Νέοι κανόνες για να διασφαλιστεί ότι η ΕΕ αναλαμβάνει μεγαλύτερη ευθύνη για τα απόβλητα της τέθηκαν σε ισχύ τη Δευτέρα 20 Μαΐου 2024. Ο κανονισμός θεσπίζει αυστηρότερους κανόνες για τις μεταφορές αποβλήτων σε τρίτες χώρες. Από το 2004, οι εξαγωγές αποβλήτων από την ΕΕ σε τρίτες χώρες αυξήθηκαν κατά 72%.
Ο κανονισμός θα αυξήσει την ιχνηλασιμότητα και θα διευκολύνει όπως μεταφορές αποβλήτων όπως ανακύκλωση εντός και εκτός της ΕΕ. Επίσης θα στηρίξει την κυκλική οικονομία και θα διασφαλίσει ότι τα απόβλητα που εξάγονται από την ΕΕ υποβάλλονται σε επεξεργασία με περιβαλλοντικά βιώσιμο τρόπο.
Όπως υπογραμμίζεται σε ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι εξαγωγές αποβλήτων από την ΕΕ σε τρίτες χώρες αυξήθηκαν κατά 72% από το 2004, ανερχόμενες σε 35 εκατομμύρια τόνους ετησίως το 2023. Το 49% των αποβλήτων που εξάγονται από την ΕΕ κατευθύνεται σε χώρες εκτός ΟΟΣΑ. Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό, οι εξαγωγές αποβλήτων της ΕΕ σε χώρες εκτός ΟΟΣΑ θα επιτρέπονται μόνο εάν οι χώρες αυτές ενημερώσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι είναι πρόθυμες να εισάγουν απόβλητα και αποδείξουν ότι έχουν την ικανότητα να τα διαχειρίζονται με βιώσιμο τρόπο. Οι νέες αυτές απαιτήσεις θα εφαρμοστούν από τις 21 Μαΐου 2027.
Επιπλέον, λαμβανομένων υπόψη των παγκόσμιων προβλημάτων που συνδέονται με τις αυξανόμενες ποσότητες πλαστικών αποβλήτων και τις προκλήσεις επεξεργασίας, η εξαγωγή πλαστικών αποβλήτων σε χώρες εκτός ΟΟΣΑ θα απαγορευτεί από τις 21 Νοεμβρίου 2026 για περίοδο 2,5 ετών, μετά την οποία οι χώρες αυτές μπορούν να αρχίσουν να δέχονται πλαστικά απόβλητα σύμφωνα με τους αυστηρούς κανόνες του κανονισμού.
Η Επιτροπή θα παρακολουθεί επίσης τις εξαγωγές αποβλήτων προς τις χώρες του ΟΟΣΑ και θα λαμβάνει μέτρα εάν οι εξαγωγές αυτές δημιουργούν περιβαλλοντικά προβλήματα στη χώρα προορισμού. Επιπλέον, όλες οι εταιρείες της ΕΕ που εξάγουν απόβλητα εκτός της ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εγκαταστάσεις που παραλαμβάνουν τα απόβλητά τους υπόκεινται σε ανεξάρτητο έλεγχο που αποδεικνύει ότι οι εν λόγω εγκαταστάσεις διαχειρίζονται τα απόβλητα αυτά με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο. Με το μέτρο αυτό, η ΕΕ αποσκοπεί στην πρόληψη της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της ρύπανσης σε τρίτες χώρες που προκαλείται από πλαστικά απόβλητα που παράγονται στην ΕΕ.
Ευκολότερη μεταφορά και ανακύκλωση αποβλήτων εντός της ΕΕ
Ο νέος κανονισμός καθορίζει επίσης σύγχρονες ψηφιοποιημένες διαδικασίες για τη διευκόλυνση και την καλύτερη παρακολούθηση των μεταφορών αποβλήτων εντός της ΕΕ. Αυτό αναμένεται να διευκολύνει τη μεταφορά αποβλήτων για ανακύκλωση εντός της ΕΕ.
Η κυκλοφορία αποβλήτων για ανακύκλωση και προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση μεταξύ των κρατών μελών είναι καίριας σημασίας για τη μετάβαση της ΕΕ σε μια κυκλική οικονομία και την ασφάλεια του εφοδιασμού με πρώτες ύλες. Σύμφωνα με το νέο κανονισμό, οι διαδικασίες για τις μεταφορά αποβλήτων θα καταστούν ψηφιακές από τις 21 Μαΐου 2026. Θα καταστούν επίσης ευκολότερες και αποτελεσματικότερες οι ταχείες διαδικασίες για ορισμένες επιλέξιμες εγκαταστάσεις που ορίζονται από τα κράτη μέλη («προεγκεκριμένες εγκαταστάσεις»).
Επιπλέον, θα υπάρξουν απαιτήσεις για τη βελτίωση της διαφάνειας των μεταφορών αποβλήτων εντός της ΕΕ. Αυτό θα ενθαρρύνει τα απόβλητα να επανενταχθούν στην κυκλική οικονομία σε ολόκληρη την ΕΕ, χωρίς να μειωθεί το αναγκαίο επίπεδο ελέγχου για τις μεταφορές αυτές.
Αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης αποβλήτων
Ο νέος κανονισμός προβλέπει επίσης ισχυρότερη επιβολή και συνεργασία για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης αποβλήτων. Ο νέος νόμος θα συμπληρώσει τη νέα οδηγία για το περιβαλλοντικό έγκλημα, η οποία τέθηκε επίσης σε ισχύ στις 20 Μαΐου 2024. Η παράνομη διακίνηση αποβλήτων αποτελεί σήμερα ένα από τα σοβαρότερα περιβαλλοντικά εγκλήματα. Βλάπτει το περιβάλλον και, συχνά συνδέεται με το οργανωμένο έγκλημα, βλάπτει επίσης τις νόμιμες επιχειρήσεις.
Για να ενταθεί η αντίδραση της ΕΕ στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης αποβλήτων, ο νέος κανονισμός διευκολύνει τη στενότερη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και προβλέπει πιο αποτρεπτικές κυρώσεις κατά των εγκληματιών που εμπλέκονται στο παράνομο εμπόριο αποβλήτων. Η Επιτροπή θα είναι σε θέση να ενεργεί επιτόπου για να στηρίζει τις έρευνες των κρατών μελών σχετικά με το διεθνικό έγκλημα που συνδέεται με την παράνομη διακίνηση αποβλήτων, με την άμεση συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF).
Ο Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους, επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, τόνισε: «Ο νέος κανονισμός για τις μεταφορές αποβλήτων θα διασφαλίσει ότι, όταν η ΕΕ εξάγει απόβλητα, τα απόβλητα αυτά φθάνουν σε προορισμούς όπου η διαχείρισή τους μπορεί να γίνει με βιώσιμο τρόπο και να στηρίξουν μια καθαρή και κυκλική οικονομία. Ο νέος κανονισμός αποτελεί σημαντικό μέρος της πράσινης μετάβασης, στο πλαίσιο της οποίας τα απόβλητα θα μετατρέπονται όλο και περισσότερο σε πολύτιμους πόρους. Θα καταστήσει τις μεταφορές ομαλότερες, ευκολότερες και ψηφιακότερες, διευκολύνοντας την ανάπτυξη της βιομηχανίας ανακύκλωσης και μειώνοντας τη ρύπανση από την κακή διαχείριση και την παράνομη διακίνηση αποβλήτων».
