Στο Ντίπι, στον κόλπο της Γέρας στη Λέσβο, δίπλα σε λιγοστά κτίσματα των αρχών του 20ου αιώνα, στέκει το τελευταίο πυρηνελαιουργείο του νησιού. Πρόκειται για ένα βιομηχανικό συγκρότημα χτισμένο στα τέλη του 19ου αιώνα που μέσα από ευνοϊκές ή δύσκολες συνθήκες έφτασε σε ηλικία τα 130 έτη και υπερηφανεύεται ότι είναι πλέον και περιβαλλοντικά φιλικό.
«Εκμεταλλευόμαστε τον ελαιοπυρήνα, τα κατάλοιπα δηλαδή της επεξεργασίας του ελαιοκάρπου» αναφέρει ο Γιάννης Βασιλέλλης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της «Ελαιουργίας Αιγαίου», της εταιρίας δηλαδή που διαχειρίζεται το πυρηνελαιουργείο. «Εκμεταλλευόμαστε κάτι το οποίο σε κάθε άλλη περίπτωση θα κατέληγε ως λύμα σε κάποιο ρέμα ή στη θάλασσα».
Το πυρηνελαιουργείο στο Ντίπι από την επεξεργασία του ελαιοπυρήνα που αγοράζεται από τα ελαιοτριβεία παράγει πυρηνέλαιο και πυρηνόξυλο. Το πυρηνέλαιο είναι ένα ελαιώδες που μετά από το ραφινάρισμα του θεωρείται ένα από τα καλύτερα και πλέον υγιεινά ελαιώδη για τα τηγάνι. Όσον αφορά το πυρηνόξυλο είναι μια από τις καλύτερες καύσιμες ύλες για βιομηχανίες και βιοτεχνίες αν και την τελευταία δεκαετία χρησιμοποιείται ως βιοκαύσιμο για θέρμανση σπιτιών.
«Έχουμε μηδενικά απόβλητα ως μονάδα, ενώ ο λευκός καπνός που μπερδεύει πολλούς περαστικούς δεν είναι τίποτα άλλο από ατμός. Πρόκειται για προϊόν της ξήρανσης του ελαιοπυρήνα. Το πυρηνέλαιο έχει αυξημένη τιμή λόγω ζήτησης. Παλιότερα εξάγαμε σχεδόν το σύνολο της παραγωγής μας στην Ιταλία. Αλλά πλέον απορροφάται από τη εγχώρια αγορά. Όσον αφορά το πυρηνόξυλο στο σύνολο του καταναλώνεται εντός νησιού καλύπτοντας σε συσκευασίες των 20 κιλών, οικιακούς καυστήρες. Φέτος, λόγω μικρής παραγωγής ελαιοκάρπου, οι ποσότητες πυρηνόξυλου είναι πολύ μικρές και δε μπορούμε να καλύψουμε ούτε τις τοπικές ανάγκες», εξηγεί ο Γιάννης Βασιλέλλης.
Το πυρηνελαιουργείο στο Ντίπι είναι το μοναδικό που πλέονλειτουργεί στη Λέσβο. Στο παρελθόν λειτουργούσαν πολλά ακόμα, τα οποία όμως έκλεισαν με τελευταίο το μεγάλο εργοστάσιο της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Λέσβου. Το συγκεκριμένο εργοστάσιο χτίστηκε το 1890 από την οικογένεια Κουρτζή και πέρασε από διάφορες ιδιοκτησίες.
Το 1983 μια ομάδα εμβληματικών ιδιοκτητών ελαιοτριβείων της Λέσβου προχώρησε στην αγορά του από τους προηγούμενους ιδιοκτήτες που πτώχευσαν. Σταδιακά η μονάδα εκσυγχρονίστηκε και σήμερα επεξεργάζεται διφασικά τον ελαιοπυρήνα αντί της τριφασικής επεξεργασίας στο παρελθόν. Η μονάδα απασχολεί περί τα 20 άτομα.
