Ο κανονισμός PPWR θα αναμορφώσει τις αλυσίδες αξίας συσκευασίας, πλαστικών και ανακύκλωσης

Ο κανονισμός PPWR θα εισάγει:

• Υποχρεωτική δυνατότητα ανακύκλωσης συσκευασιών
• Ελάχιστο ανακυκλωμένο περιεχόμενο και στόχους επαναχρησιμοποίησης σε όλες τις συσκευασίες, αν και με πιθανές παρεκκλίσεις με βάση τη διαθεσιμότητα του ανακυκλωμένου υλικού
• Υποχρεωτικά συστήματα επιστροφής (Deposit Return Schemes, DRS) και στόχους ξεχωριστής συλλογής συσκευασιών
• Νέες υποχρεώσεις αναφοράς και επισήμανσης
• Επέκταση των συστημάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού (Extended Producer Responsibility, EPR)
• Περιορισμούς της διάθεσης στην αγορά συσκευασιών που περιέχουν PFAS και έρχονται σε επαφή με τρόφιμα, πάνω από ορισμένα όρια
• Περιορισμούς στις πλαστικές μεμβράνες ομαδοποίησης προϊόντων, εκτός από τη χρήση τους στις μεταφορές
• Δυνατότητα των πλαστικών βιολογικής βάσης να συμβάλλουν στους στόχους ανακύκλωσης
• Οι εισαγόμενες ποσότητες θα συνυπολογίζονται στους στόχους ανακύκλωσης, υπό την προϋπόθεση ότι το υλικό που εισάγεται ειναι παρόμοιας ποιότητας με το εγχώρια παραγόμενο και έχει συλλεχθεί ξεχωριστά

Η διατύπωση στο εγκριθέν έγγραφο είναι η ίδια με εκείνη που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Απρίλιο. Για μια πλήρη περίληψη της νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένων των εξαιρέσεων ως προς τις παρεκκλίσεις και της δυνατότητας τροποποίησης των στόχων από την Επιτροπή της ΕΕ και τα εθνικά κοινοβούλια, δείτε εδώ.

Από την 1η Ιανουαρίου 2030 - τρία χρόνια μετά την εισαγωγή της σχετικής εκτελεστικής πράξης (η όποια είναι μεταγενέστερη) - όλες οι πλαστικές συσκευασίες που θα διατίθενται στην αγορά της ΕΕ πρέπει να περιλαμβάνουν ένα ελάχιστο ποσοστό ανακυκλωμένου περιεχομένου από απόβλητα μετά την κατανάλωση – κατά βάρος – με ποσοστά:

• 30% για συσκευασίες που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα ή ιατρικές προμήθειες, εξαιρουμένων των φιαλών μιας χρήσης που κατασκευάζονται από PET ως κύριο συστατικό
• 10% για συσκευασίες κατασκευασμένες από πλαστικά υλικά εκτός από PET και εκτός από πλαστικά μπουκάλια αναψυκτικών μίας χρήσης
• 30% για πλαστικά μπουκάλια αναψυκτικών μίας χρήσης
• 35% για όλες τις άλλες συσκευασίες

Μέχρι το 2040, αυτές οι ποσοστώσεις θα αυξηθούν σε:

• 50% για ευαίσθητες στην επαφή πλαστικές συσκευασίες κατασκευασμένες κυρίως από PET, εκτός από πλαστικά μπουκάλια αναψυκτικών μίας χρήσης
• 25% για πλαστικά που δεν είναι ευαίσθητα σε επαφή με PET, εκτός από τα μπουκάλια αναψυκτικών μιας χρήσης
• 65% για μπουκάλια αναψυκτικών μίας χρήσης και όλες τις άλλες πλαστικές συσκευασίες

Οι παραπάνω στόχοι ανακυκλωμένου περιεχομένου θεωρούνται από πολλούς ως φιλόδοξοι, δεδομένων των σημερινών ποσοστών διείσδυσης ανακυκλωμένου περιεχομένου για υλικά όπως οι ανακυκλωμένες πολυολεφίνες και είναι πιθανό να ενισχύσουν περαιτέρω τη ζήτηση για ανακυκλωμένο υλικό τα επόμενα χρόνια. Οι στόχοι είχαν ήδη σημαντικό αντίκτυπο στη ζήτηση ανακυκλωμένων πολυολεφινών, ιδιαίτερα για τα λευκά σφαιρίδια από ανακυκλωμένο πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας (R-HDPE). 

Η ζήτηση για φυσητό λευκό R-HDPE έχει αυξηθεί καθ' όλη τη διάρκεια του 2024, καθώς ο κλάδος της συσκευασίας επιδιώκει να χρησιμοποιήσει εναλλακτικές μορφές υλικού και να αυξήσει τον αριθμό των προμηθευτών της, ώστε να είναι καλύτερα τοποθετημένη πριν από την εισαγωγή του PPWR. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την μείωση του εύρους μεταξύ των τιμών φυσητού λευκού και φυσητού φυσικού σφαιριδίου. Το αντικειμενο του PPWR σημαίνει επίσης ότι η ζήτηση για ανακυκλωμένες πολυολεφίνες ποιότητας συσκευασίας το 2024 έχει αποδειχθεί πιο ανθεκτική από ό,τι σε προηγούμενες πτώσεις, υπογραμμίζοντας την αυξημένη σημασία που δίνεται στη βιωσιμότητα στην ευρύτερη αγορά.

Οι στόχοι ανακυκλωμένου περιεχομένου θα επιτρέπουν τη χρήση υλικού από «τρίτες χώρες» – εκείνες εκτός ΕΕ - υπό την προϋπόθεση ότι έχει συλλεχθεί χωριστά και διαθέτει ισοδύναμες προδιαγραφές με τις απαιτήσεις που αναφέρονται στον κανονισμό PPWR, την Οδηγία Πλαίσιο για τα Απόβλητα (2008/98/EC) και την Οδηγία για τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον ((EU)902). Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ερωτηματικά σχετικά με το τι θα σημαίνει στην πράξη η «ισοδύναμη προδιαγραφή» και ανάλογα με την εφαρμογή θα μπορούσε είτε να ενθαρρύνει είτε να αποτρέψει τις εισαγωγές ανακυκλωμένου υλικού στην Ευρώπη.

Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κληθεί να επανεξετάσει την κατάσταση της τεχνολογικής ανάπτυξης και τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των πλαστικών συσκευασιών βιολογικής βάσης εντός 3 ετών από την έναρξη ισχύος του PPWR.

Μετά την επανεξέταση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κληθεί να υποβάλει νομοθετικές προτάσεις σχετικά με στόχους για την αύξηση της χρήσης πλαστικών με βιολογική βάση στις συσκευασίες. Αυτό θα περιλαμβάνει τη δυνατότητα χρήσης υλικού βιολογικής βάσης που θα συμβάλλει στους στόχους ανακύκλωσης για υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα, όπου δεν υπάρχει διαθέσιμο ανακυκλωμένο υλικό. Αυτό είναι πιθανό να επηρεάσει περισσότερο τους τομείς των πολυολεφινών και του πολυστυρενίου (PS). Ενώ οι παράγοντες της αγοράς χαιρέτησαν σε γενικές γραμμές τη σαφήνεια σχετικά με το ρόλο των πλαστικών με βιολογική βάση, η πλειονότητα των ενδιαφερομένων υποστήριξε ότι οποιοιδήποτε στόχοι πλαστικών με βιολογική βάση πρέπει να είναι ξεχωριστοί από τους στόχους ανακύκλωσης για να αποφευχθεί ο αντίκτυπος στην ανάπτυξη της μηχανικής ανακύκλωσης.

Τα κράτη - μέλη θα υποχρεωθούν να εφαρμόσουν Σχήματα Επιστροφής (DRS), εκτός εάν επιτύχουν το στόχο διακριτής συλλογής του 80% κατά βάρος της συσκευασίας που θα διατίθεται στην αγορά για πρώτη φορά το 2026.

Σύμφωνα με με τα σχήματα DRS, ο αγοραστής συνήθως πληρώνει ένα ποσό στο σημείο πώλησης, ως μέρος του κόστους του αντικειμένου. Όταν αργότερα ο αγοραστής παραδώσει τη συσκευασία σε ένα σημείο επιστροφής, το ποσό αυτό του επιστρέφεται. Αυτό δίνει κίνητρα στους πελάτες να επιστρέψουν τις συσκευασίες, και μπορεί να επιτύχει υπό την προϋπόθεση ότι το ποσό που θα παρακρατείται θα είναι αρκετά υψηλό.

Τα συστήματα Extended Producer Responsibility (EPR) θα διευρυνθούν βάσει της νομοθεσίας και πρέπει να δημιουργηθούν για να διασφαλιστεί ότι τα τέλη στους παραγωγούς (ή σε εκείνους που έχουν την ευθύνη του παραγωγού στην περίπτωση των εισαγωγών), επαρκούν για την κάλυψη του κόστους της «πλήρους διαχείρισης αποβλήτων» για τα απόβλητα συσκευασίας. Ωστόσο, τα πραγματικά τέλη δεν ορίζονται στη νομοθεσία.

Ο κανονισμός ορίζει ότι οι φορείς που συνεισφέρουν σε συστήματα EPR θα πρέπει να έχουν πρόσβαση κατά προτεραιότητα σε τιμές αγοράς σε ανακυκλωμένο υλικό που αντιστοιχεί στην ποσότητα συσκευασίας που χρησιμοποιείται σε ένα κράτος - μέλος από κάθε μεμονωμένο οικονομικό φορέα. Το πώς θα λειτουργήσει αυτό στην πράξη και τι σημαίνει «πρόσβαση κατά προτεραιότητα» μένει να φανεί, αλλά έχει τη δυνατότητα να αναδιαμορφώσει τη δυναμική της αγοράς δημιουργώντας μια ιεραρχία εντός της αγοράς και δημιουργώντας περιορισμούς στις πωλήσεις.

Ο κανονισμός PPWR τροποποιεί την οδηγία Single-Use Plastics Directive (SUPD), αντικαθιστώντας τον στόχο του 30% του εν λόγω κανονισμού για το ελάχιστο ανακυκλωμένο περιεχόμενο για τα πλαστικά μπουκάλια το 2030. Ενώ ο στόχος του κανονισμού PPWR είναι πανομοιότυπος με εκείνον της SUPD, διευκρινίζεται ότι η μέθοδος υπολογισμού για το ανακυκλωμένο περιεχόμενο θα είναι ανά κατασκευαστή, εξαλείφοντας την αβεβαιότητα που είχε εγγενώς η οδηγία SUPD.

Θα υπάρξουν περαιτέρω απαγορεύσεις από τον κανονισμό PPWR στα πλαστικά μιας χρήσης.

Είναι σημαντικό ότι για την ευέλικτη αγορά ανακυκλωμένου πολυαιθυλενίου χαμηλής πυκνότητας (R-LDPE), ο κανονισμός περιλαμβάνει την απαγόρευση της χρήσης πλαστικών μεμβρανών για την ομαδοποίηση φιαλών, κονσερβών, κουτιών, γλαστρών ή πακέτων στο σημείο πώλησης, με τη χρήση για μεταφορές μεταξύ επιχειρήσεων ωστόσο να εξαιρείται. Αυτό θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει τους χημικούς ανακυκλωτές που βασίζονται στην πυρόλυση, επειδή τα εύκαμπτα προϊόντα μετά την κατανάλωση έχουν αναγνωριστεί από τον κλάδο ως πιθανή βασική πηγή πρώτης ύλης.

Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης απαγόρευση συσκευασιών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα και περιέχουν ουσίες PFAS πάνω από ορισμένα όρια.

Επιπλέον, θα υπάρχει περιορισμός στην αποστολή σε χώρους υγειονομικής ταφής ή αποτέφρωσης αποβλήτων συσκευασίας που μπορούν να ανακυκλωθούν, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερες απαιτήσεις διαλογής και κόστος για τους διαχειριστές αποβλήτων.

Μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2030, το 40% των περισσότερων συσκευασιών μεταφοράς που χρησιμοποιούνται εντός της ΕΕ -συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού εμπορίου- θα πρέπει να είναι επαναχρησιμοποιήσιμες και «εντός του συστήματος επαναχρησιμοποίησης». Από το 2040, το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί στο 70%.

Μέχρι το 2030, το 10% των κιβωτίων συσκευασίας για ομαδοποίηση προϊόντων με σκοπό την αποθήκευση ή τη διανομή, θα πρέπει να επαναχρησιμοποιούνται. Έως το 2030, οι διανομείς συσκευασιών πώλησης αλκοολούχων και μη αλκοολούχων ποτών θα πρέπει να επιτύχουν τον στόχο επαναχρησιμοποίησης του 10%, ο οποίος θα αυξηθεί στο 40% έως το 2040. Ορισμένες κατηγορίες αλκοολούχων ποτών, συμπεριλαμβανομένων των αλκοολούχων ποτών υψηλής ευαισθησίας, θα εξαιρούνται.

Η διατύπωση του άρθρου 29 (το οποίο καθορίζει τους στόχους επαναχρησιμοποίησης) έχει προκαλέσει ανησυχία στην αγορά εύκαμπτων ειδών ανακυκλωμένου πολυαιθυλενίου χαμηλής πυκνότητας (R-LDPE) - ιδίως η διατύπωση των παρεκκλίσεων που περιέχονται στις παραγράφους δύο και τρία - με ορισμένους παράγοντες της αγοράς να δηλώνουν ότι οι στόχοι ισοδυναμούν με de facto απαγόρευση εύκαμπτων πλαστικών συσκευασιών μεταφοράς λόγω της δυσκολίας επίτευξης του στόχου επαναχρησιμοποίησης. Νωρίτερα τον Δεκέμβριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε μια αξιολόγηση με σκοπό την εξαίρεση της συσκευασίας και των ιμάντων παλετών από τις υποχρεώσεις πλήρους επαναχρησιμοποίησης.

Αντιφατικά, ωστόσο, τα κουτιά από χαρτόνι θα εξαιρούνται από αυτούς τους στόχους επαναχρησιμοποίησης, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένη στροφή προς το υλικό. Σε μια δήλωση που δημοσιεύθηκε λίγο πριν από την ψηφοφορία του Συμβουλίου της ΕΕ, η Virginia Janssens, διευθύνουσα σύμβουλος του εμπορικού ομίλου Plastics Europe δήλωσε:

«Όπως έχουν τα πράγματα, υπάρχει πραγματικός κίνδυνος τα προτεινόμενα μέτρα να κατακερματίσουν την εσωτερική αγορά πλαστικών συσκευασιών και να δημιουργήσουν άνισους όρους ανταγωνισμού με άλλα υλικά».

«Αν και πολιτικά ελκυστική για ορισμένους, η αυθαίρετη στόχευση για τη χρήση ανακυκλωμένου περιεχομένου στις πλαστικές συσκευασίες, δεν είναι η λύση. Αυτό θα θέσει σε κίνδυνο τις επενδύσεις σε λύσεις βιώσιμων πλαστικών συσκευασιών και θα ενθαρρύνει την υποκατάσταση των πλαστικών με άλλα υλικά, χωρίς αποδεδειγμένα περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα. Δεν θα λύσει το θέμα των συσκευασιών μιας χρήσης».

Μέχρι το 2030 όλες οι συσκευασίες πρέπει να είναι ανακυκλώσιμες ή επαναχρησιμοποιήσιμες. Για να χαρακτηριστεί ως ανακυκλώσιμη, η συσκευασία πρέπει να είναι:

• Σχεδιασμένη για ανακύκλωση
• Να μπορεί να συλλεχθεί ξεχωριστά
• Να είναι δυνατή η ταξινόμηση της σε καθορισμένες ροές αποβλήτων χωρίς να επηρεάζεται η δυνατότητα ανακύκλωσης άλλων ροών αποβλήτων
• Να υπάρχει η δυνατότητα ανακύκλωσης, έτσι ώστε οι δευτερογενείς πρώτες ύλες που προκύπτουν να είναι κατάλληλης ποιότητας για να υποκαταστήσουν τις πρωτογενείς πρώτες ύλες

Οι βαθμοί απόδοσης ανακυκλωσιμότητας συσκευασιών πρέπει να καθορίζονται ανά κατηγορία συσκευασίας και να ταξινομούνται ως βαθμοί A, B ή C. Μετά την 1η Ιανουαρίου 2030, κάθε συσκευασία που βρίσκεται κάτω από τον βαθμό C, θα υποστεί περιορισμούς στις πωλήσεις της. Μετά την 1η Ιανουαρίου 2038, οι συσκευασίες που ταξινομούνται κάτω από την κατηγορία Β θα απαγορεύεται να πωλούνται στην αγορά.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία, μαζί με τον σχεδιασμό για τις αξιολογήσεις ανακύκλωσης από το 2035, θα προστεθεί μια πρόσθετη αξιολόγηση με βάση το βάρος του υλικού που ανακυκλώνεται αποτελεσματικά από κάθε κατηγορία συσκευασιών, βάσει των κατηγοριών συσκευασιών με κριτήριο την αξιολόγηση της ανακυκλωσιμότητας, όπως ορίζονται στο άρθρο 6, παράγραφος 6 της προσωρινής συμφωνίας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έχει την εξουσία να εκδίδει κατ' εξουσιοδότηση πράξεις για τον καθορισμό των λεπτομερών κριτηρίων σχεδιασμού με σκοπό την ανακύκλωση στις κατηγορίες συσκευασιών, τα οποία θα καθοριστούν έως την 1η Ιανουαρίου 2028.

Επίσης, από το 2035, η απαίτηση ότι το υλικό θα «ανακυκλώνεται σε κλίμακα» θα προστεθεί στην αξιολόγηση ανακυκλωσιμότητας, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να έχει τη δυνατότητα τροποποίησης των κατώτατων ορίων.

Ο ορισμός των αποβλήτων συσκευασίας που ανακυκλώνονται σε κλίμακα απαιτεί χωριστή συλλογή, διαλογή και ανακύκλωση υλικού σε ολόκληρη την ΕΕ (συμπεριλαμβανομένων των εξαγωγών αποβλήτων) σε εγκατεστημένη υποδομή για καθεμία από τις κατηγορίες συσκευασίας, τουλάχιστον κατά 55% για όλα τα υλικά εκτός από το ξύλο για το οποίο το ελάχιστο ποσοστό ανέρχεται στο 30%.

Οι αξιολογήσεις της ανακυκλωσιμότητας θα περιλαμβάνουν τον αντίκτυπο στα συστήματα ανακύκλωσης από τη ύπαρξη στοιχείων όπως μελάνια και ετικέτες.

Το σύντομο χρονικό διάστημα μεταξύ του καθορισμού των κριτηρίων αξιολόγησης και των αρχικών στόχων για το 2030, απασχολεί τους παράγοντες της αγοράς, δεδομένων των κύκλων προϊόντος και ανάπτυξης και της σοβαρότητας των κυρώσεων για μη συμμόρφωση.

Συνολικά, ο κανονισμός PPWR αποτελεί αναμφισβήτητα το πιο σημαντικό ρυθμιστικό εργαλείο που θα επηρεάσει τις αλυσίδες συσκευασίας, πλαστικών και ανακύκλωσης εδώ και δεκαετίες. Οι κυρώσεις για τη μη συμμόρφωση θα τον καταστήσουν επιβεβλημένο για τους φορείς της αγοράς.

Οι ελλείψεις σε υλικά ποιότητας συσκευασίας που προέρχονται από διαδικασίες μηχανικής ανακύκλωσης, σημαίνουν ότι οι φορείς θα πρέπει να ενεργήσουν γρήγορα για να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση και οι επιπτώσεις στην αγορά είναι πιθανό να αρχίσουν να γίνονται αισθητές βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά κριτήρια γύρω από πράγματα όπως ο ρόλος των πλαστικών με βιολογική βάση και οι στόχοι ανακύκλωσης (μαζί με ευρύτερες συζητήσεις για το εάν η χημική ανακύκλωση μπορεί να συνυπολογιστεί στους στόχους ανακύκλωσης), τα οποία παραμένουν ασαφή. Αυτά προσθέτουν αβεβαιότητα και, εάν δεν οριστικοποιηθούν γρήγορα, θα μπορούσαν να καθυστερήσουν τη δράση της αγοράς ή να ωθήσουν τους ενδιαφερόμενους σε εναλλακτικά υλικά που ενδέχεται να μην έχουν ευεργετικά περιβαλλοντικά αποτελέσματα.

«Με πολλαπλές ρυθμίσεις σε διάφορα στάδια της ρυθμιστικής διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της οδηγίας SUPD, της οδηγίας για το τέλος του κύκλου ζωής των οχημάτων και του κανονισμού PPWR, υπάρχει τεράστια πίεση σε όλη την αξιακή αλυσίδα για τη συμμόρφωση με τους αντικρουόμενους κανονισμούς. Η έλλειψη σαφήνειας σε ορισμένες πτυχές επηρεάζει αρνητικά τις επενδυτικές συνθήκες που είναι απαραίτητες για τη βελτίωση της προσφοράς», δήλωσε η Helen McGeough, Global Analyst Team Lead, Plastics Recycling στο ICIS.

Με πληροφορίες από recycling-magazine.com