοια περίπτωση λοιπόν είναι το ανενεργό ορυχείο της Βάβδου που βρίσκεται έξω από τη Θεσσαλονίκη. Παρακάτω αναφέρονται κάποια χαρακτηριστικά της περιοχής που δεν μπορούν να αποκλείσουν την διεξαγωγή λεπτομερέστερης έρευνας από τις αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους.
- Το ορυχείο στη Βάβδο βρίσκεται 45km έξω από την Θεσσαλονίκη στην Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής της Κεντρικής Μακεδονίας. Εκτός από την Θεσσαλονίκη, υπάρχουν και οι πυκνοκατοικημένες περιοχές της Περαίας, της Θέρμης και του Πανοράματος που βρίσκονται ακόμα πιο κοντά στη Βάβδο. Να σημειωθεί ακόμη ότι νότια της Βάβδου άλλα περίπου 40km αρχίζει η τουριστική Χαλκιδική. Με λίγα λόγια το ορυχείο βρίσκεται περίπου στη μέση δύο μεγάλων περιοχών με πολύ κόσμο, γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχει ζήτηση για μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας.
Εικόνα 4: Περιοχή Βάβδου με το ανενεργό ορυχείο (πράσινο βέλος) καθώς και οι κοντινές πυκνοκατοικημένες περιοχές της Περιφερειακής ενότητας Θεσσαλονίκης [Google maps]
2. Στη Βάβδο λοιπόν εξορυσσόταν μέχρι το 1994 λευκόλιθος με τη μέθοδο της υπαίθριας εκμετάλλευσης (Εικόνα 5 στην άσπρη περιοχή). Σύμφωνα με την Εικόνα 5, η περιοχή του ορυχείου είναι ημιορεινή με μέγιστο υψόμετρο περί τα 600m. Παράλληλα το ανάγλυφο είναι έντονο και στην περιοχή του ορυχείου συναντάται και η ισοϋψής καμπύλη των 500m. Αυτό σημαίνει ότι στην περιοχή, μη λαμβάνοντας υπόψη την εκσκαφή που έχει γίνει, υπάρχει μια διαφορά υψομέτρου της τάξεως των 100m. Αυτό είναι σημαντικό για την δυνατότητα δημιουργίας του άνω ταμιευτήρα και φωτοβολταϊκού πάρκου στα μεγαλύτερα υψόμετρα καθώς και για την ύπαρξη ικανής υψομετρικής διαφοράς των δύο ταμιευτήρων νερού.
Εικόνα 5: Τοπογραφικός χάρτης της περιοχής του ορυχείου Βάβδου. Α: ισοϋψής καμπύλη 600m, Β: ισοϋψής καμπύλη 500m [Google maps]
Στην Εικόνα 6 παρουσιάζεται αεροφωτογραφία της εκσκαφής. Οι περιοχές Π1, Π2 και Π3 παρουσιάζουν τις κατάλληλες θέσεις για την δημιουργία του κάτω ταμιευτήρα νερού καθώς με βάση την φωτογραφία είναι οι περιοχές με το βαθύτερο σημείο στην εκσκαφή. Επίσης διακρίνεται ότι έχει λιμνάσει και κάποια ποσότητα νερού λόγω βροχοπτώσεων.
Εικόνα 6: Το ανενεργό ορυχείο Βάβδου με τις περιοχές Π1, Π2 και Π3 ως καταλληλότερες περιοχές για τον κάτω ταμιευτήρα νερού [Google maps]
Στην Εικόνα 7 παρουσιάζεται η σημερινή κατάσταση του ανενεργού ορυχείου της Βάβδου όπως διακρίνεται μέσα από το ορυχείο (Περιοχή Π1). Τα σχεδόν κλειστά και κυκλικά όρια καθώς και το βάθος της εκμετάλλευσης λειτουργούν θετικά στην πιθανή δημιουργία του κάτω ταμιευτήρα νερού.
Εικόνα 7: Ανενεργό ορυχείο Βάβδου όπου διακρίνεται το βάθος της εκσκαφής, τα σχεδόν κυκλικά κλειστά όρια της εκμετάλλευσης καθώς και η ορεινή γύρω περιοχή έξω απο το ορυχείο [5]
Συγκρίνοντας τις Εικόνες 2 και 7 βλέπουμε ότι γενικά η μορφολογία των δύο ορυχείων στην Αυστραλία και στην Ελλάδα παρουσιάζουν ομοιότητες. Τα οφέλη για την αξιοποίηση μιας τέτοιας πρότασης; Πάρα πολλά, μερικά απο τα οποία είναι:
- Δημιουργία θέσεων εργασίας για τα στάδια μελέτης, κατασκευής και λειτουργίας της μονάδας αντλησοταμίευσης. Να σημειωθεί εδώ ότι οι ειδικότητες όπως Μεταλλειολόγος Μηχανικός, Μηχανικός ορυκτών πόρων δεν αποκλείονται.
- Αποκατάσταση ανενεργού ορυχείου και μιας περιοχής που για δεκαετίες παραμένει ανενεργή και αποκρουστική.
- Τροφοδότηση με ηλεκτρική ενέργεια περιοχών της Θεσσαλονίκης και της Χαλκιδικής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δύο περιοχών με μεγάλη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Να σημειωθεί επίσης ότι οι απώλειες κατά την μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας θα είναι μικρές λόγω της κοντινής απόστασης μεταξύ της θέσης παραγωγής και της θέσης κατανάλωσης.
- Δυνατότητα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας.
- Η περιοχή της Βάβδου είναι αραιοκατοικημένη και η τυχόν ύπαρξη μονάδας αντλιοταμίευσης θα βρισκόταν σε απόσταση 5km από το κοντινότερο χωριό, την Βάβδο. Αυτό σημαίνει ότι «οπτική επαφή» με την εγκατάσταση και θέμα όχλησης από θορύβους δεν θα υπάρχουν.
- Το κόστος κατασκευής είναι διαχειρίσιμο για τις δυνατότητες του Ελληνικού Κράτους και μέσω της αξιοποίησης πόρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό λαμβάνοντας μόνο υπόψη το ύψος του κόστους κατασκευής του έργου στην Αυστραλία (777Μ Α$=470 Μ €) αλλά και το κόστος της μονάδας αντλιοταμίευσης της Αμφιλοχίας (600Μ €) για το οποίο το κράτος έχει ήδη συμβάλει.
Με βάση τα παραπάνω, το ανενεργό ορυχείο της Βάβδου μπορεί να γίνει το πρώτο ορυχείο στην Ελλάδα το οποίο μπορεί να αποτασταθεί με εφαρμογή της μεθόδου της αντλησοταμίευσης.
(photo credits εξωφύλλου: ορυχείο Kidston, nsenergybusiness.com)
Πηγές
[1] https://arena.gov.au/blog/queensland-gold-mine-lives-on-as-pumped-hydro-plant/
[2] https://www.mcconnelldowell.com/projects/kidston-pumped-storage-hydro
[3] https://www.ypethe.gr/archive/
[4] https://genexpower.com.au/250mw-kidston-pumped-storage-hydro-project/
[5] https://www.youtube.com/watch?v=z5106Gk8p
Short bio
Ο Γεώργιος Μπέλλης κατάγεται από τη Θεσσαλονίκη και είναι απόφοιτος του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης στα Χανιά (2013). Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα κατά την διάρκεια των σπουδών ήταν ο εμπλουτισμός των μεταλλευμάτων καθώς και θέματα αποκατάστασης περιβάλλοντος. Έτυχε να επισκεφθεί τη Βάβδο κατά την περίοδο που έκανε την πρακτική του άσκηση στο Στρατώνι Χαλκιδικής. Το πρώην ορυχείο λευκολίθου είναι ουσιαστικά μια τεράστια περιοχή εγκαταλελειμμένη για τουλάχιστον 30 χρόνια με βάση πληροφορίες του διαδικτύου. Είναι απορίας άξιο, το γεγονός ότι κανένας δεν ενδιαφέρθηκε για την αποκατάσταση της περιοχής αυτής.
