Οι μπαταρίες που παράγονται στην Ευρώπη θα είναι οι πιο βιώσιμες παγκοσμίως, βάσει των νέων κανονισμών που συμφωνήθηκαν στις 9 Δεκεμβρίου 2022.
Εκτός από τη βοήθεια που προσφέρει στην Ε.Ε για την επίτευξη των πράσινων στόχων της, ο αναθεωρημένος κανονισμός για τις μπαταρίες έχει σκοπό να ενισχύσει τη νεοσύστατη αγορά μπαταριών της Ένωσης, καθώς η Ευρώπη προσδοκά να ανταγωνιστεί τους γίγαντες του τομέα (Ασία και ΗΠΑ). Επί του παρόντος, η Κίνα, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα είναι οι μεγαλύτεροι παραγωγοί μπαταριών παγκοσμίως, καθιστώντας την Ασία την παγκόσμια δύναμη στις μπαταρίες για ηλεκτρικά οχήματα. Η Βόρεια Αμερική είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός, με την Ευρώπη να έρχεται στην τρίτη θέση.
Οι πρόσφατα συμφωνηθέντες κανονισμοί θα καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο ζωής μιας μπαταρίας, από την εξόρυξη πρώτων υλών έως τη βιομηχανική παραγωγή και την απόρριψη στο τέλος του κύκλου ζωής της.
Ο επικεφαλής διαπραγματευτής Achille Variati, Ιταλός βουλευτής της κεντροαριστερής ομάδας S&D, είπε ότι τα συμφωνηθέντα μέτρα «θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημείο αναφοράς για ολόκληρη την παγκόσμια αγορά μπαταριών. Συμφωνήσαμε σε μέτρα που ωφελούν πολύ τους καταναλωτές: Οι μπαταρίες θα λειτουργούν καλά, θα είναι ασφαλέστερες και θα αφαιρούνται ευκολότερα. Ο γενικός μας στόχος είναι να οικοδομήσουμε μια ισχυρότερη βιομηχανία ανακύκλωσης μπαταριών στην Ε.Ε, ιδιαίτερα για το λίθιο, και έναν ανταγωνιστικό βιομηχανικό τομέα στο σύνολό του, που είναι κρίσιμος τις επόμενες δεκαετίες για την ενεργειακή μετάβαση και τη στρατηγική αυτονομία της ηπείρου μας».
Ο κανονισμός θα ισχύει για όλες τις μπαταρίες που πωλούνται στην Ε.Ε: Από φορητές μπαταρίες σε ηλεκτρονικές συσκευές έως μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων και μπαταρίες που χρησιμοποιούνται σε ηλεκτρικά σκούτερ και ποδήλατα.
Σύμφωνα με τον κανονισμό, οι μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων και σκούτερ και οι μεγαλύτερες βιομηχανικές μπαταρίες θα πρέπει να φέρουν μια «δήλωση αποτυπώματος άνθρακα» (carbon footprint declaration) που θα αναφέρει τις εκπομπές άνθρακα που επιφέρει η παραγωγή τους. Οι φορητές μπαταρίες πρέπει επίσης να αφαιρούνται και να αντικαθίστανται εύκολα, μια ιδιαιτερότητα στο σχεδιασμό τους στην οποία ορισμένοι κατασκευαστές, ιδίως η Apple, έχουν αντίθεση.
Σε μια προσπάθεια να διασφαλιστεί ότι οι καταναλωτές είναι καλύτερα ενημερωμένοι, οι μπαταρίες θα πρέπει να περιέχουν κωδικούς QR που που θα εμφανίζουν πληροφορίες που σχετίζονται με τη χωρητικότητα, την απόδοση, την αντοχή και τη χημική τους σύσταση. Η τήρηση των κριτηρίων πράσινης παραγωγής της Ε.Ε θα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την πώληση μιας μπαταρίας εντός της Ε.Ε. Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση τις προβλέψεις, μέχρι το 2030 η ανάγκη για μπαταρίες σε ολόκληρη την Ε.Ε θα είναι 14 φορές μεγαλύτερη από ό,τι σήμερα.
Πολιτική δέουσας επιμέλειας
Η εξόρυξη μετάλλων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή μπαταριών έχει κατά καιρούς οδηγήσει σε αντιπαραθέσεις. Το 2016, η Διεθνής Αμνηστία δημοσίευσε έκθεση που αποκάλυπτε ότι 35.000 παιδιά εργάζονταν σε ορυχεία κοβαλτίου στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τον κορυφαίο παραγωγό του μετάλλου παγκοσμίως. Τη δημοσίευση της έκθεσης διαδέχτηκε σκληρή κριτική από νομοθέτες και καταναλωτές και η εξορυκτική βιομηχανία δεσμεύτηκε να αντιμετωπίσει ανάλογα φαινόμενα σε όλα τα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού.
Σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς, όλες οι εταιρείες που διαθέτουν μπαταρίες στην αγορά της Ε.Ε πρέπει να έχουν μια «πολιτική δέουσας επιμέλειας» (due diligence) που να αντιμετωπίζει ανάλογα φαινόμενα στην αλυσίδα προμήθειας πρώτων υλών.
Για να μειώσει το επίπεδο των εισαγόμενων πρώτων υλών, η Ε.Ε έχει επίσης αυξήσει τους στόχους συλλογής και ανακύκλωσης. Βάσει των νέων κανονισμών, οι νέες μπαταρίες πρέπει να περιέχουν ένα καθορισμένο ποσοστό ανακυκλωμένων υλικών: 16% κοβάλτιο, 85% μόλυβδο, 6% λίθιο και 6% νικέλιο.
Οι νομοθέτες έθεσαν επίσης φιλόδοξους στόχους συλλογής για φορητές χρησιμοποιημένες μπαταρίες για να διασφαλίσουν μια σταθερή ροή ανακυκλωμένου υλικού. Σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς, οι στόχοι συλλογής θα αυξηθούν από 45% το 2023 σε 73% έως το 2030. Για τα ηλεκτρικά οχήματα, το ποσοστό συλλογής των μπαταριών ορίστηκε στο 100%.
Υιοθέτηση κοινής γραμμής
Η κεντροδεξιά ομάδα του ΕΛΚ χαιρέτισε τη συμφωνία, λέγοντας ότι είναι απαραίτητο για την Ευρώπη να καταστεί ανταγωνιστική στην παγκόσμια αγορά των μπαταριών. «Δυστυχώς, η Ε.Ε υστερεί στην παραγωγή μπαταριών, καθιστώντας μας ευάλωτους στον βιομηχανικό ανταγωνισμό από την Ασία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Με αυτή τη συμφωνία, κάνουμε ένα άλμα προς τα εμπρός για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας», δήλωσε η συντηρητική βουλευτής Jessica Polfjard.
Οι Πράσινοι επαίνεσαν επίσης τη συμφωνία, υποστηρίζοντας ότι είναι απαραίτητη για να στραφεί η Ευρώπη σε μια πιο κυκλική οικονομία. «Θέτοντας στόχους τόσο από την πλευρά της προσφοράς όσο και από την πλευρά της ζήτησης, δημιουργούμε μια αγορά για ανακυκλωμένα υλικά. Αυτό δεν θα οδηγήσει μόνο στη μειωμένη ανάγκη για νέα ορυχεία, αλλά σημαίνει επίσης ότι η συνεχώς αυξανόμενη ποσότητα ηλεκτρονικών αποβλήτων θα αντιμετωπιστεί και θα χρησιμοποιηθεί ως νέα πρώτη ύλη στο μέλλον», δήλωσε ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Bas Eickhout.
Ο Ολλανδός εκπρόσωπος θεώρησε ότι οι στόχοι ανακύκλωσης θα μπορούσαν να ήταν υψηλότεροι, επαίνεσε την έμφαση στη χρήση ανακυκλωμένων υλικών ως «μια καλή αρχή». Η κεντρώα ομάδα Renew είπε ότι ο νέος κανονισμός «είναι μια νίκη για εμάς και για το κλίμα». «Αντί να πετάξετε τα παλιά σας ηλεκτρονικά, θα είναι ευκολότερο να αντικαταστήσετε τις φθαρμένες μπαταρίες με νέες ανακυκλωμένες», δήλωσε η Σουηδή βουλευτής Karin Karlsbro.
Ο Επίτροπος Βιομηχανίας Thierry Breton περιέγραψε το νέο κανονισμό ως ώθηση στην ευρωπαϊκή βιομηχανική δυναμική, λέγοντας ότι η νέα συμφωνία θα διασφαλίσει ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις «δεν είναι απλώς υπεργολάβοι» στην παγκόσμια αγορά.
Η συμφωνία θα προωθηθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τελική έγκριση.
Με πληροφορίες από euractiv.com