Γιατί ανακυκλώνεται λιγότερο από το 10% του πλαστικού παγκοσμίως;

Ο κύριος λόγος για αυτή τη στασιμότητα είναι ότι η ανακύκλωση δεν αποτυγχάνει λόγω της απάθειας των καταναλωτών ή των κακών καταναλωτικών συνηθειών. Αποτυγχάνει επειδή τα συστήματα δεν έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι ρεαλιστική και απόλυτα εφικτή η ανακύκλωση σε κλίμακα.

Για να κατανοήσουμε τη στασιμότητα, πρέπει να αλλάξουμε την προοπτική μας. Τα περισσότερα πλαστικά σήμερα δεν είναι σχεδιασμένα για ανακύκλωση λόγω κυρίως των παρακάτω χαρακτηριστικών:

• Πολυπλοκότητα προϊόντων: Ένα μπουκάλι σαμπουάν, για παράδειγμα, μπορεί να έχει τρεις διαφορετικούς τύπους πλαστικού, ο καθένας με διαφορετικά σημεία τήξης και διαφορετικές απαιτήσεις ανακύκλωσης.
• Οικονομική βιωσιμότητα: Το πρωτογενές πλαστικό παραμένει φθηνότερο στην παραγωγή από το ανακυκλωμένο πλαστικό. Μέχρι να αντιμετωπιστεί αυτή η ανισορροπία κόστους, η ανακύκλωση δε θα είναι εμπορικά ελκυστική σε κλίμακα.
• Παραοικονομία: Εκτιμάται ότι το 58% της ανακύκλωσης πλαστικού σε παγκόσμιο επίπεδο οφείλεται σε άτυπη εργασία στον τομέα των απορριμμάτων, ωστόσο ο ρόλος αυτής της εργασίας παραμένει υποαναγνωρισμένος, δεν υποστηρίζεται και δεν είναι ενσωματωμένος στις καταγραφές από τα επίσημα συστήματα.

Αν λάβουμε επίσης υπόψιν μας ότι το 99% του πλαστικού είναι κατασκευασμένο από ορυκτά καύσιμα, τότε είναι προφανές ότι τα πλαστικά απόβλητα δεν είναι απλώς ένα περιβαλλοντικό ζήτημα, είναι ένα δομικό στοιχείο του τρόπου με τον οποίο αναπτύσσονται οι σύγχρονες οικονομίες.

Μεγάλο μέρος της υφιστάμενης συζήτησης γύρω από τη βιωσιμότητα επικεντρώνεται στην οικοδόμηση μιας κυκλικής οικονομίας. Όμως η κυκλικότητα, χωρίς την ένταξη όλων των συμμετεχόντων, έχει όρια.

Το πραγματικό σημείο συμφόρησης δεν είναι η συλλογή ή η τεχνολογία, αλλά η ενοποίηση των συστημάτων. Τα συστήματα συχνά παραβλέπουν τους ανθρώπους που ήδη ανακτούν πλαστικό κάθε μέρα, δηλαδή τους συλλέκτες απορριμμάτων, τους μικροέμπορους scrap και εκείνους που συλλέγουν μεγάλες ποσότητες προς ανακύκλωση, οι οποίοι είναι, κατά κάποιον τρόπο, ένας ανεπίσημος και μη αναγνωρισμένος μηχανισμός ανάκτησης πλαστικών στον Παγκόσμιο Νότο. Ωστόσο, χωρίς δίκαιες αμοιβές, κοινωνική ασφάλιση και πρόσβαση σε επίσημες αγορές, ο αντίκτυπος τους παραμένει περιορισμένος.

Τα συστήματα ανακύκλωσης που έχουν σχεδιαστεί ως μέσο διαβίωσης, όχι μόνο ως εμπορική πρακτική, αποδίδουν καλύτερα με την πάροδο του χρόνου. Όταν το άτομο που ανακτά πλαστικό αντιμετωπίζεται ως ένας κρίσιμος κρίκος της αλυσίδας ανακύκλωσης, όχι απλώς ως προμηθευτής, τα αποτελέσματα αλλάζουν ως προς την ποιότητα, την ιχνηλασιμότητα και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Τρεις τομείς χρειάζονται την προσοχή μας αν θέλουμε να ξεπεράσουμε το όριο του 10%:

1. Σχεδιασμός προϊόντων για ανακύκλωση: Οι περισσότερες συσκευασίες εξακολουθούν να είναι σχεδιασμένες για ελκυστικότητα στο ράφι, όχι για ανάκτηση του πλαστικού στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Τα πλαίσια πολιτικής - όπως το EPR - πρέπει να επεκταθούν, ώστε να περιέχουν πρότυπα για τον υποχρεωτικό σχεδιασμό ανακυκλώσιμων προϊόντων.
2. Εξισορρόπηση τιμών: Το ανακυκλωμένο πλαστικό πρέπει να είναι ανταγωνιστικό ως προς την τιμή σε σύγκριση με τις πρωτογενείς ύλες. Αυτό θα απαιτήσει επιδοτήσεις, τιμολόγηση του διοξειδίου του άνθρακα ή φορολογικές αλλαγές που εξισώνουν τους όρους ανταγωνισμού.
3. Επίσημη αναγνώριση της άτυπης εργασίας: Το μέλλον της ανακύκλωσης εξαρτάται από την ένταξη της άτυπης εργασίας στον τομέα της ανακύκλωσης σε επίσημες αλυσίδες εφοδιασμού, με προστασία, εκπαίδευση και πρόσβαση σε καλύτερες αγορές.

Το πλαστικό αντιμετωπίζεται συχνά ως πρόβλημα μετά την κατανάλωση. Αλλά η πραγματική ευκαιρία βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουμε, τιμολογούμε και εκτιμούμε το πλαστικό προτού γίνει απόβλητο.

Η συζήτηση δεν μπορεί να είναι μόνο για το πόσο ανακυκλώνουμε. Πρέπει να αφορά στο ποιος έχει τη δυναμική να ανακυκλώσει και πως υποστηρίζεται για να το κάνει. Μέχρι τότε, το όριο του 10% θα αντικατοπτρίζει για ποιον είναι κατασκευασμένα τα συστήματα μας.

Με πληροφορίες από plasticsforchange.org