Οι συστάσεις και οι κατευθυντήριες αρχές στοχεύουν στο να προωθήσουν τη δικαιοσύνη σε όλες τις αλυσίδες αξίας που σχετίζονται με τις κρίσιμες πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές ενεργειακής μετάβασης, στην πορεία προς τις καθαρές μηδενικές εκπομπές άνθρακα.
Καθώς η ζήτηση για ορυκτά ζωτικής σημασίας για τις τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αναμένεται σχεδόν να τριπλασιαστεί έως το 2030, μια ετερόκλητη ομάδα εμπειρογνωμόνων, που συγκλήθηκε από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, εξέδωσε μια σειρά από συστάσεις και κατευθυντήριες αρχές για τις κυβερνήσεις, τη βιομηχανία και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς. Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι οι ευκαιρίες που παρουσιάζει η παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση θα επιδιωχθούν με ισότητα, δικαιοσύνη και βιωσιμότητα.
«Η σημερινή έκθεση για τα κρίσιμα ορυκτά που είναι απαραίτητα για την ενεργειακή μετάβαση, αποτελεί έναν οδηγό που ελπίζουμε να βοηθήσει στη δημιουργία ευημερίας και ισότητας παράλληλα με την ανάπτυξη της καθαρής ενέργειας. Η έκθεση περιλαμβάνει συστάσεις για τα κρίσιμα ορυκτά, σε μια κρίσιμη στιγμή», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ António Guterres.
«Αυτή η έκθεση εντοπίζει τρόπους για να στηριχθούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ταυτόχρονα με τη δικαιοσύνη και την ισότητα, ώστε να τονωθεί η αειφόρος ανάπτυξη, ο σεβασμός στους ανθρώπους, η προστασία του περιβάλλοντος και να διασφαλιστεί η ευημερία των αναπτυσσόμενων χωρών που διαθέτουν ορυκτό πλούτο. Ως επόμενα βήματα, ζήτησα από τους συμπροέδρους και τους συμμετέχοντες στην επιτροπή να μοιραστούν την έκθεση και τις συστάσεις της με τα κράτη - μέλη και άλλους ενδιαφερόμενους εν όψει της COP29 (την εικοστή ένατη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή) αργότερα αυτό το έτος».
Η έκθεση διατυπώνει συστάσεις για δικαιοσύνη, διαφάνεια, επενδύσεις, βιωσιμότητα και ανθρώπινα δικαιώματα, όχι μόνο όπου εξορύσσονται ορυκτά, αλλά σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας των ορυκτών, από την επεξεργασία και την παραγωγή τελικών προϊόντων έως τη μεταφορά και την ανακύκλωση στο τέλος της κύκλου ζωής τους.
«Αυτή είναι μια εποχή που η συνεργασία είναι πρωταρχικής σημασίας για τα έθνη ώστε να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις πολλαπλές υφιστάμενες κρίσεις», δήλωσε ο Nozipho Joyce Mxakato-Diseko από τη Νότια Αφρική, συμπρόεδρος της Επιτροπής για τα κρίσιμα ορυκτά με χρήσεις στην ενεργειακή μετάβαση.
«Με την κλιματική αλλαγή στο επίκεντρο αυτών των κρίσεων, υπάρχει επείγουσα ανάγκη να εργαστούμε όλοι μαζί στη βάσην των κοινών αξιών που έχουν συνδέσει τα έθνη μέχρι στιγμής, με ανθρώπινα δικαιώματα, δικαιοσύνη και κατανομή οφελών που μας καθοδηγούν προς την κοινή παγκόσμια ευημερία. Η συνεργασία είναι επιτακτική ανάγκη για την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη. Κεντρική θέση στις προτεινόμενες επτά κατευθυντήριες αρχές για τα ορυκτά της ενεργειακής μετάβασης είναι η ανάγκη για συνεργασία, δικαιοσύνη και ισότητα και, πάνω από όλα, ανάπτυξη με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
«Θα ήθελα να συγχαρώ την ηγεσία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση ενός τέτοιου μετασχηματιστικού ζητήματος», δήλωσε η Γενική Διευθύντρια Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ditte Juul Jørgensen, συμπρόεδρος της επιτροπής για τα κρίσιμα ορυκτά με χρήσεις στην ενεργειακή μετάβαση.
«Αυτό είναι το νόημα της πολυσχιδούς συνεργασίας. Πέρυσι, στηn COP28, όλες οι χώρες συμφώνησαν να τριπλασιάσουν την παγκόσμια ικανότητα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να διπλασιάσουν την ενεργειακή απόδοση. Ως αποτέλεσμα, η ζήτηση για κρίσιμα ορυκτά αναμένεται να εκτοξευθεί στα ύψη. Πρέπει τώρα να αδράξουμε την ευκαιρία για να αναπτύξουμε τις οικονομίες μας, να προστατεύσουμε τις κοινωνίες μας, να διατηρήσουμε το περιβάλλον και να μοιραστούμε τα οφέλη πιο δίκαια, ενώ αντιμετωπίζουμε την κλιματική κρίση. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος. Ελπίζω ότι τώρα μπορούμε να μετατρέψουμε αυτές τις αρχές και συστάσεις σε πραγματικότητα άμεσα. Μόνο με αυτόν τον τρόπο, θα αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες της ενεργειακής μετάβασης και θα δημιουργήσουμε νέα και κοινά οφέλη για όλους».
Οι αρχές βασίζονται σε υφιστάμενους διεθνείς κανόνες και νομικές υποχρεώσεις για τις οποίες οι κυβερνήσεις έχουν ήδη δεσμευτεί, και συνοδεύονται από ένα σύνολο συγκεκριμένων, εφαρμόσιμων συστάσεων για όλους ώστε να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες που είναι εγγενείς στη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Οι συστάσεις της Επιτροπής κυμαίνονται από τη σύσταση μιας συμβουλευτικής ομάδας εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου που θα στεγάζεται εντός των Ηνωμένων Εθνών, με στόχο τη διευκόλυνση του διαλόγου και του συντονισμού για τις πολιτικές που αφορούν σε οικονομικά ζητήματα στις αλυσίδες αξίας των ορυκτών, ένα παγκόσμιο πλαίσιο ιχνηλασιμότητας, διαφάνειας και λογοδοσίας, δημιουργία ενός ταμείου για την αντιμετώπιση ζητημάτων ιδιοκτησίας για εγκαταλελειμμένες εξορυκτικές εκμεταλλεύσεις, ενδυνάμωση της βιοτεχνικής εξόρυξης και των μικρών εξορυκτικών εταιρειών ώστε να γίνουν φορείς μετασχηματισμού για την προώθηση της ανάπτυξης, περιβαλλοντική διαχείριση και ανθρώπινα δικαιώματα, και τέλος, ενίσχυση της αποδοτικότητας και της κυκλικότητας των υλικών.
Ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5°C, για την αποφυγή των χειρότερων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, θα εξαρτηθεί από την επαρκή, αξιόπιστη και οικονομικά προσιτή προμήθεια των κρίσιμων πρώτων υλών που είναι απαραίτητες για τις τεχνολογίες της ενεργειακής μετάβασης, όπως ο χαλκός, το λίθιο, το νικέλιο, το κοβάλτιο και τα στοιχεία σπάνιων γαιών, τα οποία είναι βασικά συστατικά των τεχνολογιών καθαρής ενέργειας, από ανεμογεννήτριες και ηλιακούς συλλέκτες έως ηλεκτρικά οχήματα και μπαταρίες για την αποθήκευση ενέργειας.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες με μεγάλα αποθέματα κρίσιμων ορυκτών έχουν την ευκαιρία να μετασχηματίσουν και να διαφοροποιήσουν τις οικονομίες τους, να δημιουργήσουν πράσινες θέσεις εργασίας και να προωθήσουν τη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη. Ωστόσο, η εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων δεν πληρούσε πάντα αυτή την υπόσχεση.
Χωρίς σωστή διαχείριση, η αυξημένη ζήτηση για ορυκτά κινδυνεύει να επιδεινώσει τις γεωπολιτικές εντάσεις και να δημιουργήσει περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλήσεις με δυσμενείς επιπτώσεις στη βιώσιμη ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων των μέσων διαβίωσης, του περιβάλλοντος, της υγείας, της ανθρώπινης ασφάλειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ανταποκρινόμενη σε σχετικές εκκλήσεις από αναπτυσσόμενες χώρες για παγκόσμια καθοδήγηση σε παγκόσμιο επίπεδο για τη διασφάλιση υπεύθυνων και δίκαιων αξιακών αλυσίδων, η επιτροπή, που ορίστηκε από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ στις 26 Απριλίου 2024, συγκέντρωσε κυβερνήσεις, διακυβερνητικούς και διεθνείς οργανισμούς, βιομηχανίες και φορείς της κοινωνίας των πολιτών, με στόχο να δημιουργήσουν ένα κλίμα εμπιστοσύνης, να καθοδηγήσουν τη δίκαιη μετάβαση και να επιταχύνουν την υλοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Οι συνεδριάσεις της επιτροπής συμπληρώθηκαν από ένα πρόγραμμα διαβουλεύσεων και διαλόγων με ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων, μεταξύ άλλων με τη βιομηχανία και την κοινωνία των πολιτών.
Οι συστάσεις αναγνωρίζουν τον κεντρικό ρόλο του Γενικού Γραμματέα και των Ηνωμένων Εθνών ως έντιμου μεσολαβητή και υπεύθυνου σύγκλισης διαφορετικών συμφερόντων σε ένα περίπλοκο και προκλητικό σύνολο θεμάτων κρίσιμων για την ενεργειακή μετάβαση και την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή.
Με πληροφορίες από press.un.org
