Φωσφορικά άλατα: οι χημικές ενώσεις που υπάρχουν παντού
Είναι πολύ πιθανό να έχετε ακούσει για τον φώσφορο, ένα από τα πιο «διάσημα» χημικά στοιχεία καθώς είναι το 11ο πιο κοινό στοιχείο στη Γη και το δεύτερο πιο κοινό στο ανθρώπινο σώμα. Και όπως όλα τα χημικά στοιχεία, ο φώσφορος μπορεί να βρεθεί σε μερικές διαφορετικές μορφές. Αναμφισβήτητα, η πιο χρήσιμη μορφή φωσφόρου, όσον αφορά τα έμβια όντα, είναι τα φωσφορικά άλατα, τα οποία, με απλά λόγια, είναι χημικές ενώσεις που περιέχουν φώσφορο.
Disclaimer: Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή ή απόδοση του περιεχομένου του παρόντος διαδικτυακού τόπου με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς αναφορά στο RAWMATHUB.GR ή χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του RAWMATHUB.GR.
Τα φωσφορικά άλατα είναι παντού
Ο φώσφορος εμφανίζεται στη φύση ως φωσφορικό άλας (PO43-) και υπάρχουν πολύ λίγα πράγματα που τα φωσφορικά άλατα δεν μπορούν να κάνουν. Χρησιμοποιούνται από τον καθαρισμό του σπιτιού μέχρι την αποθήκευση ενέργειας στα κύτταρα μας. Τα φωσφορικά άλατα μπορούν να βρεθούν στην οδοντόκρεμα, τα κόκκαλα σας, το επιτραπέζιο αλάτι, τους πυροσβεστήρες, στο DNA σας και σε πράγματα που δεν είναι εύκολο να φανταστεί κάποιος.
«Με τον όρο «φωσφορικά άλατα» περιγράφουμε οποιαδήποτε χημική ουσία που περιέχει μια ομάδα συνδεδεμένων ατόμων οξυγόνου και φωσφόρου. Τα φωσφορικά άλατα βρίσκονται σε πολλές χημικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων των απορρυπαντικών και των λιπασμάτων και σε μόρια στο σώμα μας όπως το DNA και οι πρωτεΐνες. Τα φωσφορικά άλατα μπορούν επίσης να βρεθούν σε πολλά άλλα προϊόντα προσωπικής και οικιακής χρήσης», λέει η Erin Shanle, καθηγήτρια βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Longwood.
Τα φωσφορικά άλατα στο σώμα μας
Τα φωσφορικά άλατα βρίσκονται σε όλα τα ζωντανά όντα. Το σώμα σας θα μπορούσε να κάνει πολύ λίγα χωρίς αυτά. Τα φωσφορικά άλατα είναι οι κατασκευαστές μορίων όπως το DNA, μεταφέρουν ενέργεια, μεταφέρουν μόρια μέσα και έξω από τα κύτταρα και ενεργοποιούν και αδρανοποιούν πρωτεΐνες. Αλλά χρειαζόμαστε επίσης τα φωσφορικά άλατα για να χτίσουμε γερά οστά. Στα σπονδυλωτά ζώα, περίπου το 85% του φωσφόρου του σώματος βρίσκεται στα οστά και τα δόντια. Εάν δε λαμβάνετε αρκετό φώσφορο στη διατροφή σας, τα οστά σας μπορεί να γίνουν εύθραυστα.
«Συχνά ακούμε ότι το ασβέστιο είναι πολύ σημαντικό για τα οστά, αλλά τα φωσφορικά άλατα είναι εξίσου σημαντικά με το ασβέστιο. Στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο μέρος του φωσφορικού άλατος στο σώμα σας βρίσκεται στα οστά και τα δόντια σας. Οι περισσότεροι από εμάς παίρνουμε άφθονη ποσότητα φωσφόρου στη διατροφή μας. Το κρέας είναι πλούσιο σε φώσφορο, όπως και τα γαλακτοκομικά, η σόγια, τα φασόλια, τα αυγά και οι ξηροί καρποί. Παρόλο που ο φώσφορος είναι απαραίτητος στον οργανισμό, τα άτομα με χρόνια νεφρική νόσο έχουν πρόβλημα να απομακρύνουν την περίσσεια του φωσφόρου από το σώμα τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η υπερβολική ποσότητα φωσφόρου μπορεί στην πραγματικότητα να είναι τοξική», λέει η Erin Shanle.
Τα φωσφορικά άλατα στη διατροφή μας
Η παραγωγή τροφίμων απαιτεί πολύ φώσφορο (επιπλέον των άλλων απαραίτητων θρεπτικών συστατικών, αζώτου και καλίου). Ο φώσφορος δεν μπορεί να συντεθεί ή να κατασκευαστεί και σχεδόν όλος ο φώσφορος που υπήρχε από την αρχή ύπαρξης της Γης, παραμένει εδώ μέχρι σήμερα. Όλα τα φυτά και τα ζώα που τον χρησιμοποιούν, τον απορρίπτουν στο περιβάλλον στο τέλος του κύκλου των διεργασιών της ζωής.
Ωστόσο, η απόρριψη του φωσφόρου από τους ζωντανούς οργανισμούς στο περιβάλλον είναι μία αργή διαδικασία, που δεν μας δίνει σε μεγάλες συγκεντρώσεις τις ποσότητες που έχουμε ανάγκη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εξορύσσουμε φώσφορο με τη μορφή φωσφορικού πετρώματος (φωσφορίτης), που σχηματίζεται εδώ και εκατομμύρια χρόνια από τα οστά και τις εκκρίσεις αρχαία ζώων που έχουν εναποτεθεί στον πυθμένα των αρχέγονων θαλασσών.
Το 90% των φωσφορικών πετρωμάτων που εξορύσσουμε σήμερα χρησιμοποιείται για την παραγωγή λιπασμάτων για τη γεωργία και την παραγωγή τροφίμων. Φωσφορικά πετρώματα απαντώναται στις Ηνωμένες Πολιτείες,, τον Καναδά, τη Βραζιλία, τη Ρωσία, τη Νότια Αφρική και τη Ζιμπάμπουε.
Μεγάλες ποσότητες φωσφορικών αλάτων οδηγούν σε περιβαλλοντικά προβλήματα
Στο περιβάλλον, ο φώσφορος είναι απαραίτητος για τα φυτά και άλλους οργανισμούς, αλλά η περίσσεια φωσφορικών αλάτων μπορεί να προκαλέσει μεγάλα προβλήματα σε περιβάλλοντα γλυκού νερού όπως ποτάμια, ρυάκια και λίμνες.
«Ο φώσφορος είναι ένα από τα κύρια συστατικά των λιπασμάτων επειδή βοηθά τα φυτά να αναπτυχθούν πιο γρήγορα και αυξάνει τις αποδόσεις των καλλιεργειών. Όταν όμως η περίσσεια φωσφόρου εκπλένεται από καλλιεργήσιμες εκτάσεις, αρχίζει να συσσωρεύεται σε λίμνες, ποτάμια και άλλα υδάτινα συστήματα. Αυτό παρέχει μια πλούσια πηγή τροφής για τα φύκια, τα οποία κάνουν το νερό θολό, μειώνοντας δραματικά την περιεκτικότητα του σε οξυγόνο. Αυτή η διαδικασία, γνωστή ως ευτροφισμός, σκοτώνει τα ψάρια και άλλες ζωές στις λίμνες ή τα ποτάμια. Εξαιτίας αυτού, είναι σημαντικό να ελαχιστοποιήσουμε την ποσότητα φωσφόρου που απελευθερώνουμε στα υδάτινα συστήματα. Υπάρχουν προσπάθειες να μειωθεί η ποσότητα των λιπασμάτων που περιέχουν φώσφορο και που τυγχάνουν ευρείας εφαρμογής», τονίζει η Erin Shanle.
Με πληροφορίες από HowStuffWorks.com
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ RAWMATHUB.GR
