Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμμετέχει στις τελικές διαπραγματεύσεις για την Παγκόσμια Συνθήκη για τα Πλαστικά (INC-5) που διεξάγονται από τις 25 Νοεμβρίου έως και την 1η Δεκεμβρίου 2024 στο Busan της Νότιας Κορέας, με στόχο την επίτευξη συμφωνίας για μία εργαλειοθήκη με παγκόσμια εφαρμογή για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης.
Μαζί με τους εταίρους της ομάδας των G20, η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη στην ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων και τις συνεννοήσεις με άλλα μέρη για την επίτευξη μιας συνθήκης έως το τέλος του τρέχοντος έτους.
Ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, Maroš Šefčovič είπε: «Τα πλαστικά κατακλύζουν τους ωκεανούς, μολύνουν το περιβάλλον και βλάπτουν την υγεία και τα μέσα διαβίωσης των ανθρώπων. Εάν συνεχιστεί η ίδια πορεία, η παραγωγή πλαστικών θα τριπλασιαστεί έως το 2060. Χρειαζόμαστε συντονισμένες παγκόσμιες πολιτικές για να αλλάξουμε τα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης πλαστικών με τρόπο που θα προσφέρει οφέλη για τους ανθρώπους και τον πλανήτη. Έχουμε τώρα την ευκαιρία να δείξουμε πως μπορούμε να αναλάβουμε δράση από κοινού για να προωθήσουμε μια πιο κυκλική και βιώσιμη οικονομία για τα πλαστικά. Η ΕΕ είναι έτοιμη να συνεργαστεί και να οικοδομήσει γέφυρες για την επίτευξη μιας παγκόσμιας συνθήκης μέχρι το τέλος του έτους».
Προτεραιότητες της ΕΕ για μια παγκόσμια συνθήκη για τα πλαστικά
Για την ΕΕ, η νέα συνθήκη πρέπει να αντιμετωπίσει τις αρνητικές επιπτώσεις της πλαστικής ρύπανσης στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Στην έκθεση Global Plastics Outlook του 2022, ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι η διαρροή πλαστικού στο περιβάλλον προβλέπεται να διπλασιαστεί σε 44 εκατομμύρια τόνους (Mt) ετησίως, επιδεινώνοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τις επιπτώσεις στην υγεία.
Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την παραγωγή και τη χρήση πλαστικών προβλέπεται επίσης να υπερδιπλασιαστούν σε 4,3 Gigatonnes (Gt) CO2e. Όλα αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν με δραστικά μέτρα μείωσης της παραγωγής πλαστικών.
Η ΕΕ προτείνει απαιτήσεις για τις χώρες να αντιμετωπίσουν τα υψηλά και μη βιώσιμα επίπεδα πρωτογενούς παραγωγής πολυμερών πλαστικών, σε συνδυασμό με υποχρεώσεις βελτίωσης της κυκλικότητας στη βιομηχανία των πλαστικών.
Η ΕΕ καλεί τους παγκόσμιους ηγέτες να συγκλίνουν γύρω από μια δομή για τη νέα εργαλειοθήκη, η οποία θα αντιμετωπίσει συνολικά το θέμα των πλαστικών, και η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει κανόνες για την εξάλειψη των δυνητικά επικίνδυνων χημικών ουσιών στα πλαστικά, καθώς και απαγορεύσεις και σταδιακή κατάργηση προβληματικών προϊόντων, όπως ορισμένα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης.
Περισσότερες από 127 χώρες είχαν ήδη θεσπίσει κανόνες για τα πλαστικά μιας χρήσης πριν από την έναρξη των διαπραγματεύσεων, σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP).
Οι περιορισμοί θα πρέπει επίσης να συμπληρωθούν με κριτήρια και κανόνες προς επέκταση του κυκλικού και βιώσιμου σχεδιασμού προϊόντων. Τα σκοπίμως προστιθέμενα σε προϊόντα μικροπλαστικά θα πρέπει να απαγορευτούν. Αυτή η προσέγγιση στοχεύει στην πρόληψη της πλαστικής ρύπανσης στο θαλάσσιο και σε άλλα περιβάλλοντα, κάτι το οποίο αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την αντιμετώπιση της απώλειας της βιοποικιλότητας.
Η ΕΕ υποστηρίζει την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», τονίζοντας ότι οι μεγάλοι παραγωγοί πλαστικών πρέπει να αναλάβουν το μερίδιο της οικονομικής ευθύνης που τους αναλογεί για την πλαστική ρύπανση. Οι υφιστάμενες οικονομικές ρυθμίσεις και οι συνεισφορές του ιδιωτικού τομέα θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την εφαρμογή της μελλοντικής συμφωνίας.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση, τα διευρυμένα καθεστώτα ευθύνης παραγωγού και η κλιμάκωση των δομών διαχείρισης αποβλήτων, θα είναι βασικά μέτρα για την επιτυχία.
Ενώ απαιτούνται ισχυρά νομικά δεσμευτικά μέτρα σε παγκόσμιο επίπεδο, η ΕΕ τονίζει ότι με την έναρξη ισχύος της συνθήκης, η αποτελεσματική εφαρμογή της θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις διαφορετικές εθνικές συνθήκες και την ανάγκη για δίκαιη μετάβαση.
Υπόβαθρο
Οι ηγέτες της G20 κατά τη συνάντηση τους στο Ρίο ντε Τζανέιρο στις 18-19 Νοεμβρίου δήλωσαν την δέσμευση τους για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για μία διεθνώς δεσμευτική δέσμη μέτρων για την πλαστική ρύπανση, έως τα τέλη του 2024.
Το τελικό κείμενο της Συνθήκης για την παγκόσμια πλαστική ρύπανση αναμένεται να ολοκληρωθεί κατά τη διάρκεια της πέμπτης συνεδρίασης του INC, η οποία πραγματοποιείται στο Busan της Νότιας Κορέας από τις 25 Νοεμβρίου έως την 1η Δεκεμβρίου 2024.
Η ΕΕ συμμετέχει ενεργά σε μία ομάδα με υψηλές φιλοδοξίες για τον τερματισμό της πλαστικής ρύπανσης, η οποία περιλαμβάνει 65 χώρες που έχουν δεσμευτεί για την υιοθέτηση δραστικών λύσεων για τον τερματισμό της πλαστικής ρύπανσης έως το 2040.
Τα πλαστικά είναι σημαντικά υλικά για την οικονομία και την καθημερινότητα μας. Ωστόσο, η εκθετική αύξηση της παραγωγής και κατανάλωσης πλαστικών τις τελευταίες δεκαετίες έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.
Σύμφωνα με στοιχεία του UNEP από το 2021, η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού ανέρχεται σε περίπου 400 Mt ετησίως. Ωστόσο, εκτιμάται ότι μόνο το 12% των πλαστικών που έχουν παραχθεί έχουν αποτεφρωθεί και μόνο το 9% έχει ανακυκλωθεί. Το υπόλοιπο είτε έχει απορριφθεί σε χωματερές ή έχει απελευθερωθεί στο περιβάλλον. Σημαντικά αποθέματα πλαστικών έχουν ήδη συσσωρευτεί σε υδάτινα περιβάλλοντα, με 109 Mt πλαστικών να συσσωρεύονται στα ποτάμια και 30 Mt στους ωκεανούς.
Η υιοθέτηση ενός νομικά δεσμευτικού μέσου για τον τερματισμό της πλαστικής ρύπανσης αποτελεί βασική προτεραιότητα του Σχεδίου Δράσης για την Κυκλική Οικονομία της ΕΕ. Η δράση αποτελεί τμήμα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Με πληροφορίες από environment.ec.europa.eu
