Πλαστικά: η ευκαιρία της κυκλικής οικονομίας

Disclaimer: Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή ή απόδοση του περιεχομένου του παρόντος διαδικτυακού τόπου με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς αναφορά στο RAWMATHUB.GR (με ενεργό link) ή χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του RAWMATHUB.GR. 

Ίσως να ήταν εύκολο να υποβιβάσουμε στη λίστα των προτεραιοτήτων της εποχής μας τις έκτακτες συνθήκες που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή, αλλά θα ήταν ανόητο να σταματήσουμε την πρόοδο που έχουμε ήδη σημειώσει, ειδικά όσον αφορά τη μείωση των πλαστικών αποβλήτων.

Σήμερα, είναι σημαντικό για τις εταιρείες να διατηρήσουν τη βιωσιμότητα στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων τους. Για να επιτύχουν οι εταιρείες σημαντικά αποτελέσματα γύρω από τη βιωσιμότητα, πρέπει να υπάρξει μια αλλαγή νοοτροπίας από το γραμμικό μοντέλο κατανάλωσης προς την υιοθέτηση μιας πιο κυκλικής προσέγγισης, που επιτρέπει στους φυσικούς πόρους να χρησιμοποιούνται με φειδώ και στη συνέχεια να επαναχρησιμοποιούνται μέσω νέων χρήσεων. Ειδικά για τα πλαστικά, είναι ζωτικής σημασίας να επικεντρωνόμαστε στην επαναχρησιμοποίηση τους με σκοπό την εξάλειψη των αποβλήτων, τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Προς αυτή την κατεύθυνση, η πίεση αυξάνεται σε πολλαπλά μέτωπα, αναγκάζοντας τις επιχειρήσεις να υιοθετήσουν δράσεις κυκλικότητας. Τα μέτωπα αυτά συνίστανται σε νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες που αυστηροποιούν το κανονιστικό πλαίσιο, στην πίεση που ασκούν οι επενδυτές και οι καταναλωτές, καθώς και στις κλιματικές αλλαγές που παρατηρούμε σε πιο τακτική βάση.

Υπάρχει μια ισχυρή επιχειρηματική υπόθεση για την προώθηση της κυκλικής οικονομίας. Σύμφωνα με έρευνα της Bain & Company, ένα κυκλικό επιχειρηματικό μοντέλο είναι καλό για τις επιχειρήσεις, μπορεί να τονώσει την ανάπτυξη, να μειώσει το κόστος και να δημιουργήσει ανθεκτικότητα.

Η έρευνα της Bain & Company, σε συνεργασία με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, αναφέρει ότι οι ηγέτες των επιχειρήσεων έχουν συνειδητοποιήσει την ανάγκη υιοθέτησης της κυκλικότητας. Τα στελέχη της εφοδιαστικής αλυσίδας που συμμετείχαν στη μελέτη, ισχυρίζονται ότι σχεδιάζουν να διπλασιάσουν το μερίδιο των εσόδων που προέρχονται από κυκλικά προϊόντα και υπηρεσίες έως το 2030. Περισσότερα από τα μισά στελέχη που ερωτήθηκαν, θεωρούν την κυκλικότητα ως προϋπόθεση για να αποκτήσουν ηγετική θέση στον τομέα που δραστηριοποιούνται στο μέλλον. Προφανώς, καθώς περισσότερες επιχειρήσεις υιοθετούν ένα κυκλικό επιχειρηματικό μοντέλο, τα οφέλη για την κοινωνία θα αυξάνονται.

Το Ίδρυμα Ellen MacArthur παρουσίασε μια επιχειρηματική πρόταση για μια κυκλική προσέγγιση στις πλαστικές συσκευασίες. Το συμπέρασμα που προέκυψε είναι ότι, σε παγκόσμια βάση, η αντικατάσταση μόνο του 20% των πλαστικών συσκευασιών μιας χρήσης με επαναχρησιμοποιούμενες εναλλακτικές συσκευασίες, θα προσφέρει όφελος τουλάχιστον 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ. Τα μοντέλα επαναχρησιμοποίησης μπορούν να αποφέρουν σημαντικά οφέλη, εκτός του οικονομικού, για τους χρήστες και τις επιχειρήσεις, όπως καλύτερη εμπειρία και πληροφόρηση του χρήστη για το προϊόν και πιστότητα για το προϊόν.

Αν αυτή η επιχειρηματική πρόταση δεν είναι αρκετή για να ενεργήσουμε, η ετήσια δημοσίευση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ παρέχει μια συνεχή υπενθύμιση ότι πρέπει να δράσουμε τώρα για να αποφύγουμε ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα που σχετίζονται με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των πλαστικώνη.

Είναι εύκολο να είμαστε επικριτικοί απέναντι στα πλαστικά και να τα κατηγορούμε για πολλά από τα περιβαλλοντικά προβλήματα, αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι η εμφάνιση των πλαστικών ήταν μια επιτυχία της επιστήμης. Όταν η πλαστική σακούλα παρουσιάστηκε πριν από περισσότερα από 60 χρόνια, οι ελπίδες ήταν μεγάλες ότι θα είχε σημαντική περιβαλλοντική συνεισφορά, καθώς το πλαστικό ενσωμάτωνε την πρόοδο και την ευκολία. Σχεδιάστηκε για να αντικαταστήσει τη χάρτινη σακούλα που θεωρήθηκε ότι βλάπτει τον πλανήτη και με αυτόν τον τρόπο το πλαστικό επρόκειτο να είναι «ο σωτήρας της φύσης», προστατεύοντας τους φυσικούς πόρους και τα δέντρα.

Ερχόμενοι στο σήμερα που η κλιματική αλλαγή και η βιωσιμότητα βρίσκονται ψηλά στις εταιρικές ατζέντες, το πλαστικό αποτελεί πρόβλημα που δεν θα έπρεπε γιατί εξακολουθεί να ενσωματώνει την πρόοδο και την ευκολία. Ωστόσο, η ασυνέπεια στην ανακύκλωσή του και η έλλειψη σχετικών εγκαταστάσεων, σημαίνουν ότι αποτυγχάνουμε να αντλήσουμε όσα θα έπρεπε από αυτά τα υλικά.

Η έρευνα συνεχίζεται για την ανάπτυξη εναλλακτικών υλικών που προέρχονται από πιο βιώσιμες πηγές, ωστόσο μέχρι να είναι διαθέσιμα τα υλικά αυτά σε μεγάλη κλίμακα, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη μεμονωμένη χρήση των προϊόντων που κατασκευάζονται από πλαστικό αντί να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε το ίδιο το υλικό. Όσο συναρπαστική κι αν είναι η καινοτομία, η κλιμάκωση δεν είναι ποτέ τόσο γρήγορη όσο χρειαζόμαστε. Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις αντί των πλαστικών υλικών που προέρχονται από ορυκτά καύσιμα, ωστόσο, αυτές δεν είναι προς το παρόν διαθέσιμες σε επαρκή επίπεδα. Επιπλέον, τα συστήματα ανακύκλωσης, όπως οι εγκαταστάσεις κομποστοποίησης που επιτρέπουν τη διάσπαση των βιοπλαστικών σε θρεπτικά συστατικά για το έδαφος, δεν είναι ευρέως διαθέσιμα σε παγκόσμια κλίμακα.

Το Ίδρυμα Ellen MacArthur ανέπτυξε το όραμα της κυκλικής οικονομίας για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να υιοθετήσουν μια κυκλική προσέγγιση για τα πλαστικά, η οποία απεικονίζεται τέλεια στα διάγραμμα που ακολουθεί. Η βασική ιδέα είναι να να διατηρήσουμε τα πλαστικά υλικά σε κυκλοφορία επαναχρησιμοποιώντας τα, ανακατασκευάζοντάς τα και ανακυκλώνοντάς τα.

Η συνεργασία είναι θεμελιώδοςυς σημασίας για το συνδυασμό πόρων και τεχνογνωσίας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Ως εκ τούτου, η καινοτομία θα αποφέρει πρακτικές λύσεις που κάνουν πραγματική διαφορά στη διαμόρφωση ενός πιο πράσινου μέλλοντος. Το να σχεδιάζεις χωρίς να σκέφτεσαι από πού προέρχονται τα υλικά και πού θα καταλήξουν, είναι πλέον αδιανόητο και η υιοθέτηση μιας κυκλικής προσέγγισης θα είναι μελλοντικά αδιαπραγμάτευτη.

Η ανακύκλωση πλαστικών αλλάζει με αυξανόμενους ρυθμούς. Αυτό είναι μια πολύ θετική εξέλιξη, ωστόσο η αυξημένη ζήτηση για ανακυκλωμένο πλαστικό θέτει προκλήσεις, καθώς η προσφορά δεν μπορεί εύκολα να συμβαδίσει με τη ζήτηση με αποτέλεσμα την ραγδαία αύξηση των τιμών του ανακυκλωμένου πλαστικού, οπότε το κόστος του είναι πλέον συγκρινόμενο με το πρωτογενώς παραγόμενο πλαστικό.

Ένας βασικός μοχλός προς τη χρήση ανακυκλωμένων υλικών είναι το κόστος. Στο παρελθόν, το ανακυκλωμένο πλαστικό γενικά κόστιζε πολύ λιγότερο από το πρωτογενώς παραγόμενο, πράγμα που σημαίνει ότι οι κατασκευαστές μπόρεσαν να βελτιώσουν τα περιθώρια κέρδους τους, ενώ ταυτόχρονα μείωσαν τη χρήση πλαστικού μιας χρήσης. Εάν τα ανακυκλωμένα και τα πρωτογενώς παραγόμενα πλαστικά έχουν το ίδιο κόστος, το οικονομικό κίνητρο για τη χρήση ανακυκλωμένων πλαστικών προφανώς μειώνεται.

Ένας τρόπος επίλυσης του ζητήματος της περιορισμένης προσφοράς ανακυκλωμένου πλαστικού είναι η επένδυση σε νέα τεχνολογία που μπορεί να προσφέρει πολύ βελτιωμένα αποτελέσματα. Έχουμε δει τεράστια βήματα προόδου στις τεχνολογίες μηχανικής ανακύκλωσης που αυξάνουν την ικανότητα ανάκτησης και επαναχρησιμοποίησης υλικών, διατηρώντας παράλληλα όσο το δυνατόν περισσότερο την αξία τους. Στο παρελθόν, τα περισσότερα ανακυκλωμένα υλικά έπρεπε να είναι μαύρα ή πολύ σκουρόχρωμα, αλλά οι νέες τεχνολογίες διαχωρισμού και καθαρισμού αντιμετωπίζουν το συγκεκριμένο θέμα.

Το 2021 ξεκίνησε η πρώτη παγκόσμια πρωτοβουλία που επιτρέπει στους λιανοπωλητές να εφαρμόσουν ένα σύστημα κλειστού βρόχου για την ανακύκλωση καθαρού πολυαιθυλενίου (PE). Το Polyloop, είναι μια παγκόσμια διαδικασία ανακύκλωσης καθαρού πολυαιθυλενίου που παρέχει τη δυνατότητα για τη λειτουργία ενός συστήματος ανακύκλωσης κλειστού βρόχου για καθαρά εύκαμπτα φιλμ LDPE (χαμηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο).

Προσφέρει στους εμπόρους λιανικής ειδών μόδας, όπως η Superdry, μια γνήσια διαδικασία κυκλικής οικονομίας και τη δυνατότητα να προμηθεύονται καθαρό φιλμ LDPE που περιέχει τουλάχιστον 30% ανακυκλωμένο υλικό, το οποίο έχει ήδη χρησιμοποιηθεί, από οποιαδήποτε από τις εγκαταστάσεις παραγωγής της στον κόσμο. Η διαδικασία περιλαμβάνει τη συλλογή χρησιμοποιημένου φιλμ LDPE, το καθαρισμό του και την υποβολή του σε επεξεργασία εντός του Ηνωμένου Βασιλείου, προτού διανεμηθεί στις εγκαταστάσεις παραγωγής της εταιρείας σε όλο τον κόσμο.

Βλέπουμε επίσης συναρπαστικές εξελίξεις γύρω από τη χημική ανακύκλωση, όπου τα απόβλητα πλαστικών διασπώνται σε συστατικά μέρη που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή νέων υλικών. Αυτές οι διαδικασίες όταν συνδυάζονται με αποτελεσματικά συστήματα διαχείρισης και ανακύκλωσης οικιακών απορριμμάτων, έχουν την ευκαιρία να μειώσουν σημαντικά την ποσότητα των υλικών που κατευθύνονται προς τους χώρους υγειονομικής ταφής ή για αποτέφρωση.

Το να βασιστούμε αποκλειστικά στην καινοτομία, δεν θα επιφέρει αλλαγές αρκετά γρήγορα. Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να δράσουν και ένας τρόπος για να το κάνουν αυτό είναι να νομοθετήσουν αλλαγές όσον αφορά στην παραγωγή και χρήση των πλαστικών.

Η California είναι η πολιτεία στις ΗΠΑ με τους μεγαλύτερους περιορισμούς όσον αφορά στα πλαστικά μίας χρήσης, απαγορεύοντας τις πλαστικές σακούλες, αποθαρρύνοντας τη χρήση πλαστικού σε καλαμάκια και σκεύη μιας χρήσης και καταβάλλοντας προσπάθειες για την καταπολέμηση των μικροπλαστικών. Το τελευταίο νομοσχέδιο του πολιτείας, που θεωρείται ως η πιο ολοκληρωμένη νομοθεσία στον κόσμο για τα πλαστικά, επιβάλλει ότι το 30% των πλαστικών ειδών που πωλούνται ή αγοράζονται πρέπει να είναι ανακυκλώσιμα έως το 2028 και η οικονομική ευθύνη βαρύνει τους παραγωγούς. Η Ε.Ε και η Βρετανία έχουν επίσης εισάγει τη δική τους νομοθεσία με τη μορφή φόρων στη χρήση πλαστικού για τον περιορισμό των πλαστικών αποβλήτων.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η χρήση της πλαστικής σακούλας έχει μειωθεί σημαντικά εντός του 2022, τουλάχιστον σε ποσοστό 20%, μετά την επιβολή χρέωσης 0,10 λιρών ανά σακούλα μέσω σχετικής νομοθεσίας. Ο μέσος άνθρωπος χρησιμοποιεί πλέον τρεις πλαστικές σακούλες μιας χρήσης το χρόνο από 140 το 2014, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές. Η κυβέρνηση της Ουαλίας εξετάζει το ενδεχόμενο να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα και να απαγορεύσει πλήρως τις σακούλες μιας χρήσης και τα υγρά μαντηλάκια καθαρισμού που περιέχουν πλαστικό.

Τελικά είναι καλύτερη η απαγόρευση από την φορολόγηση; Η απαγόρευση παρουσιάζει τα δικά της προβλήματα και θέτει το ερώτημα τι θα γίνει με το πλαστικό που ήδη κυκλοφορεί. Η πιο πιθανή λύση είναι να καταλήξει σε χώρους υγειονομικής ταφής, κάτι που πρέπει να αποφευχθεί με κάθε δυνατό τρόπο.

Τέλος, υπάρχουν και πιέσεις που θα βοηθήσουν στην ώθηση της αλλαγής και οι οποίες προέρχονται από επενδυτές και καταναλωτές, των οποίων η εστίαση στη βιωσιμότητα αυξάνεται. Σύμφωνα με μελέτη της GlobeScan, μεταξύ 2019 και 2021, οι άνθρωποι άλλαξαν τις αγοραστικές τους συνήθειες και αποφεύγουν συνειδητά τις πλαστικές συσκευασίες μιας χρήσης, υποδεικνύοντας ότι οι καταναλωτές είναι πρόθυμοι να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους για να μειώσουν τα πλαστικά απόβλητα. Στατιστικά δεδομένα όπως αυτό, σίγουρα θα λειτουργήσουν ως καταλύτης για τις εταιρείες να μειώσουν και τελικά να εξαλείψουν τα πλαστικά απόβλητα. Είναι μια «κλήση αφύπνισης» για τις επιχειρήσεις. Όταν οι καταναλωτές ψηφίζουν με το πορτοφόλι τους, οι επιχειρήσεις πρέπει να δράσουν. 

Η εύρεση λύσεων απαιτεί νέους τρόπους σκέψης και έχουμε ήδη αρχίσει να βλέπουμε μερικές συναρπαστικές καινοτομίες στον τομέα της κυκλικής οικονομίας. Ο μεγαλύτερος κατασκευαστής παιχνιδιών στον κόσμο, η LEGO, πέρυσι αποκάλυψε ένα πρωτότυπο του εμβληματικού πλαστικού τούβλου της, κατασκευασμένο από ανακυκλωμένα πλαστικά μπουκάλια και είπε ότι αναμένει να αρχίσει να πουλά πλαστικά τουβλάκια από ανακυκλωμένο πλαστικό μέχρι το 2023 μετά από περαιτέρω δοκιμές.

Η βιομηχανία τροφίμων, με αιχμή του δόρατος τα σούπερ μάρκετ, εργάζεται εντατικά για να ελαχιστοποιήσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των πλαστικών, υιοθετώντας μια πλειάδα καινοτομιών που συνδυάζουν ένα μείγμα κοινής λογικής και ουσιαστικής καινοτομίας για τη μείωση της χρήσης πλαστικού μιας χρήσης.

Για παράδειγμα, στη Βρετανία, τα σούπερ μάρκετ ανακοίνωσαν πρόσφατα τη μετάβαση σε διαφανή πώματα συσκευασιών γάλακτος, καταργώντας σταδιακά τη χρήση των χρωματιστών πωμάτων, καθώς αυτά είναι δύσκολο να ανακυκλωθούν. Σε αντίθεση με τα πλήρως ανακυκλώσιμα μπουκάλια γάλακτος, τα χρωματιστά πώματα δεν μπορούν επί του παρόντος να ανακυκλωθούν ξανά σε ένα προϊόν με την ποιότητα που απαιτεί η βιομηχανία τροφίμων. Η εισαγωγή των διαφανών πωμάτων επιτρέπει τη διατήρηση του υλικού για επαναχρησιμοποίηση στον τομέα των τροφίμων. Μπορεί να φαίνεται σαν ένα μικρό βήμα, αλλά για το γάλα ως βασικό προϊόν που καταναλώνεται σε τεράστιες ποσότητες κάθε εβδομάδα, μια τόσο μικρή αλλαγή μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά.

Εναλλακτικές λύσεις για το πλαστικό αναδύονται και σε άλλους τομείς. Τα φρούτα και τα λαχανικά που συσκευάζονται σε πλαστικές συσκευασίες ως ένας τρόπος για να διατηρηθούν φρέσκα λιγοστεύουν αλλά η μείωση χρήσης του συγκεκριμένου τρόπου συσκευασίας έχει τα προβλήματά της. Τα πλαστικά περιτυλίγματα για προϊόντα όπως τα αγγούρια, τα μήλα και άλλα φρέσκα προϊόντα χρησιμοποιούνται όχι μόνο ως συσκευασία αλλά και ως προστασία για το φλοιό του προϊόντος και για παράταση της διάρκειας ζωής του.

Η Apeel Science είναι μια εταιρεία που εδρεύει στην California των ΗΠΑ, η οποία έχει ανακαλύψει έναν καινοτόμο τρόπο για να εξαλείψει τη χρήση πλαστικού συρρικνούμενου περιτυλίγματος μιας χρήσης σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζει τα τροφικά απόβλητα. Η Apeel ανέπτυξε μια βρώσιμη άγευστη επίστρωση από φυτικά υλικά που μπορεί να κάνει τα αβοκάντο, τα εσπεριδοειδή και άλλα είδη φρούτων και λαχανικών να διαρκέσουν δύο φορές περισσότερο από το συνηθισμένο, εξαλείφοντας παράλληλα την ανάγκη για πλαστικό μιας χρήσης.

Είναι ήδη παρούσες πολλές από τις παραμέτρους που θα καταστήσουν αναγκαία την αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε τα πλαστικά προϊόντα για όσο το δυνατόν περισσότερο, προτού τα ανακυκλώσουμε αποτελεσματικά στο τέλος της ωφέλιμης ζωής τους. Αυτό ασκεί αναμφισβήτητη πίεση στις επιχειρήσεις να δράσουν.

Ένας συνδυασμός κυβερνητικής νομοθεσίας, πίεσης από καταναλωτές και επενδυτές και η φύση του επείγοντος που έχει αποκτήσει η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, καθιστούν ζωτικής σημασίας το να αυξήσουν οι επιχειρήσεις τις προσπάθειές τους προς τη βιωσιμότητα.

Εάν πρόκειται να είναι επιτυχείς σε αυτό, η στρατηγική βιωσιμότητας που ακολουθούν πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των ευρύτερων εταιρικών στόχων και να μην είναι απλά κάποια συμπληρωματική διαδικασία. Οι στόχοι της επιχείρησης και οι στόχοι βιωσιμότητας πρέπει να ευθυγραμμίζονται, να μην ανταγωνίζονται μεταξύ τους και να σχεδιάζονται για να εξελίσσονται, όπως εξελίσσεται η επιχείρηση. Το πιο σημαντικό είναι η πρόοδος προς τη βιωσιμότητα να είναι μετρήσιμη. Ό,τι δεν μπορεί να μετρηθεί, δε μπορεί να βελτιωθεί.

Τελικά, αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή και να μειώσουμε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη αξία στα αγαθά που παράγουμε, αγοράζουμε και χρησιμοποιούμε. Ζούμε σε έναν κόσμο πεπερασμένων πόρων και είναι καιρός να υιοθετήσουμε έναν κυκλικό τρόπο σκέψης για να περιορίσουμε το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα.

Με πληροφορίες από themanufacturer.com

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ RAWMATHUB.GR