Η γεωθερμία ήταν βασικό θέμα της άτυπης συνάντησης των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ

Disclaimer: Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή ή απόδοση του περιεχομένου του παρόντος διαδικτυακού τόπου με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς αναφορά στο RAWMATHUB.GR (με ενεργό link) ή χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του RAWMATHUB.GR. 

Ο όρος γεωθερμία καλύπτει διάφορους τύπους εγκαταστάσεων. Η «ρηχή» γεωθερμία (shallow geothermal) αξιοποιεί τη θερμότητα κοντά στην επιφάνεια του εδάφους και τη συνδυάζει με μια αντλία θερμότητας για τη θέρμανση μεμονωμένων κτιρίων. Αντίθετα, η «βαθιά» γεωθερμία (deep geothermal) απαιτεί γεώτρηση αρκετών χιλιομέτρων κάτω από το έδαφος και αξιοποιεί θερμοκρασίες αρκετά υψηλές για να θερμάνει ολόκληρες περιοχές ή να παράγει ηλεκτρική ενέργεια.

Η προσοχή των ηγετών της ΕΕ μπορεί να είναι δικαιολογημένη, ωστόσο η γεωθερμική ενέργεια δε λαμβάνει την ίδια προβολή και το ίδιο ενδιαφέρον με άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αξίζει να αναφερθεί ότι η γεωθερμική ενέργεια αντιπροσώπευε μόλις το 0,5% της παγκόσμιας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ το 2022 και παρήγαγε το 0,2% της ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ. Η τεχνολογία αντιμετωπίζει εγγενείς κινδύνους ανάπτυξης, οι οποίοι μπορεί να καταστήσουν δύσκολη την εξασφάλιση χρηματοδότησης.

Σε αυτό το πλαίσιο, τον Ιανουάριο του 2024, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα, καλώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκπονήσει μια «στρατηγική για τη γεωθερμία» για την ενίσχυση της εκμετάλλευσης της πηγής αυτής.

Οι συμμετέχοντες στη άτυπη συνάντηση του Ιουλίου Υπουργοί Ενέργειας, συμφώνησαν ότι η γεωθερμική ενέργεια είναι μια κρίσιμης σημασίας εναλλακτική και μια βιώσιμη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας τόσο για τη θέρμανση όσο και για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Για να βοηθήσουν στην επιτάχυνση των επενδύσεων σε αυτόν τον τομέα, οι εκπρόσωποι των κρατών μελών προσδιόρισαν τομείς όπου απαιτούνται προσπάθειες καθοδήγησης και συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ. Αρκετοί συμμετέχοντες πρότειναν επίσης τη βελτίωση της προσβασιμότητας σε γεωλογικά δεδομένα για τη διευκόλυνση της ανταλλαγής γνώσεων για πιθανούς επενδυτές.

Στο συνοδευτικό έγγραφο για τους υπουργούς ενέργειας, η γεωθερμική ενέργεια περιγράφεται ως «μια τοπικά διαθέσιμη πηγή ανανεώσιμης ενέργειας που μπορεί να παρέχει, με οικονομικά αποδοτικό τρόπο, ηλεκτρική ενέργεια, θερμότητα ή συνδυασμό και των δύο».

Καθώς η Ευρώπη επιδιώκει να αυξήσει την ενεργειακή της ασφάλεια εφοδιασμού και να μειώσει την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, η τεχνολογία αυτή προσφέρει τη δυνατότητα σταθερής ενέργειας αλλά και σταθερών τιμών, οι οποίες παρέχουν μεγαλύτερη αυτονομία και ασφάλεια για την Ευρώπη. «Το καλό είναι ότι καθώς οι τιμές της ενέργειας αυξάνονται, οι τιμές της γεωθερμίας παραμένουν λίγο πολύ σταθερές, επειδή δεν έχουμε πηγή καυσίμου», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Sanjeev Kumar, Επικεφαλής Πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Γεωθερμικής Ενέργειας (EGEC).

Οι τοπικές αρχές στρέφονται όλο και περισσότερο στη γεωθερμική ενέργεια, καθώς η θέρμανση με καύσιμα γίνεται όλο και πιο ακριβή. Εκτός από τις αυξήσεις της τιμής του φυσικού αερίου το 2022, οι αρχές πρέπει να αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερο τις εισφορές άνθρακα στα καύσιμα ή τις απαγορεύσεις λόγω των αρνητικών επιπτώσεων στην ποιότητα του αέρα. Η ρηχή γεωθερμία έχει τα πρόσθετα πλεονεκτήματα ότι είναι μια ευρέως διαθέσιμη πηγή θέρμανσης και ασφαλής, καθώς είναι ανεξάρτητη. Για παράδειγμα, η νέα έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες και το Μέγαρο των Ηλυσίων στο Παρίσι τροφοδοτούνται με γεωθερμική ενέργεια.

«Με την αύξηση της ευελιξίας, τη βελτίωση της απόδοσης και τη χρηματοδότηση δικαιολογημένων βελτιώσεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να οδηγήσει σε ένα καθαρότερο και ασφαλέστερο ενεργειακό μέλλον, διατηρώντας παράλληλα οικονομικά προσιτή τιμή για τις ευρωπαϊκές οικογένειες και επιχειρήσεις», δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας της Ουγγαρίας Τσάμπα Λάντος κατά τη διάρκεια της συνάντησης.

Η ουγγρική Προεδρία είχε δώσει μεγάλη έμφαση στην ανάπτυξη της γεωθερμίας ως κύριο στόχο της θητείας της. Η ΕΕ ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει το δυναμικό όλων των καθαρών τεχνολογιών για να σημειώσει σημαντική πρόοδο προς τους καθαρούς μηδενικούς στόχους της. «Η αποτελεσματική χρήση της γεωθερμικής ενέργειας είναι απαραίτητη για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές των τομέων θέρμανσης και ψύξης. Ωστόσο, η συνειδητοποίηση του εμπορικού δυναμικού της γεωθερμικής ενέργειας απαιτεί δημόσια χρηματοδότηση και κρατικά κίνητρα. Οι προκλήσεις περιλαμβάνουν την ορατότητα του υπόγειου δυναμικού, την πρόσβαση σε τοπικά γεωλογικά δεδομένα και τη γενική έλλειψη ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με τα οφέλη της γεωθερμικής ενέργειας», σημειώνεται στο έγγραφο που περιγράφει την ατζέντα των συζητήσεων.

«Η γεωθερμική ενέργεια δεν ήταν ποτέ πραγματικά ελκυστική επειδή κανείς δεν την καταλαβαίνει πραγματικά», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Kumar. Δύο βασικοί κίνδυνοι συγκρατούν την ευρεία χρήση αυτής της τεχνολογίας στην Ευρώπη. Ο πρώτος είναι ο οικονομικός κίνδυνος καθώς οι επενδυτές δεν μπορούν να είναι σίγουροι για το τι γεωθερμικό πόρο θα βρουν πριν ξεκινήσουν γεωτρήσεις σε οποιαδήποτε περιοχή, λόγω της περιορισμένης ορατότητας του δυναμικού του υπεδάφους και της έλλειψης τοπικών γεωλογικών δεδομένων. Η γεώτρηση είναι δαπανηρή, οπότε αν υπάρχει πολύ λίγη θερμότητα ή αν η θερμότητα είναι δύσκολο να εξαχθεί, οι επενδυτές θα αντιμετωπίσουν προβλήματα.

Δεύτερον, η γεωθερμική ενέργεια μπορεί να ενέχει κινδύνους για το περιβάλλον, όπως η πρόκληση σεισμικής δραστηριότητας, η πιθανή μόλυνση των υπόγειων υδάτων και η υπερεκμετάλλευση των θερμικών υδάτινων πόρων, σύμφωνα με περιβαλλοντικές μελέτες.

Πριν τη συνάντηση, κοινοποιήθηκε έγγραφο στους συμμετέχοντες το οποίο προτείνει πολλά σημεία δράσης για την ενθάρρυνση των επενδύσεων στη γεωθερμία και τη διευκόλυνση της συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Οι πιθανές λύσεις περιλαμβάνουν χρηματοδοτικά μέσα που υποστηρίζονται από το κράτος, τη διαδικτυακή δημοσίευση γεωεπιστημονικών δεδομένων και τη θέσπιση τυπικών ορισμών και κριτηρίων για την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την παροχή σαφήνειας στους υπεύθυνους ανάπτυξης έργων και στους φορείς αδειοδότησης.

Πριν από τη συνάντηση, Ούγγροι αξιωματούχοι είχαν ήδη συζητήσει την ατζέντα κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης «Geothermal Power: The Light Under Your Feet» που πραγματοποιήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Γεωθερμικής Ενέργειας (EGEC) στις Βρυξέλλες. Ο Sanjeev Kumar, Επικεφαλής Πολιτικής στην EGEC, σημείωσε ότι είναι η πρώτη φορά που το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξετάζει τη γεωθερμική ενέργεια.

Η γεωθερμία παρέχει μια ιδιαίτερα ελκυστική οδό για ενεργειακή ασφάλεια και αυτονομία για την Ευρώπη, ειδικά καθώς οι αρχές αντιμετωπίζουν τις αυξανόμενες τιμές του φυσικού αερίου και τις σχετικές με τις εκπομπές εισφορές στα ορυκτά καύσιμα. «Το καλό είναι ότι καθώς αυξάνονται οι τιμές της ενέργειας, οι τιμές της γεωθερμίας παραμένουν σχεδόν σταθερές επειδή δεν έχουμε πηγή καυσίμου», σχολίασε ο Kumar.

Με πληροφορίες από thinkgeoenergy.com και euractiv.com

(cover photo credits: Hungarian Presidency of EU Council)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ RAWMATHUB.GR