Τα πλαστικά απόβλητα και τα μικροπλαστικά είναι παντού: στο Everest, στους πάγους της Αρκτικής, στις βαθύτερες ωκεάνιες τάφρους, στο στομάχια των ζώων, στην τροφή μας, στο πόσιμο νερό ακόμα και στο αίμα μας. Κυριολεκτικά παντού. Η εκτεταμένη παρουσία των πλαστικών είναι μια αντανάκλαση του πόσο πλαστικό φτιάχνουμε -200 φορές περισσότερο από ό,τι το 1950. Και μέχρι στιγμής, έχουμε καταφέρει να ανακυκλώσουμε μόνο περίπου το 9% αυτού.
Οι ειδικοί προειδοποιούν εδώ και καιρό ότι δεν μπορούμε να βγούμε από την παγκόσμια κρίση των πλαστικών μέσω της ανακύκλωσης, αλλά ορισμένες εταιρείες και ΜΚΟ προσφέρουν τώρα στις εταιρείες την ευκαιρία να γίνουν «ουδέτερες ως προς τη χρήση πλαστικών» μέσω κάποιου νέου τύπου «αντισταθμιστικών» πιστοποιητικών, που καλούνται «plastic neutral certificates» ή «plastic collection credits». Και όλο αυτό είναι μια αναπτυσσόμενη βιομηχανία.
Πώς λειτουργεί η αντιστάθμιση χρήσης πλαστικών
Οι εταιρείες που θέλουν να αντισταθμίσουν τη χρήση πλαστικών μπορούν να ακολουθήσουν την παρακάτω διαδικασία: πληρώνουν ένα τέλος σε ΜΚΟ ή εταιρείες ειδικού σκοπού και τα χρήματα χρησιμοποιούνται για τη συλλογή αντίστοιχης ποσότητας πλαστικού, είτε από τους ίδιους τους παρόχους υπηρεσιών ή από τρίτους παρόχους σε αναπτυσσόμενες χώρες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το πλαστικό ανακυκλώνεται. Αυτοί οι πάροχοι υπηρεσιών προσφέρουν στους πελάτες τους τα λεγόμενα «πιστοποιητικά ουδετερότητας» ως προς τη χρήση πλαστικών ή αλλιώς «πιστώσεις συλλογής» πλαστικών.
Ένας από τους πρωτοπόρους στην αγορά, είναι η εταιρεία rePurpose Global με έδρα τη Νέα Υόρκη. Όταν οι εταιρείες επενδύουν στα προγράμματα συλλογής και ανακύκλωσης που προσφέρει η εταιρεία, λαμβάνουν πιστοποιητικό «ουδετερότητας», που σημαίνει ότι μπορούν στη συνέχεια να εμπορεύονται τα δικά τους προϊόντα ως τέτοια. Ταυτόχρονα, μπορούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν πλαστικά για τις δικές τους ανάγκες.
Η rePurpose Global λέει ότι δεν πιστοποιεί εταιρείες που δε παρουσιάζουν «μια γνήσια δέσμευση για τη μείωση της χρήσης πλαστικών» και ότι παρέχει σε μάρκες και εταιρείες «ηθικά ανακυκλωμένο πλαστικό» από τα αντισταθμιστικά έργα συλλογής και ανακύκλωσης, για να υποστηρίξει την μετάβασή τους προς αλυσίδες εφοδιασμού που είναι 100% κυκλικές.
Η Alix Grabowksi, Director of Plastic and Material Science στη WWF, λέει ότι θα ήταν λογικό να αναμένουμε ότι τα προϊόντα που ισχυρίζονται ότι είναι ουδέτερα ως προς το πλαστικό δεν έχουν καμία επίδραση όσον αφορά στα απόβλητα. «Αλλά αυτό δεν ισχύει στην πραγματικότητα. Πιστεύω ότι είναι παραπλανητικό για μια εταιρεία να ισχυρίζεται ότι είναι ουδέτερη ως προς τη χρήση πλαστικού όταν μπορείς να βρεις πλαστικά απόβλητα από τα προϊόντα της στη φύση», υποστηρίζει η Grabowksi.
Μήπως η αντιστάθμιση της χρήσης των πλαστικών είναι μια μέθοδος greenwashing;
Ανάλυση αγοράς από την αμερικανική ΜΚΟ «The Circulate Initiative» καταδεικνύει ένα σαφή κίνδυνο ύπαρξης greenwashing, κυρίως λόγω έλλειψης διαφάνειας. Από τα 32 αντισταθμιστικά έργα συλλογής και ανακύκλωσης που μελετήθηκαν, μόνο τρία κάνουν τη σύνδεση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και της κατανάλωσης πλαστικών.
Ο Tom Zoete από την περιβαλλοντική οργάνωση Recycling Netwerk Benelux είναι επίσης δύσπιστος. «Ολόκληρος ο κύκλος ζωής του πλαστικού συνδέεται με την κατανάλωση πόρων, Το πετρέλαιο και την ενέργεια για την παραγωγή πλαστικού, τη μεταφορά και ούτω καθεξής», είπε ο Zoete, προσθέτοντας ότι μόνο όσοι δεν καταναλώνουν πλαστικό, μπορούν να χαρακτηριστούν ως «ουδέτεροι ως προς τη χρήση πλαστικού».
Αυτό που δεν είναι πάντα σαφές με τέτοια συστήματα αντιστάθμισης, είναι τι συμβαίνει με το ίδιο το πλαστικό, και μέχρι στιγμής δεν έχουν υπάρξει μελέτες που να περιγράφουν λεπτομερώς τις επιπτώσεις.
Η rePurpose Global ισχυρίζεται ότι συλλέγει επτά εκατομμύρια κιλά πλαστικού ετησίως που διαφορετικά θα κατέληγαν στο περιβάλλον. Από αυτό, λέει ότι το 100% του ανακυκλώσιμου πλαστικού μετατρέπεται σε ρούχα, κάδους απορριμμάτων ή υλικά για την κατασκευή δρόμων και κατοικιών. Ό,τι δεν μπορεί να ανακυκλωθεί, καίγεται για να δημιουργήσει μια πηγή ενέργειας για τη βιομηχανία τσιμέντου, αντικαθιστώντας τον άνθρακα στη διαδικασία. Οι επικριτές λένε ότι αυτό ισοδυναμεί απλώς με την αντικατάσταση ενός βρώμικου καυσίμου από ένα άλλο και ότι αυξάνει την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Για την Grabowski του WWF, το marketing γύρω από την αντιστάθμιση είναι μεγαλύτερο πρόβλημα σε σχέση με τα πραγματικά έργα, πολλά από τα οποία λέει ότι προσπαθούν να βελτιώσουν τη διαχείριση των πλαστικών αποβλήτων και να ενισχύσουν οικονομικά τον πληθυσμό στα μέρη που πλήττονται περισσότερο από την ρύπανση. Τον Μάρτιο του 2022, 200 χώρες συναίνεσαν για πρώτη φόρα σε υποχρεωτικούς κανόνες παραγωγής, κατανάλωσης και διάθεσης πλαστικών έως το 2024. Η WWF χαρακτήρισε τη συμφωνία ιστορική.
Ο μύθος της ανακύκλωσης
Το 99% του πλαστικού παράγεται με τη χρήση ορυκτών καυσίμων και οι βιομηχανίες που εμπλέκονται στην παραγωγή του, έχουν θεμελιωμένο συμφέρον στη συνέχιση της παραγωγής. Αυτό ενισχύεται και από την πρόβλεψη του Διεθνή Οργανισμού Ενέργειας (International Energy Agency) ότι τα πετροχημικά θα είναι σύντομα ο μεγαλύτερος λόγος ζήτησης πετρελαίου.
Πριν λίγους μήνες, ο Rob Bonta, ο Γενικός Εισαγγελέας της Πολιτείας της Καλιφόρνια, ξεκίνησε μια εκτεταμένη έρευνα κατά της ExxonMobil. Κατηγόρησε τον πετρελαϊκό γίγαντα ότι γνώριζε επί δεκαετίες για τους κινδύνους που ενέχουν τα πλαστικά και ότι συμμετείχε σε μια «επιθετική εκστρατεία» για να διαιωνίσει το «μύθο ότι η ανακύκλωση μπορεί να λύσει την κρίση των πλαστικών». Η ExxonMobil αρνείται τους ισχυρισμούς.
Με πληροφορίες από dw.com
