Γιατί η Ευρώπη πρέπει να γίνει κόμβος καινοτομίας για τα υλικά

Disclaimer: Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή ή απόδοση του περιεχομένου του παρόντος διαδικτυακού τόπου με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς αναφορά στο RAWMATHUB.GR (με ενεργό link) ή χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του RAWMATHUB.GR. 

Η μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη κοινωνία είναι μια επείγουσα πρόκληση και μια ευκαιρία να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο μέλλον για όλους. Ο στόχος αυτός βρίσκεται στο επίκεντρο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και ευθυγραμμίζεται με τη δέσμευση της ΕΕ για παγκόσμια δράση για το κλίμα στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού. 

Ωστόσο, ενώ βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των παγκόσμιων φιλοδοξιών και στόχων για το κλίμα, η Ευρώπη είναι επίσης ένας από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς κρίσιμων πρώτων υλών. Σε συνδυασμό με τα πρωτοφανώς αυξανόμενα επίπεδα ηλεκτροκίνησης σε όλο τον κόσμο, το γεγονός αυτό δημιουργεί νέες και κρίσιμες προκλήσεις, όπως η έλλειψη κρίσιμων πρώτων υλών. Μέχρι σήμερα, η ΕΕ επικεντρώνεται στην ασφάλεια του εφοδιασμού και στην επίτευξη του μέσω της ταχείας αδειοδότησης και της οικοδόμησης στρατηγικών συνεργασιών με χώρες πλούσιες σε ορυκτά.

Αν και πρόκειται για σημαντικά βήματα, η ΕΕ δεν πρέπει να αμελήσει έναν άλλο σημαντικό μοχλό επίτευξης των στόχων της, την καινοτομία. Πράγματι, η έλλειψη ιδίων αποθεμάτων κρίσιμων πρώτων υλών σημαίνει ότι οποιαδήποτε στρατηγική αποτυγχάνει να υποστηρίξει πλήρως την ανάπτυξη καινοτόμων υλικών για τη μείωση των αναγκών σε πρώτες ύλες, είναι καταδικασμένη να αποτύχει γενικά.

Η Ευρώπη πρέπει να δει τη διαμορφούμενη κατάσταση ως στρατηγική ευκαιρία και όχι ως ευκαιρία να παίξει σε έναν αγώνα που δεν μπορεί να κερδίσει. Για να είναι επιτυχείς οι προσπάθειες απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα, η Ευρώπη πρέπει να επαναπροσανατολιστεί ως κόμβος καινοτομίας στην ανάπτυξη υλικών για να μετατρέψει τις εξαρτήσεις της σε πλεονέκτημα.

Η ταχεία ανάπτυξη της τεχνολογίας που είναι απαραίτητη για την ηλεκτροκίνηση συνδέεται με διάφορους κινδύνους που μπορεί να καθυστερήσουν την ανάπτυξη βασικών καθαρών τεχνολογιών ή να αυξήσουν τις εξαρτήσεις της ΕΕ.

Η παγκόσμια ζήτηση για κρίσιμες πρώτες ύλες που τροφοδοτούν καθαρές τεχνολογίες όπως ανεμογεννήτριες (π.χ. νεοδύμιο), μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων (π.χ. λίθιο, νικέλιο), φωτοβολταϊκά (π.χ. γάλλιο) και συσκευές ηλεκτρόλυσης (π.χ. ιρίδιο) αυξάνεται και η ΕΕ εκπονεί σχέδια για να εξασφαλίσει την πρόσβαση σε τέτοιου είδους πρώτες ύλες.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι περιορισμοί των εξαγωγών της Κίνας σε γερμάνιο, γάλλιο και γραφίτη, αφύπνισε τους Ευρωπαίους ηγέτες όσον αφορά στο γεγονός ότι υπό την τρέχουσα πολιτική συγκυρία, ο παγκόσμιος αγώνας για την ανάπτυξη και υιοθέτηση καθαρών τεχνολογιών, αυξάνει τις στρατηγικές εξαρτήσεις της ΕΕ όσον αφορά στις κρίσιμες πρώτες ύλες.

Η Ευρώπη έχει συγκριτικά χαμηλά επίπεδα αποθεμάτων κρίσιμων πρώτων υλών. Επιπλέον, δε διαθέτει μονάδες επεξεργασίας στρατηγικών πρώτων υλών όπως το λίθιο. Πράγματι, η Κίνα επεξεργάζεται πάνω από το 60% του λιθίου και του κοβαλτίου και περίπου το 90% των σπάνιων γαιών.

Στο νόμο περί κρίσιμων πρώτων υλών (CRMA), τα κράτη-μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ συμφώνησαν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να εξορρύσει το 10%, να ανακυκλώνει το 15% και να επεξεργάζεται το 40% των ετήσιων αναγκών της έως το 2030 για 16 «στρατηγικές πρώτες ύλες». Ωστόσο, η επίτευξη αυτών των στόχων δε θα είναι αρκετή για να διασφαλιστούν επαρκή επίπεδα προσφοράς για αυτές τις στρατηγικές πρώτες ύλες και η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει και να επιταχύνει την καινοτομία στα υλικά.

Η Ευρώπη υστερεί στη χρηματοδότηση και την κλιμάκωση τεχνολογιών αιχμής, σχετικών με τις κρίσιμες πρώτες ύλες. Το 2022, οι νεοφυείς επιχειρήσεις με αντικείμενα σχετικά με τις κρίσιμες πρώτες ύλες συγκέντρωσαν παγκοσμίως 1,6 δισ. δολάρια, ποσό ιδιαίτερα εντυπωσιακό. Αυτή η αύξηση κατά 160% από έτος σε έτος είχε ως αποτέλεσμα ο τομέας των πρώτων υλών να αντιπροσωπεύει το 4% του συνόλου της χρηματοδότησης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων καθαρής τεχνολογίας το 2022.

Ωστόσο, τα 1,05 δισ. δολάρια από αυτή τη χρηματοδότηση συγκεντρώθηκαν στη Βόρεια Αμερική. Ενώ υπάρχει αφθονία ιδεών και καινοτομίας στην Ευρώπη, όσοι ασχολούνται με τον τομέα αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες στην κλιμάκωση των τεχνολογιών τους. Οι επιχειρηματίες που εδρεύουν στις ΗΠΑ έχουν συγκεντρώσει το 45% των παγκόσμιων επιχειρηματικών επενδύσεων σε σχέση με τις κρίσιμες πρώτες ύλες μεταξύ 2018 και 2022, σύμφωνα με την ανάλυση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας με βάση δεδομένα του Ομίλου Cleantech.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ στοχεύει να ενισχύσει αυτό το πλεονέκτημα και υποστηρίζει μέσω χρηματοδοτήσεων τις σχετικές εξαγγελίες. Ο δικομματικός νόμος για τις υποδομές και ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού, διέθεσαν συνολικά περισσότερα από 8,5 δισ. δολάρια για έργα κρίσιμων πρώτων υλών και 600 εκατ. δολάρια για προγράμματα ανακύκλωσης, καινοτομίας, αποδοτικότητας υλικών και υποκατάστατων.

Από την πλευρά της, η ΕΕ δεν απάντησε με συγκρίσιμα κίνητρα, καθώς ο νόμος περί κρίσιμων πρώτων υλών δεν προβλέπει νέες και αποκλειστικές πηγές χρηματοδότησης. Επιπλέον, σε πλήρη αντίθεση με τις ΗΠΑ, τα διατιθέμενα κεφάλαια επικεντρώνονται στα πρώιμα στάδια ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών και όχι στην κλιμάκωση τους..

Η μελλοντική πορεία της ΕΕ πρέπει να βασίζεται σε δύο πυλώνες: την ανακύκλωση και την υποκατάσταση. Τα καλά νέα είναι ότι η ΕΕ έχει ήδη τις πιο καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις σε αυτόν τον τομέα.

Η καινοτομία είναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση των ποσοστών ανακύκλωσης και για να γίνει η ανακύκλωση πιο βιώσιμη και αξιόπιστη. Σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, το παγκόσμιο ποσοστό ανακύκλωσης για το νικέλιο, το χαλκό και το αλουμίνιο είναι περίπου 40%, αλλά θεωρητικά θα μπορούσε να φτάσει πάνω από το 90%. Η ανακύκλωση δε θα εξαλείψει την ανάγκη για πρόσθετη προσφορά πρωτογενών κρίσιμων πρώτων υλών αλλά μπορεί να μειώσει τη ζήτηση.

Η νορβηγική Hydrovolt είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα σε αυτόν τον τομέα. Η εταιρεία παράγει «μαύρη μάζα (black mass)» από τον τεμαχισμό υπολειμμάτων της παραγωγής μπαταριών και μπαταριών στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Σήμερα, η μαύρη μάζα εξακολουθεί να ταξινομείται ως επικίνδυνο απόβλητο από τους κανονισμούς της ΕΕ, περιορίζοντας την ικανότητα της ΕE να ανακυκλώνει μπαταρίες στο τέλος του κύκλου ζωής τους και υπολείμματα από την παραγωγή μπαταριών. Αλλά στον ορισμό που περιλαμβάνεται στο νόμο περί κρίσιμων πρώτων υλών για την ικανότητα ανακύκλωσης της ΕΕ, η ΕΕ σκοπεύει άμεσα να συμπεριλάβει την ανάκτηση μαύρης μάζας. Αυτό θα υποστηρίξει την αναδυόμενη κυκλική οικονομία των μπαταριών, ενώ θα μειώσει την εξάρτηση για κύριες πρώτες ύλες που αυτή τη στιγμή εισάγονται από την Κίνα.

Η υποκατάσταση πρώτων υλών είναι το άλλο κλειδί για τη μείωση της ζήτησης. Η ΕΕ πρέπει να ενθαρρύνει τις επενδύσεις σε εναλλακτικές πρώτες ύλες για τη μείωση της ανάγκης για κρίσιμα ορυκτά.

Και πάλι, οι ευρωπαϊκές εταιρείες πρωτοστατούν εδώ. Για παράδειγμα, η Skeleton Technologies, μέσω της θυγατρικής της Skeleton Materials, έχει αναπτύξει το κατοχυρωμένο με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας υλικό Curved Graphene, επιτρέποντας στα προϊόντα αποθήκευσης ενέργειας να μην χρειάζονται, για παράδειγμα, νικέλιο ή κοβάλτιο. Για αυτήν την καινοτομία, οι επιστήμονες της Skeleton Jaan Leis, Mati Arulepp και Anti Perkson, κέρδισαν το European Inventor Award 2022 από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας.

Η Naco Technologies με έδρα τη Λετονία αναπτύσσει μια τεχνολογία νανοεπικάλυψης που αυξάνει την απόδοση και τη διάρκεια ζωής των κρίσιμων εξαρτημάτων σε ηλεκτρολύτες και κυψέλες καυσίμου και αντικαθιστά την ανάγκη για ιρίδιο και πλατίνα. Ομοίως, η γερμανική startup Sunfire κατασκευάζει μία συσκευή ηλεκτρόλυσης που δεν απαιτεί σπάνιες γαίες. Περαιτέρω οικονομική υποστήριξη και επενδύσεις στην έρευνα και ανάπτυξη για τη μείωση και την αντικατάσταση άλλων κρίσιμων πρώτων υλών στον τομέα της ηλεκτρόλυσης εξακολουθούν να είναι απαραίτητες, αλλά είναι σίγουρο ότι η καινοτομία είναι ο σωστός τρόπος να προσεγγίσει η Ευρώπη το πρόβλημα των πρώτων υλών.

Ενώ η στρατηγική της Ευρώπης για τις κρίσιμες πρώτες ύλες επικεντρώνεται επί του παρόντος στην εξασφάλιση στρατηγικών συνεργασιών με χώρες πλούσιες σε ορυκτά, είναι ζωτικής σημασίας να μετατοπιστούν οι προτεραιότητες και να εστιάσουμε στην καινοτομία των υλικών. Η σπανιότητα και η έλλειψη φυσικών πόρων συχνά ευνοούν την καινοτομία και αρκετοί ευρωπαίοι φορείς ήδη πρωτοστατούν.

Ως Ευρωπαίοι, θα πρέπει να υποστηρίξουμε μια νέα εποχή καινοτομίας, απόδοσης και ανάκτησης υλικών. Με τον τρόπο αυτό η ΕΕ θα οικοδομήσει το ανταγωνιστικό και συγκριτικό της πλεονέκτημα και θα επιταχύνει τη μετάβαση της στην ουδετερότητα ως προς τον άνθρακα, χωρίς να εξαρτάται από τρίτες χώρες.

Με πληροφορίες από euractiv.com

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ RAWMATHUB.GR