Τα φωσφορικά άλατα απαντώνται σχεδόν παντού: στον ανθρώπινο οργανισμό, σε είδη καθαρισμού, τρόφιμα, μπαταρίες και ημιαγωγούς. Πρόσφατα ανακαλύφθηκε ένα τεράστιο κοίτασμα φωσφορικών πετρωμάτων στη νοτιοδυτική Νορβηγία το οποίο εκτιμάται ότι περιέχει έως και 77 δισεκατομμύρια τόνους φωσφορικών αλάτων, τα οποία θα μπορούσαν να καλύψουν τη ζήτηση για την ενεργειακή μετάβαση αλλά και για λιπάσματα ή ζωοτροφές για τουλάχιστον 50 χρόνια.
Στην παρούσα συγκυρία, δεδομένης της κλιματικής αλλαγής, αλλά και των ελλείψεων σε ρωσικές προμήθειες λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, η ανακάλυψη δε θα μπορούσε να έρθει σε πιο κομβική στιγμή για την Ευρώπη. Πλέον πανάκριβα, τα φωσφορικά λιπάσματα έχουν αναχθεί σε κομβικό παράγοντα στη διασφάλιση της παραγωγής τροφίμων. Αποτελούν επίσης βασικό συστατικό και πολλών «πράσινων» τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένων των μπαταριών LFP, οι οποίες διαθέτουν υψηλή αντοχή στη θερμική διαφυγή.
Η ανακοίνωση της βρετανο-νορβηγικής εταιρείας εξορύξεων Norge Mining για τον εντοπισμό των κοιτασμάτων-«μαμούθ» αποτέλεσε εξαιρετική είδηση για την Ευρώπη. Μέχρι τώρα, άλλωστε, τα μεγαλύτερα κοιτάσματα φωσφορικών αλάτων εντοπίζονταν κυρίως στο Μαρόκο. Τη λίστα συμπληρώνουν η Ρωσία και η Κίνα, με την δεύτερη να αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη παραγωγό και κύρια πηγή εφοδιασμού της ΕΕ. Το Ιράν και η Συρία διαθέτουν επίσης μεγάλα κοιτάσματα αλλά λόγω γεωπολιτικών συγκυριών δε θεωρούνται προσβάσιμες αγορές για τη Δύση.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο φώσφορος περιλαμβάνεται στον κατάλογο των «κρίσιμων πρώτων υλών» της ΕΕ όσον αφορά την ασφάλεια εφοδιασμού του. H Norge Mining μέσω του ιδρυτή και αντιπροέδρου της, Michael Wurmser, εμφανίζεται εξαιρετικά ικανοποιημένη για την ανακάλυψη του κοιτάσματος.
Οφέλη και προβληματισμοί
Τα κοιτάσματα στη Νορβηγία θα μπορούσαν πράγματι να εξασφαλίσουν αυτονομία στην Ευρώπη από έναν αξιόπιστο προμηθευτή. Επιπλέον, η εκμετάλλευση του κοιτάσματος θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική πτώση των τιμών των φωσφορικών αλάτων, τα οποία αποτελούν πρώτη ύλη με πολλαπλές χρήσεις, που επί του παρόντος τουλάχιστον είναι σε υψηλή ζήτηση και ελεγχόμενα χαμηλή προσφορά.
Επιπλέον, στις εν λόγω περιοχές της Νορβηγίας έχουν εντοπιστεί κοιτάσματα τιτανίου και βαναδίου, που αποτελούν πρώτη ύλη για την κατασκευή τεχνητών αρθρώσεων, οδοντιατρικών εμφυτευμάτων, βηματοδοτών και χρησιμοποιούνται επίσης ως κραματικά στοιχεία ενίσχυσης του χάλυβα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι απαραίτητες επενδύσεις για τη λειτουργία ορυχείου στη δυτική Νορβηγία έχουν ήδη εξασφαλιστεί, μεταξύ άλλων μέσω δύο κατασκευαστών αεροσκαφών που ενδιαφέρονται για την παραγωγή τιτανίου. Ο αρχικός προγραμματισμός προβλέπει τη λειτουργία του το αργότερο μέχρι το 2028. Η Νορβηγική κυβέρνηση είναι κατ’ αρχήν θετική απέναντι στο σχέδιο.
Ο Νορβηγός υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας, Jan Christian Vestre, τόνισε πρόσφατα πόσο σημαντικό είναι για τη Νορβηγία και για την ΕΕ «να έχουν υψηλότερο ποσοστό αυτάρκειας σε κρίσιμες πρώτες ύλες, προκειμένου να εξασφαλίσουν τα δομικά στοιχεία για έναν πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό». Ο Vestre υπογράμμισε μάλιστα την ανάγκη επιτάχυνσης της διαδικασίας αδειοδότησης, υπό προϋποθέσεις, τις οποίες ενστερνίζεται και μεγάλο μέρος των πολιτών της Νορβηγίας που είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι σε περιβαλλοντικά θέματα.
Οι προβλέψεις για το μέλλον
Παρά τον αρχικό ενθουσιασμό, δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί συγκεκριμένα σχέδια για ένα πιθανό εξορυτκικό έργο στην εν λόγω περιοχή. Επίσης, έχουν προκύψει πολλές ανησυχίες για τις πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, οι οποίες εκφράζονται από την οργάνωση «La Dalane Leve» που προειδοποιεί ότι το έργο θα μπορούσε να είναι «μια από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές καταστροφές της Νορβηγίας». Η περιβαλλοντική οργάνωση επισημαίνει ότι η εξόρυξη αφορά σε περιοχή που μέχρι τώρα χρησιμοποιείται κυρίως για τη γεωργία «απειλώντας τον άνθρωπο, τη φύση και την παραγωγή τροφίμων».
Την καχυποψία των περιβαλλοντικών οργανώσεων εντείνει η μέχρι στιγμής στάση της Νορβηγικής κυβέρνησης. Η Νορβηγία παραμένει η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που εξακολουθεί να επιτρέπει θαλάσσιες «χωματερές». Πρόσφατα έδωσε το «πράσινο φως» σε μια άλλη μεταλλευτική εταιρεία, την Nordic Mining, για την απόρριψη αποβλήτων που περιέχουν βαρέα μέταλλα σε φιόρδ, επίσης στα δυτικά της χώρας. Περιβαλλοντικές οργανώσεις καταγγέλλουν παραβίαση των εθνικών και διεθνών περιβαλλοντικών κανονισμών και έχουν καταθέσει αγωγή η οποία θα εκδικαστεί στις 18 Σεπτεμβρίου 2023. Η δικαστική απόφαση αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς θεωρείται ότι θα επηρρεάσει έμμεσα τα σχέδια της Norge Mining στo Dalane.
Με πληροφορίες από energia.gr
