Το Ανώτατο Δικαστήριο του Παναμά αποφάσισε την Τρίτη 27 Νοεμβρίου ότι η σύμβαση της First Quantum Minerals για τη λειτουργία του γιγαντιαίου ορυχείου χαλκού Cobre Panama, της μοναδικής εξορυκτικής εκμετάλλευσης στη χώρα της Κεντρικής Αμερικής, είναι αντισυνταγματική.
Οι προσφυγές κατά της σύμβασης, η οποία θα επέτρεπε στο ορυχείο Cobre Panama να συνεχίσει να λειτουργεί για τα επόμενα 20 χρόνια, ήρθαν ενώπιον του δικαστηρίου μετά από δημόσιες διαμαρτυρίες κατά της συμφωνίας που υπογράφηκε τον Οκτώβριο 2023 από την κυβέρνηση και την τοπική θυγατρική της First Quantum, Minera Panama.
Το δικαστήριο ξεκίνησε την εξέταση της υπόθεσης την Παρασκευή 24 Νοεμβρίου και συνέχισε το Σαββατοκύριακο. Ανακοίνωσε 12ωρη διακοπή στο τέλος της συνεδρίασης της Δευτέρας, εκδίδοντας την ετυμηγορία του τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης. Η ανακοίνωση της απόφασης μεταδόθηκε ζωντανά και την παρακολούθησαν σχεδόν 24.000 άτομα, μόλις την πρώτη ώρα. Η πρόεδρος του δικαστηρίου Maria Eugenia Lopez είπε ότι η καταψήφιση της σύμβασης ήταν ομόφωνη, προσθέτοντας ότι η απόφαση θα δημοσιευθεί τώρα στην επίσημη εφημερίδα της κυβερνήσεως.
Ο πρόεδρος του Παναμά Laurentino Cortizo δήλωσε σε ανάρτηση του την Τρίτη ότι η κυβέρνηση του ήταν έτοιμη να ξεκινήσει «τη μεταβατική διαδικασία για το ομαλό και ασφαλές κλείσιμο του ορυχείου».
Η First Quantum σε δήλωση της ανέφερε ότι επανεξετάζει την απόφαση και ότι «συνεχίζει να διατηρεί όλα τα νομικά της δικαιώματα σε τοπικό και διεθνές επίπεδο σε σχέση με τις εξελίξεις στον Παναμά».
Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου έρχεται να προστεθεί σε έναν αυξανόμενο κατάλογο ερωτημάτων σχετικά με το ορυχείο Cobre Panama της First Quantum και τις επιπτώσεις του. Μια προηγούμενη σύμβαση είχε κριθεί παράνομη στο παρελθόν, το 2017, αλλά το ορυχείο συνέχισε να λειτουργεί κανονικά ενώ τα δύο μέρη διαπραγματεύτηκαν νέα συμφωνία. Ωστόσο, η άνευ προηγουμένου δημόσια αντίθεση στο έργο αυτή τη φορά, μπορεί να αναγκάσει την κυβέρνηση να υιοθετήσει μια αυστηρότερη προσέγγιση, ανέφεραν τοπικές πηγές.
Αναταράξεις σε πολλαπλά επίπεδα
Η απόφαση θα έχει συνέπειες για την αγορά χαλκού, καθώς το ορυχείο Cobre Panama αντιπροσωπεύει περίπου το 1,5% της παγκόσμιας παραγωγής του μετάλλου.
Η παύση λειτουργίας του ορυχείου θα επηρεάσει και τα ταμεία της κυβέρνησης του Παναμά. Το ορυχείο αντιπροσωπεύει περίπου το 5% του ΑΕΠ και αποτελεί το 75% των εξαγωγών εμπορευμάτων του Παναμά, υποστηρίζοντας τουλάχιστον 40.000 θέσεις εργασίας, άμεσα και έμμεσα.
Η απόφαση είναι επίσης πιθανό να οδηγηθεί στη διαδικασία της διεθνούς διαιτησίας. Η First Quantum την Κυριακή έστειλε τις αρχές του Παναμά κοινοποίηση πρόθεσης έναρξης διαιτητικής διαδικασίας. Αργότερα διευκρίνισε ότι η κίνηση δεν ήταν η αρχή μιας νομικής διαδικασίας, αλλά μάλλον «μια τυπική διαδικασία που απαιτείται από τις διεθνείς συνθήκες, με σκοπό να ανοίξει μια περίοδος διαλόγου, τουλάχιστον 90 ημερών, μεταξύ των μερών».
«Η επιδίωξη διεθνούς διαιτησίας για την ανάκτηση της τεράστιας οικονομικής απώλειας από τη διακοπή των εργασιών του ορυχείου Cobre Panama πιθανότατα θα χρειαζόταν χρόνια για να επιλυθεί», έγραψε ο Orest Wowkodaw, αναλυτής της Scotia Capital Inc. σε ένα σημείωμα προς επενδυτές. «Ωστόσο, πιστεύουμε ότι αυτή η πορεία δράσης θα μπορούσε τελικά να αποφέρει καρπούς».
Οι νομοθέτες του Παναμά είχαν επικυρώσει τη νέα σύμβαση με τη First Quantum, αλλά επανεξέτασαν την απόφασή τους μετά τις μαζικές διαμαρτυρίες - οι μεγαλύτερες από τον περασμένο Ιούλιο με αντικείμενο το αυξημένο κόστος ζωής - οι οποίες σχεδόν παρέλυσαν τη χώρα.
Επιπλέον, οι, από ξηρά και θάλασσα, συνεχιζόμενες διαμαρτυρίες, εμπόδισαν την παράδοση κρίσιμων προμηθειών στο ορυχείο, αναγκάζοντας την First Quantum να σταματήσει ξανά τη λειτουργία του αυτή την εβδομάδα. Οι διαμαρτυρίες έχουν επίσης επηρεάσει την αγροτική παραγωγή, την εκπαίδευση, τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και ένα μακρύ κατάλογο επιχειρήσεων που δεν μπορούν να συνεχίσουν τις δραστηριότητες τους λόγω έλλειψης προσωπικού και προμηθειών.
Το Σαββατοκύριακο, οι διαδηλωτές έλαβαν υποστήριξη από την ακτιβίστρια για το κλίμα Greta Thunberg και τον ηθοποιό του Χόλιγουντ, Leonardo Di Caprio, ο οποίος κοινοποίησε ένα βίντεο στο οποίο ζητούσε την παύση της λειτουργίας του Cobre Panama.
Το ορυχείο Cobre Panama, σε παραγωγή από το 2019, παρήγαγε 112.734 τόνους χαλκού το τρίτο τρίμηνο του 2023, συνεισφέροντας 930 εκατ. δολάρια στα συνολικά έσοδα του τρίτου τριμήνου της First Quantum, συνολικού ύψους 2,02 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Οι αναλυτές της BMO Capital Markets πιστεύουν ότι η First Quantum βρίσκεται σε οικονομική θέση που της επιτρέπει βραχυπρόθεσμα να ξεπεράσει την καταιγίδα. «Σύμφωνα με το βασικό μας σενάριο που υποθέτει το κλείσιμο του ορυχείου Cobre Panama μέχρι το τέλος του 2023, η First Quantum έχει επαρκή ρευστότητα», έγραψε η αναλυτής της BMO, Jackie Przybylowski, η οποία προσέθεσε ότι «θα προέκυπταν προκλήσεις εάν το Cobre Panama παρέμενε σε παύση λειτουργίας για 80 ημέρες το 2024, καθώς αυτό θα έφερνε τη ρευστότητα της First Quantum στο μηδέν, βάσει του σεναρίου της BMO».
«Ένα κλείσιμο που θα είχε διάρκεια όλο το πρώτο εξάμηνο του έτους, μετά και από τις προεδρικές εκλογές του Μαΐου 2024, θα οδηγήσει σε έλλειμμα μετρητών 267 εκατομμυρίων δολαρίων. Ο πρωταρχικός στόχος της κυβέρνησης και των δικαστηρίων σήμερα φαίνεται να είναι η ικανοποίηση των διαδηλωτών», αναφέρει η Przybylowski. «Είμαστε αισιόδοξοι ότι αυτή η προσέγγιση θα είναι επιτυχής και ότι οι διαμαρτυρίες γύρω από το λιμάνι του Cobre Panama θα υποχωρήσουν, με τις εργασίες εξόρυξης πιθανόν να ξαναρχίσουν σχετικά γρήγορα, εάν αρθούν οι διαμαρτυρίες».
Οι μετοχές της First Quantum υποχώρησαν 3% στα 9,07 δολάρια Αυστραλίας στο Χρηματιστήριο του Toronto την Τρίτη. Η αβεβαιότητα γύρω από το εμβληματικό ορυχείο της εταιρείας στον Παναμά είχε ήδη εξαλείψει περίπου 10 δισ. δολάρια Καναδά από την κεφαλαιοποίηση της First Quantum, με το 50% των απωλειών να λαμβάνει χώρα αφού ο πρόεδρος Cortizo αποφάσισε να θέσει σε δημοψήφισμα τη σύμβαση. Το δημοψήφισμα, ωστόσο, ακυρώθηκε και η τελική απόφαση τέθηκε τελικά στην κρίση του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Εν μέσω διαμαρτυριών και του αποτυχημένου δημοψηφίσματος, οι νομοθέτες του Παναμά ενέκριναν ένα νομοσχέδιο που αρχικά προσπάθησε να ανακαλέσει την ισχύ της σύμβασης με την First Quantum, αλλά κατέληξε να απαγορεύσει τις εξορυκτικές δραστηριότητες στη χώρα γενικά, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων εξερεύνησης, εξόρυξης και μεταφοράς ορυκτών, καθώς και των ανανεώσεων συμβολαίων παραχωρήσεων στη χώρα.
Με πληροφορίες από mining.com
