Μάρτης στην Παλιά Λευκωσία

Ο Μάρτης στην Παλιά Λευκωσία φέρνει στις ψυχές μας ταυτόχρονα την Άνοιξη και τη βαρυχειμωνιά. Ακούγεται αλλόκοτο; Να λοιπόν η εξήγηση: τα χρώματα της Άνοιξης, η ησυχία του πρωϊνού με δρόμους χωρίς αμάξια και μεθυσμένους, μας γαληνεύουν την ψυχή (Εικόνα 1).

Αρκεί όμως να περπατήσεις πενήντα μέτρα πιο κάτω για να αντικρύσεις την εικόνα που θα σου φέρει στην καρδιά και το αίσθημα της βαρυχειμωνιάς. Τα συρματοπλέγματα της Πράσινης Γραμμής και την ερημωμένη Ερμού (Εικόνα 2). 

Και να γνωρίζεις πως στα «Τρία Φανάρια» και στο «Maksilim Cafe» - ένθεν και ένθεν της Πράσινης Γραμμής - οι απλοί κάτοικοι του νησιού πίνουν τον Κυπριακό τους καφέ από τα ίδια μπρούτζινα μπρίκια. Οι περισσότεροι τον προτιμούν πικρό, αφού ανήκουν στα «περήφανα γηρατειά», τη στιγμή που τα βλαστάρια της μοιρασμένης πατρίδας προτιμούν καπουτσίνο με αφρόγαλα από υπόλευκο θρεπτικό υγρό αμυγδάλου! 

Είναι το πρώτο σοκάκι απέναντι από την Πύλη της Αμμοχώστου. Είναι κάτι που θα ευχόμουν να παραμείνει για πάντα όπως ήταν κάποτε (και είναι και σήμερα). Ένας χώρος που γλύτωσε από τα όπλα των εξτρεμιστών Ελληνο- & Τουρκο- Κυπρίων, των Τούρκων εισβολέων, αλλά και των «καινοτομιών» της Παλιάς Λευκωσίας. Ένας χώρος για αυτοσυγκέντρωση, διαλογισμό και ανάκτηση αναμνήσεων (Εικόνα 3). Αποδείχθηκε ωστόσο ότι ήταν πολύ πρωί για τους Λευκωσιάτες, αφού ο μοναδικός επισκέπτης ήταν μια λευκή γατούλα που περίμενε καρτερικά τα πρώτα ψίχουλα (Εικόνα 3δ).

Το Απόμερο είναι το γαλήνιο καφενείο για ένα κυπριακό καφέ στον τζισβέ, μαζί με την πορτοκαλόπιττα της Ανδρουλούς ή ένα δροσερό μαχαλεπίν (Εικόνα 4).

Αφού λοιπόν οι νεαροί εργαζόμενοι μόλις εκκινούσαν για την ολοήμερη δουλειά τους, σκέφτηκα να συνεχίσω τη βόλτα μου.

Αν κάτι ξεχωρίζει ιδιαίτερα στην Παλιά Λευκωσία είναι τα στενά της πουρόπετρας. Το πλεονέκτημα των πέτρινων κατασκευών είναι η διαχρονική αρχιτεκτονική αισθητική τους που εναρμονίζεται με το φυσικό τοπίο (Εικόνες 5-7).

Λίγα σοκάκια πιο κάτω θα συναντήσεις τις κατασκευές της «ειρηνικής συνύπαρξης»: το Ναό του Θεού των Ελληνοκυπρίων και το τέμενος του Αλλάχ των Τουρκοκυπρίων (Εικόνες 8-9).

Το τέμενος Araplar, δηλαδή το τζαμί των Αράβων, είναι μια μικρών διαστάσεων εκκλησία (του Τιμίου Σταυρού του Μισιρίκου), η οποία χρονολογείται στα χρόνια της Ενετοκρατίας, δηλαδή στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα. Ο ναός στα χρόνια της τουρκοκρατίας μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος. Στο προαύλιο του τζαμιού σήμερα βρίσκουν καταφύγιο δυο μηχανάκια διανομέων της foody, προσφύγων από Συρία.

Η πιο πάνω σύντομη ιστορία του τεμένους αναδεικνύει τον μοναδικό καμβά των θρησκευτικών μνημείων της Παλιάς Λευκωσίας. Η επόμενη όμως εικόνα στη διπλανή πλατεία (Εικόνα 10) μου θύμισε το τραγούδι του Γιώργου Νταλάρα, σε στίχους Πυθαγόρα και μουσική Αποστόλου Καλδάρα: «Εσύ Χριστό κι εγώ Αλλάχ, όμως κι οι δυο μας αχ και βαχ».

Ακριβώς απέναντι από την εκκλησία βρίσκεται ακόμα ένα επιβλητικό κτίριο φτιαγμένο από τον «αιώνιο» πωρόλιθο (Εικόνα 11). Πρόκειται για την οικοδομή, όπου κάποτε η Κυπριακή κοινωνία προστάτευε τις παρθένες της!

Τα κλασικά καφενεία της Παλιάς Λευκωσίας όσο πάνε και λιγοστεύουν. Τα «Τρία Φανάρια» αντέχουν, καθώς και η ρετρό μορφή του μαγαζιού. Ο κυρ Ανδρέας βρίσκεται εκεί κάθε μέρα. Συνεχίζει μια παράδοση που άρχισε το 1952 ο Σάββας Λεμονάρης, ο πατέρας του. Με τα παραδοσιακά γλυκά και τα αλμυρά, αλλά και τον καφέ στο μπρίκι, είναι ο μαγνήτης για τους ντόπιους Λευκωσιάτες. Τα Σαββατοκύριακα τα «Τρία Φανάρια» έχουν την τιμητική τους (χειμώνα, καλοκαίρι). Ο πεζόδρομος «τίθεται στην υπηρεσία της διασκέδασης του λαού», όπως θα έλεγαν κάποιοι πολιτικοί. Και έτσι τα τραπεζάκια στην Πλατεία Φανερωμένης είναι γεμάτα· ακόμα και τα σκαλοπάτια του Παρθεναγωγείου (Εικόνα 12).

Αφού το Απόμερο δεν είχε αρχίσει να σερβίρει, αρκέστηκα στις «υπηρεσίες» των τριών φαναριών. Η σλάβικης καταγωγής σερβιτόρα μόλις που καταλάβαινε τα ελληνικά, αλλά τα καταφέραμε. Μόνος σε ένα τραπεζάκι δίπλα στην είσοδο του μαγαζιού. Με τον διπλό σκέτο καφέ και μια χαλλουμωτή στο χέρι, άρχισα να σκέφτομαι το παλιό σινεμά που ήταν δίπλα και κάτω από το καφενείο. Υπόγειο, αφού θυμάμαι και τα σκαλιά. Εκεί που πήγα στα κρυφά δυο-τρεις φορές σαν μαθητής του Γυμνασίου. Τότε που ένας μαθητής έτρωγε αποβολή απ’ το σχολείο, όταν τον έπιαναν μέσα σε κινηματογράφο. Να διευκρινίσω ότι αυτό συνέβαινε ανεξάρτητα από την ταινία που προβαλλόταν. Εμείς κυνηγούσαμε να δούμε κανένα καουμπόϊκο ή τη Βουγιουκλάκη.

Tα ερείπια είναι το δεύτερο χαρακτηριστικό της Παλιάς Λευκωσίας, μετά τα βασιλικά στενά του πωρόλιθου. Δεν χρειάζεται να ψάξεις πολύ για να τα βρεις. Κάποια τα έφερε ο χρόνος, άλλα οφείλονται στην εγκατάλειψη τους (Εικόνες 13-15).

Εκείνο που διαταράσσει την ηρεμία που σου χαρίζουν οι αρχιτεκτονικά άρτιες γειτονιές της πουρόπετρας είναι οι «Τραμπικού τύπου» πύργοι που ξεφυτρώνουν ανάμεσα τους (Εικόνα 16).

Η τελευταία εικόνα για σήμερα (Εικόνα 17) είναι από αυτές που δεν μπορούν να περιγράψουν ούτε χίλιες λέξεις. Μέσα στην «Πράσινη Γραμμή» ή τη νεκρή ζώνη βρίσκεται η οδός που παλαιότερα ήταν ο κύριος εμπορικός δρόμος της Λευκωσίας, η Ερμού. Εκεί που πηγαίναμε μικροί με τη μάνα μας για να ψωνίσει φασόλια μαυρομάτικα, φακές, κρεμμύδια, κτλ από τους Κύπριους αγρότες· δεν είχε σημασία αν ήταν ρωμιός ή τούρκος. Σήμερα είναι ένας εγκαταλελειμμένος και ερειπωμένος δρόμος.

Ερώτηση για όλους μας: Ποιος να φταίει άραγε για όλα αυτά;

[1] https://artsandculture.google.com

Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση, μερική ή ολική, του εν λόγω περιεχομένου. Το RAWMATHUB.GR διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα δημοσίευσης και παροχής αδειών αναδημοσίευσης κατόπιν έγγραφης άδειας, επιφυλασσόμενο για την άσκηση κάθε νόμιμου δικαιώματος του. Εφόσον επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε το περιεχόμενο, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..