Οι ΗΠΑ και η Ουκρανία υπέγραψαν την πολυαναμενόμενη συμφωνία για τις ορυκτές πρώτες ύλες στις 30 Απριλίου 2025, ανοίγοντας το δρόμο για περαιτέρω αμερικανική υποστήριξη του Κιέβου μέσω ενός κοινού επενδυτικού ταμείου που θα συμβάλει στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.
Η συμφωνία έρχεται μετά από μήνες, ενίοτε επίπονων διαπραγματεύσεων, συμπεριλαμβανομένης μίας γεμάτης έντασης συνάντησης στο Οβάλ Γραφείο μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump και του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelenskyy, η οποία είχει οδηγήσει στην αναστολή της υπογραφής της συμφωνίας τον περασμένο Φεβρουάριο.
Ενώ οι αμερικανοί αξιωματούχοι είχαν πιέσει για μια ταχεία συμφωνία, η Ουκρανία επέμενε να συμπεριληφθούν εγγυήσεις ασφαλείας και να διασφαλιστεί ότι οποιαδήποτε συμφωνία δε θα θεωρείται ως αποπληρωμή για οποιαδήποτε προηγούμενη βοήθεια.
Πριν μερικές ημέρες, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι ανακοίνωσαν ότι κατάφεραν να εξασφαλίσουν την αφαίρεση οποιασδήποτε οικονομικής απαίτησης των ΗΠΑ για προηγούμενη στρατιωτική βοήθεια. Ωστόσο, οποιαδήποτε μελλοντική βοήθεια θα ενταχθεί σε αυτή τη συμφωνία.
Αν και η τρέχουσα συμφωνία δεν περιέχει καμία εγγύηση ασφάλειας, η υπουργός Οικονομίας της Ουκρανίας Yuliia Svyrydenko ανέφερε ότι «εκτός από τις άμεσες οικονομικές συνεισφορές (στο κοινό ταμείο), η συμφωνία μπορεί επίσης να παρέχει νέα στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, για παράδειγμα, συστήματα αεράμυνας».
Μετά την υπογραφή του μεταξύ της Svyrydenko και του υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Scott Bessent στην Ουάσιγκτον, το Υπουργικό Συμβούλιο της Ουκρανίας δημοσίευσε το πλήρες κείμενο της συμφωνίας στην ιστοσελίδα του.
Η συμφωνία θέτει τις βάσεις για τη δημιουργία ενός ταμείου που θα λειτουργεί ως εταιρική σχέση μεταξύ της U.S. International Development Finance Corporation από την αμερικανική πλευρά και του Agency for Supporting Public-Private Partnership από την πλευρά της Ουκρανίας.
Οι τοποθεσίες των αποθεμάτων κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών στην Ουκρανία
«Το μελλοντικό ταμείο θα χρηματοδοτηθεί αποκλειστικά από νέες άδειες εκμετάλλευσης ορυκτών πρώτων υλών. Το 50% των εσόδων από νέες άδειες εκμετάλλευσης κοιτασμάτων ΟΠΥ, πετρελαίου και φυσικού αερίου, που θα ανακύψουν μετά τη δημιουργία του ταμείου, θα κατευθυνθούν σε αυτό», είπε ο Svyrydenko.
Προηγούμενες εκδοχές της συμφωνίας που διέρρευσαν, συνάντησαν αντιδράσεις και προκάλεσαν εικασίες ότι η συμφωνία θα μπορούσε να παρέχει στις ΗΠΑ άνευ προηγουμένου πρόσβαση στα έσοδα των κρατικών ουκρανικών εταιρειών, ιδιαίτερα στον ενεργειακό τομέα.
Η συμφωνία παρέχει επίσης έναν ακριβή κατάλογο 57 ορυκτών πόρων για τους οποίους ισχύει η συμφωνία, συμπεριλαμβανομένων στρατηγικών μετάλλων όπως το ουράνιο και το λίθιο, στοιχείων σπάνιων γαιών, πολύτιμα μέταλλα όπως ο χρυσός και ο λευκόχρυσος, πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Αυτή η λίστα μπορεί να επεκταθεί μόνο κατόπιν συμφωνίας και των δύο μερών.
Η συμφωνία ορίζει ότι οι ουκρανικές αρχές πρέπει να απαιτούν από οποιονδήποτε έχει άδειες εξόρυξης ή ανάπτυξης σχετικών υποδομών να μοιράζεται τις σχετικές επενδυτικές ευκαιρίες με το αμερικανο-ουκρανικό ταμείο. Σε άλλα ενδιαφερόμενα μέρη δε θα μπορούν να προσφερθούν ευνοϊκότεροι όροι, εάν το κοινό ταμείο εκδηλώσει ενδιαφέρον για οποιαδήποτε επένδυση.
Προηγούμενες εκδοχές της συμφωνίας προκάλεσαν επίσης ανησυχίες για την πιθανή αντίθεση της με μία προηγουμένως υπογραφείσα συμφωνία μεταξύ Ουκρανίας και της ΕΕ για τισ ΟΠΥ το 2021. Η πρόσφατα υπογραφείσα συμφωνία απαιτεί οποιεσδήποτε μελλοντικές επενδύσεις στο πλαίσιο του κοινού ταμείου να συμμορφώνονται με τους νόμους της Ουκρανίας και της ΕΕ, χωρίς να παρεμποδίζεται η διαδικασία ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ.
«Εάν, μετά την υπογραφή αυτής της συμφωνίας, η Ουκρανία χρειαστεί να αναλάβει πρόσθετες υποχρεώσεις σχετικά με την ένταξη της στην Ευρωπαϊκή Ένωση που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αυτή τη συμφωνία, τα μέρη θα διαβουλεύονται και θα διαπραγματεύονται με καλή πίστη για να υιοθετήσουν τις απαραίτητες προσαρμογές», αναφέρει η συμφωνία.
Όλα τα έσοδα, οι εισφορές και οι πληρωμές που σχετίζονται με τις δραστηριότητες του κοινού ταμείου στην Ουκρανία δε θα φορολογηθούν, είτε στην Ουκρανία ή στις ΗΠΑ. Με τη σειρά τους, οι ΗΠΑ δεσμεύτηκαν να μην επιβάλλουν περιοριστικούς εμπορικούς δασμούς σε ορυκτά προϊόντα που το κοινό ταμείο θα αγόραζε από την Ουκρανία.
Η συμφωνία εγγυάται επίσης τη δωρεάν μετατροπή του εθνικού νομίσματος σε δολάρια για τις απαραίτητες συναλλαγές. Εάν η χρηματοπιστωτική σταθερότητα της Ουκρανίας απειληθεί από ελλείψεις συναλλάγματος, η ουκρανική κυβέρνηση μπορεί να περιορίσει τη μετατροπή και τις μεταφορές νομισμάτων μετά από διαβούλευση με το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ.
Ο βουλευτής της αντιπολίτευσης Yaroslav Zhelezniak, ο οποίος είχε πρόσβαση σε διάφορες εκδοχές της συμφωνίας και σχολίαζε τακτικά σχετικά στην πλατφόρμα Telegram, χαρακτήρισε την υπογραφή της συμφωνίας στις 30 Απριλίου «πολιτική» και ως «το πρώτο βήμα» για περαιτέρω συμφωνίες.
Αυτή η τελευταία συμφωνία απαιτεί επικύρωση από το κοινοβούλιο της Ουκρανίας για να τεθεί σε ισχύ, είπε ο Zhelezniak, προσθέτοντας ότι θα μπορούσε να ψηφιστεί κατά τις συνεδριάσεις της Βουλής μεταξύ 13 και 15 Μαΐου, εάν όλες οι διαδικασίες ολοκληρωθούν εγκαίρως.
Μετά την επικύρωση, θα ακολουθήσουν δύο ακόμη μέρη της συμφωνίας για τα ορυκτά, μια συνθήκη μεταξύ της DFC και του Οργανισμού από την Ουκρανία, και ένα τεχνικό μέρος. «Επιπλέον, θα χρειαστεί να τροποποιηθούν αρκετοί νόμοι, συμπεριλαμβανομένου ειδικότερα του Κώδικα Προϋπολογισμού και Φορολογίας», σχολίασε ο Zhelezniak.
Με πληροφορίες από kyivindependent.com
