Η εξόρυξη μπορεί να συνυπάρχει αρμονικά με την πράσινη βιομηχανική ανάπτυξη

Η εταιρεία «ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΛΕΥΚΟΛΙΘΟΙ Α.Μ.Β.Ν.Ε.Ε.» (ΕΛ.Λ.) είναι μία ιδιωτική μεταλλευτική και βιομηχανική επιχείρηση που ιδρύθηκε το 1959 και εξειδικεύεται στην εξόρυξη και επεξεργασία λευκολίθου (ανθρακικό μαγνήσιο, MgCO₃) και στη συνεπακόλουθη παραγωγή μαγνησίας (οξείδιο του μαγνησίου, MgO).

Η παραγωγική διαδικασία της ΕΛ.Λ. είναι σύνθετη, καθώς περιλαμβάνει στάδια επιφανειακής εξόρυξης, εμπλουτισμού, καμίνευσης και τελικής επεξεργασίας υλικών. Λόγω του είδους, της έκτασης και της πολυπλοκότητας της, η εν λόγω παραγωγική δραστηριότητα αγγίζει όλες τις συνιστώσες του τοπικού οικοσυστήματος, ήτοι έδαφος, ατμόσφαιρα και ύδατα. Ως εκ τούτου, οι προσπάθειες της εταιρείας για το περιορισμό του αντίκτυπου αυτού υπήρξαν διαχρονικά εργώδεις και συνεχείς, με ενδεικτική αναφορά στα έργα αποκατάστασης τοπίου, τη βιωσιμότητα των υδάτων, την εφαρμογή τεχνολογιών ελέγχου της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, κ.α.

Σε κάθε περίπτωση, βασική αρχή της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΛ.Λ. είναι ότι τόσο οι εργασίες εξόρυξης όσο και η λειτουργία των εγκαταστάσεων κατεργασίας του μεταλλεύματος πρέπει να συμβαδίζουν απαρέγκλιτα με την αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, τα περιβαλλοντικά ζητήματα γενικότερου ή ειδικότερου ενδιαφέροντος κατέχουν περίοπτη θέση στη σφαίρα της καθημερινή ζωής, ενώ οι οικείες έννοιες της βιωσιμότητας και της αειφόρου ανάπτυξης έχουν προ πολλού ξεφύγει από τα στενά όρια της θεωρητικής ανάλυσης και περιγραφής, βρίσκοντας ολοένα περισσότερους δρόμους έμπρακτης εφαρμογής σε ποικίλα επίπεδα.

Σε σχέση με τις βιομηχανίες υψηλής ενεργειακής έντασης, στις οποίες ανήκει και η ΕΛ.Λ., η υιοθέτηση «πράσινων» πρακτικών λειτουργίας στο παραγωγικό τους σχήμα θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ, όχι μόνο λόγω του θετικού περιβαλλοντικού προσήμου που τη συνοδεύει ή επειδή ενδέχεται να επιβάλλεται από εθνικά και κοινοτικά περιβαλλοντικά νομοθετήματα, αλλά και ένεκα συγκεκριμένων οικονομικών ωφελειών που συχνά απορρέουν από μια τέτοια υιοθέτηση.

Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, στις παραγράφους που ακολουθούν γίνεται μια περιεκτική περιγραφή των δράσεων της ΕΛ.Λ. που έχουν, ταυτοχρόνως, παραγωγική και περιβαλλοντική στόχευση, και οι οποίες συμπεριελήφθησαν στο υπό υλοποίηση επενδυτικό σχέδιο της εταιρείας για την πενταετία 2021-2025. Εδώ, αξίζει να σημειωθεί ότι για το σκοπό αυτό η ΕΛ.Λ. έλαβε την πρώτη πανελληνίως χρηματοδότηση από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» για τη στήριξη των επιχειρήσεων. Το εν λόγω επενδυτικό σχέδιο εντάχθηκε στον πυλώνα της Πράσινης Μετάβασης του ΤΑΑ και περιλαμβάνει έργα που δίνουν ιδιαίτερη έμφαση σε δράσεις πράσινης ενέργειας, ενεργειακής εξοικονόμησης και κυκλικής οικονομίας.

Στο πεδίο της πράσινης ενέργειας εντάσσεται το ήδη υλοποιούμενο έργο της υπόγειας εξόρυξης λευκολίθου στη θέση «Κουτζή», η οποία βρίσκεται στην περιοχή της Αγίας Τρίτης, της κοινότητας Πηλίου, στη Βόρεια Εύβοια. Πρόκειται για την πρώτη υπόγεια μεταλλευτική εκμετάλλευση μηδενικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος («πράσινο» μεταλλείο) σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Ο χαρακτηρισμός του εν λόγω έργου ως «πράσινο» μεταλλείο είναι απολύτως δικαιολογημένος καθώς η εξόρυξη του μεταλλεύματος πραγματοποιείται αποκλειστικά με μηχανικά μέσα και, συνεπώς, δεν παράγονται τοξικά αέρια από ανατινάξεις. Πέραν τούτου, το σύνολο των μηχανημάτων του έργου είναι αμιγώς ηλεκτροκίνητα και, επομένως, οι εκπομπές CO₂ από τη χρήση τους είναι μηδενικές.

Στο πεδίο της ενεργειακής μετάβασης, και στο πλαίσιο της ειλημμένης απόφασης της εταιρείας για παύση της χρήσης στερεών ορυκτών καυσίμων στους περιστροφικούς της κλιβάνους, η ΕΛ.Λ. προχωρεί ήδη μέσω ειδικού σχεδιασμού και στοχευμένων επενδύσεων στη σταδιακή απομάκρυνση των στερεών ορυκτών καυσίμων από το ενεργειακό της μείγμα.

Προτεραιότητα δίδεται στην αντικατάσταση των στερεών ορυκτών καυσίμων με βιομάζα (απόβλητα αγροτικών δραστηριοτήτων) στο μέγιστο δυνατό βαθμό, κάτι που προφανώς θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις ως προς τις εκπομπές CO₂ από τη χρήση καυσίμων. Εδώ, αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη η συμμετοχή βιομάζας στο ενεργειακό μείγμα των κλιβάνων αυξήθηκε από 3% το 2020 σε περίπου 20% το πρώτο τετράμηνο του 2023 ενώ προγραμματίζεται η περαιτέρω αύξηση της συμμετοχής της.

Στο πεδίο της ενεργειακής εξοικονόμησης εντάσσεται μια σειρά από δράσεις που αποσκοπούν στην εν γένει βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των βιομηχανικών εγκαταστάσεων της εταιρείας. Στις δράσεις αυτές περιλαμβάνονται η μετασκευή των ψυκτήρων και ο εκσυγχρονισμός των ηλεκτροκινητήρων των περιστροφικών κλιβάνων, η εγκατάσταση συστημάτων βελτίωσης της ποιότητας ισχύος, ο εξηλεκτρισμός του στόλου των περονοφόρων ανυψωτικών οχημάτων και, το σπουδαιότερο, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών ισχύος >1,5 MW που θα λειτουργούν υπό καθεστώς net-metering, ήτοι συμψηφισμός παραγόμενης-καταναλισκόμενης ηλεκτρικής ενέργειας.

Στο πεδίο της κυκλικής οικονομίας εντάσσεται μια σειρά από δράσεις που αποσκοπούν στην εν γένει ενίσχυση της βιωσιμότητας της εκμετάλλευσης στο μεταλλείο της Γερακινής μέσω της εμπορικής αξιοποίησης μέρους των παραγόμενων μεταλλευτικών αποβλήτων και παραπροϊόντων. 

Η πρώτη από τις δράσεις αυτές αφορά στην ποιοτικά αποδοτικότερη αξιοποίηση παλαιών σωρών αποθεμάτων μέσω της υιοθέτησης τεχνολογικών καινοτομιών στο παραγωγικό στάδιο του κυρίως εμπλουτισμού, ήτοι στη σταδιακή εγκατάσταση μηχανημάτων διαχωρισμού (sorters) τελευταίας γενιάς. Εδώ, να σημειωθεί ότι για το 2022 η παραγωγή τροφοδοτήσιμου λευκόλιθου από την αξιοποίηση παλαιών σωρών ανήλθε στο 10%.

Η δεύτερη από τις δράσεις κυκλικής οικονομίας αποσκοπεί στην εμπορική αξιοποίηση του δουνίτη, o οποίος αποτελεί το μητρικό πέτρωμα του υπό εκμετάλλευση κοιτάσματος στο μεταλλείο της Γερακινής και, επομένως, συνεξορύσσεται σε μεγάλες ποσότητες με το λευκόλιθο. Ο υγιής (μη εξαλλοιωμένος) δουνίτης αποτελεί πηγή μαγνησίας χαμηλού κόστους με πολύ καλές πυρίμαχες και μονωτικές ιδιότητες που δύναται να χρησιμοποιηθεί σε πλήθος βιομηχανικών εφαρμογών έπειτα από κατάλληλη επεξεργασία. Εδώ, να σημειωθεί ότι ο δουνίτης που προκύπτει είτε απευθείας από το στάδιο της εξόρυξης είτε εμμέσως από τις διάφορες εμπλουτιστικές διεργασίες επείχε μέχρι πρότινος θέση εξορυκτικού αποβλήτου και, ως εκ τούτου, οδηγούνταν κατ’ αποκλειστικότητα για εδαφική διάθεση σχηματίζοντας σωρούς στείρων.

Η τελευταία από τις δράσεις κυκλικής οικονομίας αποσκοπεί στην εμπορική αξιοποίηση ρευμάτων παραπροϊόντων που προκύπτουν κυρίως υπό μορφή σκόνης σε διάφορα επιμέρους στάδια της υφιστάμενης παραγωγικής διαδικασίας (σκόνες ηλεκτρόφιλτρων, σακόφιλτρων, τελικής επεξεργασίας, κ.λπ.). Υπό κανονικές συνθήκες, τα εν λόγω ρεύματα επέχουν θέση βιομηχανικών (στερεών) αποβλήτων και, επομένως, χρήζουν ανάλογης διαχείρισης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΕΛ.Λ. αξιοποιεί ήδη μέρος των προαναφερθέντων παραπροϊόντων μέσω πελετοποίησης των σκονών και επακόλουθης έψησης τους σε περιστροφικό κλίβανο. Το τελικό παραγόμενο προϊόν είναι pellet διπύρου μαγνησίας (PSM), αντικαθιστά δε σε συγκεκριμένες χρήσεις τη συμβατικά παραγόμενη δίπυρο μαγνησία (DBM), όπως για παράδειγμα σε πυρίμαχες μάζες. Στόχος της εν λόγω δράσης είναι η αναβάθμιση (αύξηση δυναμικότητας) της υφιστάμενης εγκατάστασης πελετοποίησης και, συνεπώς, η αύξηση της παραγωγικότητας PSM.

Πέρα από τις παραπάνω δράσεις, άξια αναφοράς είναι και η συμμετοχή της ΕΛ.Λ. στο διεθνές ερευνητικό consortium με την επωνυμία ConsenCUS, το οποίο στοχεύει στην ανάπτυξη καινοτόμου μεθόδου δέσμευσης CO₂ από βιομηχανικά καυσαέρια/απαέρια και στη ακόλουθη μετατροπή του CO₂ σε εμπορεύσιμο προϊόν.

Η δέσμευση του CO₂ θα γίνεται με αντίδραση σε αλκαλικό διάλυμα (καυστική ποτάσα, ΚΟΗ) που θα αναγεννάται ηλεκτροχημικά και θα ανακυκλώνεται, ενώ θα απελευθερώνει καθαρό CO₂ που θα μετατρέπεται σε μυρμηκικό κάλιο (HCOOK) πάλι ηλεκτροχημικά. Ο βασικός ρόλος της ΕΛ.Λ. στο έργο θα είναι να δοκιμάσει την εν λόγω τεχνολογία σε μέρος των καυσαερίων ενός εκ των περιστροφικών της κλιβάνων μέσω μιας κινητής πιλοτικής μονάδας που θα δεσμεύει περί τα 100 kg/h CO₂.

Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση, μερική ή ολική, του εν λόγω περιεχομένου. Το RAWMATHUB.GR διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα δημοσίευσης και παροχής αδειών αναδημοσίευσης κατόπιν έγγραφης άδειας, επιφυλασσόμενο για την άσκηση κάθε νόμιμου δικαιώματος του. Εφόσον επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε το περιεχόμενο, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..