Καινοτόμα μέτρα πολιτικής για την κυκλικότητα στην αυτοκινητοβιομηχανία

Δύο νέες μελέτες του JRC (Joint Research Center) της ΕΕ παρουσιάζουν ένα σύνολο δράσεων που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στο να γίνει πιο κυκλικός ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας. Οι μελέτες αυτές προτείνουν υποχρεωτικούς στόχους για τη χρήση ανακυκλωμένων πλαστικών, καθώς και μέτρα για την αύξηση της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης κρίσιμων πρώτων υλών (CRMs) και άλλων πρώτων υλών (π.χ. στοιχεία σπάνιων γαιών, χαλκός και παλλάδιο) σε νέα οχήματα. Αυτές οι μελέτες του JRC βοήθησαν στη διαμόρφωση της πρότασης για το νέο κανονισμό για τα οχήματα που παρουσιάστηκε στις 13 Ιουλίου 2023 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η διασφάλιση καλύτερης κυκλικότητας, βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας των εφοδιαστικών αλυσίδων του τομέα της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας είναι ζωτικής σημασίας για την Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ και τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ. Οι ίδιοι στόχοι ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος των στρατηγικών και των οδικών χαρτών πολλών κατασκευαστών αυτοκινήτων. Ωστόσο, οι αριθμοί δείχνουν ότι υπάρχει πολύς δρόμος για την επίτευξη αυτών των στόχων.

Μόνο το 19% των πλαστικών που ανακτώνται μετά την αποσυναρμολόγηση των οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους οδηγούνται σε μονάδες ανακύκλωσης. Επιπλέον, κρίσιμες πρώτες ύλες (CRM), όπως στοιχεία σπάνιων γαιών σε ηλεκτροκινητήρες κίνησης ή παλλάδιο σε ενσωματωμένα ηλεκτρονικά, γενικά δεν ανακτώνται μετά τον αποσυναρμολόγηση. Ωστόσο, τα νέα οχήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις πρώτες ύλες: περίπου το 10% της συνολικής ζήτησης πλαστικών στην ΕΕ και περίπου το 9% της ζήτησης χαλκού στην ΕΕ αφορούν σε νέα οχήματα που εισέρχονται στην αγορά. Επιπλέον, η αυτοκινητοβιομηχανία χρησιμοποιεί υλικά που προέρχονται από περισσότερες από 60 πρώτες ύλες.

Η στροφή προς τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα φέρει επίσης νέες προκλήσεις: θα αυξήσει την ανάγκη για παλλάδιο, που χρησιμοποιείται σε ηλεκτρονικά, καθώς και για χαλκό και στοιχεία σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται στους μόνιμους μαγνήτες στους περισσότερους ηλεκτροκινητήρες. Για παράδειγμα, η αναμενόμενη ζήτηση νέων οχημάτων όσον αφορά σε νεοδύμιο και δυσπρόσιο (δύο κύριες σπάνιες γαίες που απαιτούνται για τους μόνιμους μαγνήτες) προβλέπεται σε αντίστοιχα 4.025 και 620 τόνους έως το 2050, δηλαδή 10πλάσια και 7πλάσια αύξηση σε σύγκριση με τη ζήτηση του 2020.

Ο προτεινόμενος κανονισμός θα μπορούσε να βελτιώσει τις αλυσίδες αξίας των πλαστικών και της αυτοκινητοβιομηχανίας και να προετοιμάσει το έδαφος για αυξημένη κυκλικότητα του παλλαδίου, του χαλκού και των σπάνιων γαιών από οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους.

Επί του παρόντος, λιγότερο από το 10% των εγκαταστάσεων ανακύκλωσης σε ολόκληρη την ΕΕ μπορούν να ταξινομήσουν και να ανακυκλώσουν αποτελεσματικά τα πλαστικά που προέρχονται από οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Μία σχετική έκθεση του JRC σχετικά με τους στόχους της ποσότητας του πλαστικού σε νέα οχήματα που προέρχεται από ανακύκλωση, διαπίστωσε ότι η προώθηση της χρήσης ανακυκλωμένων πλαστικών σε νέα οχήματα και η καλύτερη διαχείριση στο τέλος του κύκλου ζωής των πλαστικών που είναι ενσωματωμένα σε οχήματα, θα μπορούσε να βοηθήσει τις βιομηχανίες αυτοκινήτων και πλαστικών να αναπτύξουν πιο κυκλικά συστήματα παραγωγής.

Με βάση αυτή την αξιολόγηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει υποχρεωτικούς στόχους ανακυκλωμένου πλαστικού για νέα αυτοκίνητα και φορτηγά κάτω των 3,5 τόνων. Αυτό θα ενισχύσει την αγορά ανακυκλωμένων πλαστικών και θα ωθήσει την αυτοκινητοβιομηχανία να αναπτύξει πιο φιλόδοξες πρακτικές ανακύκλωσης. Μια τέτοια πολιτική παρέμβαση θα μπορούσε να μειώσει τη χρήση πετρελαίου έως και 4 εκατομμύρια βαρέλια το 2030. Αυτό το μέτρο θα ήταν το πρώτο του είδους του, καθώς παρόμοιες απαιτήσεις δεν έχουν προταθεί ποτέ στο παρελθόν για σύνθετα βιομηχανικά προϊόντα.

Για τις κρίσιμες πρώτες ύλες και άλλα υλικά στα οχήματα, η πρόκληση είναι να αυξηθεί η συλλογή οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους και ο διαχωρισμός των σχετικών εξαρτημάτων που περιέχουν κρίσιμες πρώτες ύλες, και τελικά να καταστεί δυνατή η ανακύκλωση τους. Προς το παρόν, οι κατασκευαστές δε σχεδιάζουν οχήματα έχοντας κατά νου την ανακύκλωση αυτών των κρίσιμων πρώτων υλών και οι ανακυκλωτές δεν τις αναζητούν σε οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Αυτή η διαπίστωση αφορά ιδιαίτερα την περίπτωση του παλλαδίου που χρησιμοποιείται σε ηλεκτρονικά εξαρτήματα οχημάτων, καθώς και του χαλκού και των σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται στους μόνιμους μαγνήτες που βρίσκονται στους κινητήρες των περισσότερων ηλεκτρικών οχημάτων.

Με βάση την έκθεση του JRC για την κυκλικότητα των κρίσιμων πρώτων υλών στα οχήματα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τέσσερις διατάξεις πολιτικής που καλύπτουν τόσο τις φάσεις σχεδιασμού, όσο και τις φάσεις τέλους ζωής:

• Τα ηλεκτρικά οχήματα θα πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε να επιτρέπουν την αφαίρεση του ηλεκτροκινητήρα τους, ώστε να μπορεί να επισκευαστεί και να επαναχρησιμοποιηθεί
• Οι κατασκευαστές θα πρέπει να ενημερώνουν τους ανακυκλωτές για τις κρίσιμες πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται στα οχήματά τους και να επισημαίνουν σαφώς τα εξαρτήματα που περιέχουν αυτά τα υλικά
• Η αφαίρεση του ηλεκτροκινητήρα πριν από την αποσυναρμολόγηση ενός ηλεκτρικού οχήματος θα καταστεί υποχρεωτική
• Η αφαίρεση ορισμένων ηλεκτρονικών εξαρτημάτων (όπως συστήματα infotainment και μετατροπείς) πριν από την αποσυναρμολόγηση ενός οχήματος θα καταστεί επίσης υποχρεωτική

Με αυτόν τον τρόπο, η ΕΕ ανοίγει το δρόμο για την ανάκτηση έως και 350 τόνων υλικών σπάνιων γαιών το 2035 και έως και 1.400 τόνων αυτών των υλικών το 2040, καλύπτοντας περίπου το 12% έως 13% της αναμενόμενης ζήτησης σπάνιων γαιών για ηλεκτροκινητήρες. Αυτές οι απαιτήσεις θα συμβάλλουν επίσης στους στόχους της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ βάσει του νόμου για τις κρίσιμες πρώτες ύλες.

Με πληροφορίες από joint-research-centre.ec.europa.eu