Στις χιονισμένες εκτάσεις στην κεντρική Ουκρανία, όπου βρίσκονται μερικά από τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα κοιτάσματα λιθίου της χώρας, μια μικρή ομάδα επιστημόνων τοποθετεί αισθητήρες σε τρύπες στη γη για να μετρήσει τα επίπεδα του νερού. Η περιβαλλοντική έρευνα, που ανατέθηκε από τη μικρή ουκρανική εταιρεία εξόρυξης που κατέχει την άδεια εκμετάλλευσης, την UkrLithiumMining, απέχει χρόνια πριν από οποιαδήποτε εξορυκτική δραστηριότητα στο σημείο.
Η παρούσα κατάσταση στο συγκεκριμένο κοίτασμα καταδεικνύει το πόση δουλειά πρέπει να γίνει ακόμη πριν η πολυδιαφημισμένη συμφωνία (ή μη) για την εκμετάλλευση των ορυκτών μεταξύ Ουκρανίας και ΗΠΑ, παράγει σημαντικά έσοδα και για τις δύο πλευρές.
Ο πρόεδρος Donald Trump βλέπει τη συμφωνία για τα ορυκτά - η οποία κατέρρευσε κατά την επίσκεψη του Ουκρανού προέδρου στον Λευκό Οίκο - ως τον τρόπο των ΗΠΑ να λάβουν πίσω μερικά από τα χρήματα που έχουν δώσει στην Ουκρανία με τη μορφή οικονομικής βοήθειας και όπλων για την αντιμετώπιση της ρωσικής εισβολής, η οποία έκλεισε ήδη τρία χρόνια.
Για τον Denys Alyoshin, επικεφαλής στρατηγικής της UkrLithiumMining, η συμφωνία με τις ΗΠΑ είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση επειδή η δέσμευση των ΗΠΑ καθιστά την Ουκρανία λιγότερο ευάλωτη στη ρωσική επιθετικότητα μακροπρόθεσμα. Αλλά χωρίς κάποια μορφή εγγυήσεων ασφάλειας εκ μέρους της Δύσης, η ανάπτυξη του κοιτάσματος λιθίου Polokhivske θα ήταν δύσκολη. Το κοίτασμα - ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη - βρίσκεται μόλις 240 χλμ βορειοδυτικά του μετώπου με τη Ρωσία.
«Πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, είχαμε πολλές εμπορικές διαπραγματεύσεις με επενδυτές που ενδιαφέρθηκαν για το έργο. Αλλά όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, ένας λογικός CEO δε θα πήγαινε σε μια χώρα όπου υπάρχει πόλεμος, θα πήγαινε στη Ζιμπάμπουε, στον Καναδά ή στην Αφρική. Υπάρχουν πολλά μέρη όπου δεν υπάρχει πόλεμος», είπε ο Alyoshin.
Παρά τα επανειλημμένα αιτήματα του Zelenskyy, η κυβέρνηση Trump δεν έχει προσφέρει καμία εγγύηση ασφάλειας στο Κίεβο. Αυτό έχει εγείρει αμφιβολίες σχετικά με την εμπορική σκοπιμότητα της ανάπτυξης κοιτασμάτων ορυκτών πόρων, που χρησιμοποιούνται σε συσκευές και μπαταρίες υψηλής τεχνολογίας, δεδομένου του κινδύνου επανέναρξης του πολέμου, ακόμη και αν συμφωνηθεί κατάπαυση του πυρός με τη Ρωσία εντός του 2025.
Ένα προσχέδιο της συμφωνίας για τα ορυκτά, που έγινε διαθέσιμο, περιείχε καθησυχαστική γλώσσα αλλά όχι εγγυήσεις ασφάλειας. Αντιθέτως, η συμφωνία δείχνει να επικεντρώνεται στη θέσπιση ενός «Ταμείου Επενδύσεων Ανασυγκρότησης» (Reconstruction Investment Fund), κοινά διαχειριζόμενου από ΗΠΑ και Ουκρανία, στο οποίο το Κίεβο θα συνεισφέρει το 50% των εσόδων από την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της χώρας.
Επιπλέον, οι όροι της συμφωνίας είναι γενικοί και θα χρειαστούν περαιτέρω διαπραγματεύσεις για τον προσδιορισμό των λεπτομερειών, αναφέρουν ειδικοί με γνώση της συμφωνίας.
Ακόμη και αν επιστρέψει μια διαρκής ειρήνη στην Ουκρανία, η UkrLithiumMining χρειάζεται να συγκεντρώσει 350 εκατ. δολάρια και χρειάζεται τουλάχιστον 1,5 χρόνο για να πραγματοποιήσει μια μελέτη σκοπιμότητας, προτού μπορέσει να ξεκινήσει την κατασκευή ορυχείου και μονάδας εμπλουτισμού, σύμφωνα με τον Alyoshin. «Στην καλύτερη περίπτωση θα φτάσουμε σε σταθερή παραγωγή το 2029».
Οι επόμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ πρόκειται να διεξαχθούν το 2028 και ο Trump, ο υπέρμαχος της συνεργασίας για τα ορυκτά ως μέσο διασφάλισης της ειρήνης, δε θα μπορεί να διεκδικήσει μία τρίτη θητεία.
Ωστόσο, επτά στελέχη από τον κλάδο της εξόρυξης και αναλυτές του κλάδου θεωρούν το χρονοδιάγραμμα του Alyoshin αισιόδοξο. Οι περίοδοι εξερεύνησης είναι συνήθως τέσσερα χρόνια. μια μελέτη σκοπιμότητας θα χρειαζόταν άλλον ένα χρόνο, και όλα αυτά πριν καν ξεκινήσει η κατασκευή μιας μονάδας επεξεργασίας.
«Η πραγματικότητα είναι ότι τα περισσότερα κοιτάσματα λιθίου στην Ουκρανία εντοπίστηκαν την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης και δεν υπήρξε καμία πραγματική αναθεώρηση τους ή νέες δραστηριότητες εξερεύνησης εδώ και πολλά χρόνια», ανέφερε ο Federico Gay, αναλυτής στην Benchmark Mineral Intelligence (BMI), έναν εξειδικευμένο πάροχο δεδομένων με έδρα το Λονδίνο για την εφοδιαστική αλυσίδα των μπαταριών ιόντων λιθίου που χρησιμοποιούνται σε ηλεκτρικά οχήματα. «Ακόμα κι αν όλα είναι ευνοϊκά, θα χρειαστούν τουλάχιστον οκτώ χρόνια για να αναπτυχθεί το κοίτασμα Polokhivske στο στάδιο όπου θα παράγει χρησιμοποιήσιμο λίθιο».
Επιπλέον, το κοίτασμα είναι βαθύ και μπορεί να απαιτήσει έως και 800 εκατ. δολάρια μόνο για την κατασκευή του ορυχείου, είπε ο Gay, ο οποίος πρόσθεσε ότι πιθανότατα θα χρειαζόταν μία επιπλέον επένδυση 1 δισ. δολαρίων για την παραγωγή των ενώσεων λιθίου που απαιτούνται για τις μπαταρίες.
Παρά τις προκλήσεις, ο Alyoshin θεωρεί ότι η εταιρεία του σχεδίαζε τελικά να παράγει περίπου 1,5 εκατομμύριο τόνους ακατέργαστου μεταλλεύματος ετησίως, από το οποίο θα προέκυπταν 300.000 τόνοι συμπυκνώματος petalite, πλούσιου σε λίθιο. Με πρόσθετες επενδύσεις, ο Alyoshin θεωρεί ότι το συμπύκνωμα θα μπορούσε να αναβαθμιστεί περαιτέρω με στόχο την παραγωγή 22.000 τόνων ανθρακικού λιθίου ποιότητας μπαταριών.
Ωστόσο, δεν έχει υπάρξει μέχρι τώρα εξειδίκευση των προγραμματισμένων χρονοδιαγραμμάτων παραγωγής και επεξεργασίας για το κοίτασμα Polokhivske.
Απόρρητα αποθέματα
Η ζήτηση για ορυκτά είναι υψηλή. Το λίθιο χρησιμοποιείται σε μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων, ενώ οι σπάνιες γαίες χρησιμοποιούνται σε οτιδήποτε, από κινητήρες ηλεκτρικών οχημάτων έως ανεμογεννήτριες και προηγμένα στρατιωτικά οπλικά συστήματα.
Ωστόσο, η μετατροπή των αποθεμάτων λιθίου και σπάνιων γαιών της Ουκρανίας σε ορυχεία που λειτουργούν και η κατασκευή εγκαταστάσεων επεξεργασίας είναι ένα εγχείρημα-μαμούθ, σύμφωνα με περισσότερους από 10 αναλυτές και ειδικούς της εξορυκτικής βιομηχανίας.
Η Ουκρανία δεν παράγει σπάνιες γαίες, αλλά, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Γεωλογίας της Ουκρανίας, διαθέτει μεγάλα κοιτάσματα τέτοιων πρώτων υλών, όπως λανθάνιο, δημήτριο, νεοδύμιο και ύττριο. Τα αναλυτικά στοιχεία για αυτά τα αποθέματα δεν είναι διαθέσιμα.
Οι ιδιώτες επενδυτές μπορεί να είναι επιφυλακτικοί για μια συμφωνία στην οποία οι ΗΠΑ θα λάβουν ορυκτά σε αντάλλαγμα για την παροχή εγγυήσεων ασφάλειας, προστασία από μελλοντικές ρωσικές επιθέσεις και βοήθεια. Αυτό που συνηθίζεται στην εξορυκτική βιομηχανία είναι η χρήση συμφωνιών για τα δικαιώματα εκμετάλλευσης ως τρόπου για να ληφθεί χρηματοδότηση από επενδυτές, με αντάλλαγμα ένα ποσοστό των εσόδων από τις πωλήσεις μόλις ξεκινήσει η παραγωγή.
Οποιαδήποτε συμφωνία του Trump για πρόσβαση στα κρίσιμα ορυκτά της Ουκρανίας δε θα φέρει τις ΗΠΑ πιο κοντά στο να ανταγωνιστούν το σημαντικό πλεονέκτημα της Κίνας σε αυτόν τον τομέα, όσο ο ίδιος βρίσκεται στην εξουσία. «Ναι, είναι μία κίνηση απεξάρτησης από την Κίνα, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει το πρόβλημα του πού θα υποστούν επεξεργασία τα ορυκτά και πόσο καιρό θα διαρκέσει», ανέφερε ο Julian Kettle, ειδικός μετάλλων και εξόρυξης στην εταιρεία συμβούλων φυσικών πόρων Wood Mackenzie.
«Η Ουκρανία παράγει τιτάνιο και έχει εκτεταμένα κοιτάσματα γραφίτη και λιθίου. Είναι δυνατή η επέκταση της παραγωγής σε υπάρχοντα ορυχεία. Αλλά όταν πρόκειται για ανάπτυξη νέων κοιτασμάτων, η διαδικασία της ανακάλυψης έως και την παραγωγή των πρώτων υλών θα μπορούσε να διαρκέσει έως και 10 χρόνια».
Η Κίνα είναι ήδη ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός λιθίου στον κόσμο, μετά την Αυστραλία και τη Χιλή. Είναι επίσης ο κορυφαίος παραγωγός στοιχείων σπάνιων γαιών στον κόσμο, οι οποίες περιλαμβάνουν το νεοδύμιο που χρησιμοποιείται για την κατασκευή μόνιμων μαγνητών που χρησιμοποιούνται στον οπλικά συστήματα και στους κινητήρες των ηλεκτρικών οχημάτων..
Το Αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο (USGS), μια κυβερνητική υπηρεσία, δεν παρέχει λεπτομέρειες για την παραγωγή λιθίου στις ΗΠΑ. Υπολογίζεται ωστόσο ότι 45.000 μετρικοί τόνοι οξειδίων σπάνιων γαιών σε μορφή συμπυκνωμάτων παρήχθησαν πέρυσι, κάτι που θα καθιστούσε τις ΗΠΑ τον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό συμπυκνωμάτων λιθίου μετά την Κίνα.
Όμως το χάσμα είναι μεγάλο. Σύμφωνα με το USGS, η Κίνα εξόρυξε 270.000 μετρικούς τόνους σπάνιων γαιών πέρυσι ή το 69% του παγκόσμιου συνόλου. Και στον τομέα της επεξεργασίας των σπάνιων γαιών, μιας ρυπογόνας και πολύπλοκης διαδικασίας, το πλεονέκτημα της Κίνας είναι ακόμα μεγαλύτερο.
Πολλές εταιρείες που εξορύσσουν ορυκτά σπάνιων γαιών εξακολουθούν να πρέπει να στέλνουν το συμπύκνωμα τους στην Κίνα για επεξεργασία, πράγμα που σημαίνει ότι το Πεκίνο παράγει περισσότερο από το 90% των επεξεργασμένων στοιχείων σπάνιων γαιών στον κόσμο.
Είναι απαραίτητες περισσότερες διαπραγματεύσεις
Ο Dominic Raab, επικεφαλής παγκόσμιων υποθέσεων στην Appian Capital Advisory, μια εταιρεία ιδιωτικών μετοχών που επενδύει σε εταιρείες εξόρυξης, δήλωσε ότι θεωρεί τη συμφωνία μεταξύ των ΗΠΑ και της Ουκρανίας ως ένα θετικό βήμα προς τα εμπρός για τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας.
«Υπάρχει πολύ περισσότερη δέουσα επιμέλεια και διαπραγμάτευση που πρέπει να γίνει», είπε ο Raab, ο οποίος στο παρελθόν διετέλεσε αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών για το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Appian θα ενδιαφερόταν να επενδύσει σε έργα εξόρυξης στην Ουκρανία εάν υπήρχαν περισσότερες πληροφορίες για το γεωλογικό δυναμικό της χώρας, σύμφωνα με τον Raab.
Η Ουκρανία έχει κοιτάσματα από 22 από τα 50 ορυκτά που έχουν ταξινομηθεί ως κρίσιμα από την κυβέρνηση των ΗΠΑ και έχει σημαντικά κοιτάσματα λιθίου, γραφίτη, τιτανίου και ουρανίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, αλλά και κοιτάσματα στοιχείων σπάνιων γαιών, σύμφωνα με την BMI.
«Η Ουκρανία δεν έχει χαρτογραφηθεί εδώ και 30 χρόνια. Υπάρχουν τόσα πολλά που πρέπει να γίνουν πριν φτάσουμε σε μια φάση προηγμένης εξερεύνησης στην Ουκρανία», δήλωσε η Gracelin Baskaran, διευθύντρια του προγράμματος ασφάλειας κρίσιμων ορυκτών στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών, μια αμερικανική δεξαμενή σκέψης.
Ωστόσο, είπε ότι η εξόρυξη - η οποία καταναλώνει περίπου το ένα πέμπτο της ενέργειας παγκοσμίως - απαιτεί ισχυρές υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας: «Η Ουκρανία έχει βομβαρδιστεί. Δεν είναι πραγματικά ανταγωνιστική από αυτή την άποψη, δεδομένης της κατάστασης των υποδομών της και ενός τεράστιου κινδύνου στον τομέα της ασφάλειας».
Με πληροφορίες από mining.com
