Kutná Hora: Το θησαυροφυλάκιο της Μεσαιωνικής Βοημίας

Η ιστορία της εξόρυξης του αργύρου στην Ευρώπη ξεκίνησε περίπου πριν από 5.000 χρόνια. Οι σωροί σκουριάς που βρέθηκαν στη Μικρά Ασία και στα νησιά του Αιγαίου αποδεικνύουν ότι το λευκό μέταλλο παραγόταν εκεί από την 4η χιλιετία π.Χ. Σε αυτό στηρίχθηκε, σε μεγάλο βαθμό, η ευδαιμονία των πρώιμων πολιτισμών της Εγγύς Ανατολής και της Αρχαίας Ελλάδας. Λόγω της χρήσης του και ως νομίσματος.

Περίπου το 1.200 π.Χ., το κέντρο παραγωγής του μεταφέρθηκε στα μεταλλεία του Λαυρίου, που τροφοδοτούσε κυρίως την Πόλη-Κράτος της Αρχαίας Αθήνας, προσφέροντας της το μέσο για την κατασκευή των μνημείων της Ακρόπολης, αλλά και του Αθηναϊκού στόλου, με τον οποίο οι Αθηναίοι και οι σύμμαχοι τους νίκησαν τους Πέρσες στη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. Περί το 100 μ.Χ. το κέντρο της εξόρυξης του μεταφέρθηκε στην Ισπανία, από τα μεταλλεία της οποίας προμηθευόταν το ασήμι της η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Η ανάπτυξη της εξόρυξης αργύρου στην Κεντρική Ευρώπη (Γερμανία, Τσεχία, Σλοβακία, κτλ.) είναι κυρίως υπόθεση του Μεσαίωνα. Ωστόσο, κανένα άλλο γεγονός στην ιστορία του μετάλλου δεν συγκρίνεται με την ανακάλυψη του από τους Ευρωπαίους κατακτητές στην Αμερική, μετά την άφιξη του Κολόμβου στο Νέο Κόσμο το 1492. Τα γεγονότα που ξετυλίχθηκαν τα επόμενα χρόνια άλλαξαν για πάντα την ιστορία του ασημιού, αλλά και ολόκληρου του κόσμου.

Αν η Τσεχία θεωρείται η «Καρδιά της Ευρώπης», τότε η Kutná Hora (Κούτνα Χόρα), μαζί με τη Πράγα από την οποία απέχει μόλις 60 χλμ., αποτελεί το «μυοκάρδιο» της (Εικόνα 1). Πριν πάμε στην ιστορία της, ας ετυμολογήσουμε το όνομα της. Στα Τσέχικα kutám σημαίνει σκάβω, ενώ το hora είναι το βουνό. Αν λοιπόν πάμε πίσω στον 13ο αιώνα, απ’ όταν χρονολογείται και η ίδρυση της πόλης, τότε δε νομίζω πως είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι το όνομα της συνδέεται με την παρουσία των μεταλλευμάτων του αργύρου σε αυτή την περιοχή, η εξόρυξη των οποίων άρχισε ήδη τον 10ο αιώνα μ.Χ.

Το 1280 ο Τσέχος Βασιλιάς Wenceslas ο 2ος απένειμε στην Kutná Hora τον τίτλο της Μεταλλευτικής Πόλης, που για την εποχή εκείνη αποτελούσε σημαντικό προνόμιο. Το 1300 ο ίδιος Βασιλιάς εξέδωσε νόμο για τα ορυχεία («Lus regale montanorum») που αναφερόταν στα βασιλικά δικαιώματα επί της εξόρυξης και κοπής του αργύρου. Στην ουσία εισήγαγε ένα νέο νόμισμα, το οποίο πολύ σύντομα έγινε περιζήτητο σε όλη την Κεντρική Ευρώπη (Εικόνα 2). Ήταν γνωστό ως «το γρόσι της Πράγας» (grossus Pragensis), που η κοπή του, ωστόσο, γινόταν στο Νομισματοκοπείο της Kutná Hora.

Το 1318, περίπου 20 χρόνια μετά την έκρηξη «του ασημένιου πυρετού», που έφερε εδώ αρκετές χιλιάδες κόσμου, ο γρήγορα αναπτυσσόμενος οικισμός έγινε Βασιλική Πόλη, αφού κέρδισε τα προνόμια της από τον Βασιλιά Ιωάννη του Λουξεμβούργου. Στα τέλη του 14ου και 15ου αιώνα, η πόλη ισχυροποιήθηκε ακόμα περισσότερο με την υποστήριξη του Βασιλιά Wenceslas του 4ου, του σημαντικότερου ηγεμόνα της Βοημίας. Του ιδρυτή, μεταξύ άλλων, του Πανεπιστήμιου του Καρόλου της Πράγας, του παλαιότερου και μεγαλύτερου πανεπιστημίου της Τσεχίας και μεταξύ των πρώτων πανεπιστημίων της Ευρώπης και του κόσμου.

Στα τέλη του 15ου αιώνα, η Kutná Hora ανταγωνιζόταν σε αίγλη την Πράγα, αφού εδώ υπήρχε και το θησαυροφυλάκιο της Βοημίας. Ωστόσο, ο επόμενος αιώνας έφερε το τέλος της κοπής του «γροσιού», μείωση των αποδόσεων των μεταλλείων και χαμηλότερη κερδοφορία στην εξόρυξη, λόγω της εισαγωγής φθηνού αργύρου από τη Νότια Αμερική.

Σήμερα ο πληθυσμός της πόλης αριθμεί περί τις 21 χιλιάδες κατοίκους, ενώ η ευπορία της οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στο τουριστικό ρεύμα που έφερε η ένταξη του ιστορικού της κέντρου στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ το 1995.

Ο πλούτος των μεταλλείων της Kutná Hora - ειδικά εκείνο του ΄Οσελ - έγινε ένας από τους πυλώνες της βασιλικής εξουσίας στη Βοημία και η κύρια πηγή χρημάτων για τα υπέροχα κτίρια και μνημεία που συμβολίζουν τον πλούτο της πόλης κατά τον 14ο αιώνα.

Ανάμεσα σε αυτά δεσπόζουν η Εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας, ένα στολίδι της ύστερης γοτθικής περιόδου, και ο καθεδρικός ναός της Παναγίας στο Σέντλετς, ο οποίος αποκαταστάθηκε σύμφωνα με τον ρυθμό μπαρόκ των αρχών του 18ου αιώνα. Αυτά τα αριστουργήματα σήμερα αποτελούν μέρος ενός καλοδιατηρημένου μεσαιωνικού αστικού ιστού. Το εντυπωσιακό αυτό κέντρο της Kutná Hora περιλαμβάνει κυρίως τα παρακάτω οικοδομήματα.

Το πιο εντυπωσιακό μνημείο της Kutná Hora είναι ο Ναός της Αγίας Βαρβάρας (Εικόνα 3), ένα γοτθικού ρυθμού οικοδόμημα του οποίου το εσωτερικό είναι διακοσμημένο με τοιχογραφίες και υαλογραφήματα (Εικόνα 4).

Αυτό το έργο επηρέασε σημαντικά την αρχιτεκτονική της Κεντρικής Ευρώπης, όταν στη συνέχεια κτίστηκαν πολλοί ναοί με την ίδια περίπου τεχνοτροπία. Αποτελεί και σήμερα την πρώτη στάση για κάθε ντόπιο και ξένο επισκέπτη της πόλης. Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι το όνομα της εκκλησίας δεν είναι τυχαίο. Ως γνωστό, η Αγία Βαρβάρα είναι η προστάτιδα των μεταλλωρύχων.

Η γοτθική εκκλησία που βρίσκεται στο Sedlec, 1,5 χλμ. ΒΑ του ιστορικού κέντρου φαίνεται από έξω αρκετά συνηθισμένη, αλλά μπαίνοντας στο υπόγειο θα ανακαλύψετε κάτι ανατριχιαστικό: Τα οστά χιλιάδων ανθρώπων που λευκάνθηκαν και στη συνέχεια σκαλίστηκαν περίτεχνα για να προσφέρουν μια παράξενη τέχνη (Εικόνα 5).

Σύμφωνα με ιστορικά δεδομένα, όλα ξεκίνησαν όταν ένας τοπικός ηγούμενος πήγε για προσκύνημα στην Ιερουσαλήμ, τον 13ο αιώνα. Στον γυρισμό έφερε μαζί του «ιερό χώμα» για να το απλώσει στο νεκροταφείο της εκκλησίας. Η φήμη διαδόθηκε, καθιστώντας το νεκροταφείο ένα από τα πιο δημοφιλή μέρη της περιοχής για να ταφεί κάποιος.

Όταν η πανούκλα μάστιζε την Ευρώπη τον 14ο αιώνα, σχεδόν 30.000 θύματα προστέθηκαν στους τάφους. Στη συνέχεια, οι Σταυροφορίες έφεραν άλλα 10.000 ανθρώπινα οστά να αναπαυθούν στο συγκεκριμένο νεκροταφείο, με όσους ενταφιάστηκαν εδώ στη συνέχεια.

Όταν η κοινότητα άρχισε να κατασκευάζει τη γοτθική εκκλησία τον 15ο αιώνα, πολλά οστά μεταφέρθηκαν και στοιβάχτηκαν σε πυραμίδες στο οστεοφυλάκιο κάτω από το νέο κτίριο. Όλα έμειναν αδιατάρακτα μέχρι το 1870, όταν η εκκλησία προσέλαβε τον τοπικό ξυλογλύπτη Francis Rint, για να δημιουργήσει κάτι πιο όμορφο από τους συγκλονιστικούς σωρούς των οστών (Εικόνα 6). Γι’ αυτό το λόγο, ο ναός είναι γνωστός και ως η «Εκκλησία των Οστών» (Kostnice στα Τσέχικα).

Το Μικρό Κάστρο είναι μια ενδιαφέρουσα περίπτωση μικρού γοτθικού παλατιού που διατηρείται στην αρχική του κατάσταση τόσο εσωτερικά, όσο και εξωτερικά (Εικόνα 7).

Τώρα έχει μετατραπεί σε Μουσείο του Αργύρου, όπου ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει την ιστορία της εξόρυξης του ασημιού, τους τρόπους επεξεργασίας του και τον ρόλο του στην ιστορία και εξέλιξη αυτής της πόλης, αλλά και της Βοημίας. Στα πλαίσια της επίσκεψης του έχει την ευκαιρία να δει ένα αρκετά μεγάλο τμήμα ανακαινισμένης στοάς, από όπου γινόταν η εξόρυξη του αργύρου (Εικόνα 8).

H Ιταλική Αυλή (Vlašský dvůr), είναι πρώην Βασιλικό Ανάκτορο και Νομισματοκοπείο, που ιδρύθηκε από τον Βασιλιά Wenceslas τον Β, πριν από το 1300 μ.Χ. Θεωρείται το «διαμάντι» των Τσέχων ηγεμόνων. Σήμερα αποτελεί ένα εθνικό πολιτιστικό μνημείο ευρωπαϊκής αξίας (Εικόνα 9).

Στα τέλη του 13ου αιώνα μια αρχικά οχυρωμένη κατοικία μετατράπηκε από τον βασιλιά Wenceslas II σε κεντρικό Βασιλικό Νομισματοκοπείο. Η τότε μεταρρύθμιση της νομισματοκοπίας περιλάμβανε το κλείσιμο των μικρών νομισματοκοπείων και την εισαγωγή του νέου νομίσματος, του «Γροσιού της Πράγας» (Εικόνα 2). Η παραγωγή του επικεντρώθηκε στην Kutná Hora, στην περιοχή με την πλουσιότερη πηγή αργύρου στη χώρα, και συγκεκριμένα στο νεοσύστατο Νομισματοκοπείο της Ιταλικής Αυλής.

Ο Βασιλιάς Václav IV, στον οποίο άρεσε η Kutná Hora και διέμενε συχνά εκεί, προσάρμοσε την Ιταλική Αυλή στις ανάγκες της κατοικίας του Μονάρχη. Έχτισε το Βασιλικό Ανάκτορο, το οποίο περιλάμβανε ιδιωτικές και δημόσιες αίθουσες, καθώς και το παρεκκλήσι του Αγίου Wenceslas (Εικόνα 10).

[1] https://chramsvatebarbory.cz/en/about-the-cathedral/

[2] https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kutn%C3%A1_Hora_(004).jpg

[3] https://turistickamapa.cz/chram-barbory-kutna-hora/

[4] https://destinace.kutnahora.cz/photo_full/kostnice-3

[5] https://www.exutopia.com/bone-churches-of-bohemia-the-sedlec-ossuary-at-kutna-hora/

[6] https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hr%C3%A1dek_-_Museum_of_Silver_01(js).jpg

[7] https://www.kampocesku.cz/clanek/23839/kutna-hora-stribrna

[8] https://hbdelta.cz/oceneni-pro-vlassky-dvur-v-kutne-hore/

[9] https://destinace.kutnahora.cz/photo_full/kostel-sv-jana-nepomuckeho-frantisek-renza-8 

Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση, μερική ή ολική, του εν λόγω περιεχομένου. Το RAWMATHUB.GR διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα δημοσίευσης και παροχής αδειών αναδημοσίευσης κατόπιν έγγραφης άδειας, επιφυλασσόμενο για την άσκηση κάθε νόμιμου δικαιώματος του. Εφόσον επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε το περιεχόμενο, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..