Disclaimer: Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή ή απόδοση του περιεχομένου του παρόντος διαδικτυακού τόπου με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς αναφορά στο RAWMATHUB.GR (με ενεργό link) ή χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του RAWMATHUB.GR. 

Αυτή η τάση, η οποία έχει επιταχυνθεί τα τελευταία πέντε χρόνια, θέτει μεγάλες προκλήσεις για τις εξορυκτικές εταιρείες και συμπίπτει με τον εντεινόμενο γεωπολιτικό ανταγωνισμό για πρώτες ύλες απαραίτητες για τις παγκόσμιες βιομηχανίες.

Σύμφωνα με τον ετήσιο Δείκτη Εθνικισμού Πόρων (Resource Nationalism Index, RNI) της Verisk Maplecroft, ο οποίος αποτιμά τον κυβερνητικό έλεγχο της οικονομικής δραστηριότητας στους τομείς της εξόρυξης και της ενέργειας σε όλο τον κόσμο, 47 χώρες - συμπεριλαμβανομένων 17 σημαντικών παραγωγών ορυκτών κρίσιμης σημασίας - έχουν παρουσιάσει αυξημένα επίπεδα κινδύνου από το 2020.

Μεταξύ των 10 χωρών με τον υψηλότερο κίνδυνο είναι οι μεγάλοι παραγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου με ιστορικό απαλλοτριώσεων, εθνικοποιήσεων και αυξήσεων φόρων. Η Βενεζουέλα, η Ρωσία, το Μεξικό, το Καζακστάν και το Ιράκ έχουν δει τα επίπεδα κινδύνου που τις χαρακτηρίζουν να αυξάνονται τα τελευταία πέντε χρόνια.

Τα πλούσια σε ορυκτά έθνη χρησιμοποιούν τη μόχλευση τους για να εξασφαλίσουν μεγαλύτερα οικονομικά οφέλη, μια εξέλιξη με εκτεταμένες συνέπειες.

«Εάν συνεχιστεί αυτή η δυναμική, είναι πιθανές οι διαταραχές στα επίπεδα των διαθέσιμων κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την τεχνολογία και τις αμυντικές βιομηχανίες», λέει ο Jimena Blanco, επικεφαλής αναλυτής της Verisk Maplecroft. «Οι κίνδυνοι της εφοδιαστικής αλυσίδας θα μπορούσαν να αυξήσουν το κόστος, να επιβραδύνουν την καινοτομία και να δημιουργήσουν τρωτά σημεία στην εθνική ασφάλεια και την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα».

Καθώς οι δυτικές δημοκρατίες προσπαθούν να εξασφαλίσουν επαρκή επίπεδα προμήθειας ορυκτών, τα πλούσια σε ορυκτούς πόρους αναπτυσσόμενα έθνη χρησιμοποιούν διάφορες στρατηγικές για να μεγιστοποιήσουν τη διαπραγματευτική τους δύναμη. Ορισμένα από αυτά επιδιώκουν απόλυτο κρατικό έλεγχο, ενώ άλλα επιβάλλουν αυξήσεις φόρων, αυστηρότερες απαιτήσεις και πολιτικές που στοχεύουν στην επέκταση των οικονομιών τους πέρα ​​από την απλή εξόρυξη των πρώτων υλών.

Πολλα από αυτά τα έθνη υιοθετούν επίσης ανεξάρτητες στρατηγικές, αποφεύγοντας την ευθυγράμμιση με μεγάλα γεωπολιτικά μπλοκ, ώστε να διατηρήσουν την ευελιξία τους στις διαπραγματεύσεις.

Αυτές οι εξελίξεις αναμένεται να φέρουν ένα κύμα αλλαγών πολιτικής τον επόμενο χρόνο, επηρεάζοντας τόσο τις χώρες παραγωγής όσο και τα κέντρα ζήτησης.

Η ανάλυση της Verisk Maplecroft ενσωματώνει δεδομένα παραγωγής ορυκτών στον Δείκτη Εθνικισμού Πόρων, αποκαλύπτοντας μια απότομη αύξηση της έκθεσης στον κίνδυνο για βασικά εμπορεύματα. Πάνω από το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής χαλκού λαμβάνει χώρα, επί του παρόντος, σε χώρες «υψηλού» ή «πολύ υψηλού» κινδύνου, από μόλις 17% της παγκόσμιας παραγωγής το 2016.

Η Χιλή και το Περού, ο πρώτος και δεύτερος μεγαλύτεροι παραγωγοί χαλκού, που ιστορικά θεωρούνται σταθερά περιβάλλοντα εξόρυξης, έχουν και οι δύο επιδείξει αυξημένη κρατική παρέμβαση στους πόρους τους. Η Χιλή, η οποία είναι επίσης υπεύθυνη για το 24% της παγκόσμιας παραγωγής λιθίου, ανακοίνωσε τον Απρίλιο του 2023 ότι όλα τα έργα λιθίου πρέπει να δομηθούν ως συμπράξεις δημόσιου - ιδιωτικού τομέα, με το κράτος να κατέχει την πλειοψηφία των μετοχών.

Ενώ ο εξορυκτικός τομέας αρχικά οπισθοχώρησε, οι εταιρείες έχουν πλέον προσαρμοστεί, με περισσότερες από 50 εταιρείες να εκδηλώνουν ενδιαφέρον για ανάλογες συνεργασίες με την κυβέρνηση της Χιλής. Επί του παρόντος, επτά εταιρείες διεκδικούν ένα συμβόλαιο εξόρυξης, με τις τελικές επιλογές να αναμένονται στα τέλη Μαρτίου 2025.

Η παραγωγή κοβαλτίου, η οποία επικεντρώνεται στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ), χαρακτηρίζεται επίσης από μια μεταβαλλόμενη δυναμική κινδύνου. Ενώ η ΛΔΚ έχει βελτιωθεί στην κατάταξη του δείκτη RNI, οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις απειλούν να αναστρέψουν αυτή την τάση βελτίωσης.

Συγχρόνως, η παραγωγή χρυσού έχει καταστεί περισσότερο εκτεθειμένη στον εθνικισμό των πόρων, με το 18% της παγκόσμιας παραγωγής να προέρχεται πλέον από χώρες υψηλού κινδύνου. Λόγω της αυξανόμενης αστάθειας, η κυβέρνηση του Μάλι κατέσχεσε πρόσφατα τρεις τόνους χρυσού μετά από διαμάχη με την καναδική Barrick Gold.

Ο εθνικισμός των πόρων γίνεται κεντρικό ζήτημα ιδιαίτερα μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Το Πεκίνο έχει περιορίσει τις εξαγωγές σπάνιων γαιών στις ΗΠΑ, ενώ η Ουάσιγκτον ανταπέδωσε με τη δημιουργία αποθεμάτων ζωτικής σημασίας ορυκτών και την παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής. Στον Καναδά, η αλλαγή των δασμών των ΗΠΑ υπό την κυβέρνηση Trump, έχει αναγκάσει την εκκίνηση επενδύσεων σε υποδομές ενέργειας και εξόρυξης.

Η Thea Riofrancos, καθηγήτρια πολιτικών επιστημών και συγγραφέας του υπό έκδοση βιβλίου Extraction: The Frontiers of Green Capitalism, υποστηρίζει ότι αυτές οι εξελίξεις εντάσσονται σε μια ευρύτερη τάση.

Πέρυσι, η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψε συμφωνία για την προμήθεια κρίσιμων ορυκτών από τη Ρουάντα, αλλά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε πρόσφατα την αναστολή της. Οι νομοθέτες ανέφεραν ως λόγο την υποστήριξη της Ρουάντα σε μια εξέγερση στην ανατολική Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, όπου ένοπλες ομάδες εξάγουν και εμπορεύονται παράνομα κολτάν, κασσίτερο, βολφράμιο, ταντάλιο και χρυσό.

Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος του Κονγκό Felix Tshisekedi έχει προτείνει μια συμφωνία με τις ΗΠΑ για την προμήθεια κρίσιμων ορυκτών, παρόμοια με την υπό αναμονή συμφωνία με την Ουκρανία. 

«Οι χώρες που βασίζονται στις εισαγωγές αγωνίζονται για την εξασφάλιση ορυκτών, χρησιμοποιώντας ένα μείγμα ενθάρρυνσης της εξόρυξης στο εσωτερικό τους και διμερών εμπορικών συμφωνιών. Οι χώρες παραγωγής εφαρμόζουν απαγορεύσεις εξαγωγών, ιδρύουν κρατικές εταιρείες, και σε ορισμένες περιπτώσεις, εθνικοποιούν ολόκληρους τομείς της εξόρυξης. Είτε πρόκειται για την ενεργειακή μετάβαση, την τροφοδοσία των βιομηχανιών που στηρίζονται στην τεχνολογία ή τις αμυντικές βιομηχανίες, όλες οι χώρες θέλουν να έχουν σταθερές πηγές προμήθειας για κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες» εξηγεί η Riofrancos.

Με πληροφορίες από mining.com

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ RAWMATHUB.GR