Καθώς το ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ για την ενέργεια έως το 2030 δεν έχει ακόμη πλήρως καθοριστεί, η δυναμική της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής για τη Βόρεια Θάλασσα θα πρέπει να διατηρηθεί για να ξεπεραστούν οι πολιτικές προκλήσεις που φέρνει η υλοποίηση ενός άκρως φιλόδοξου έργου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Τον Απρίλιο 2023, ο μεγαλύτερος πολιτικός συνασπισμός για την ενέργεια στη Βόρεια Θάλασσα συγκεντρώθηκε στην Οστάνδη. Εννέα αρχηγοί κρατών και οι αντίστοιχοι υπουργοί ενέργειας, μαζί με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συμφώνησαν σε νέες δεσμεύσεις για την κατασκευή υπεράκτιων αιολικών πάρκων.
Η συμφωνία περιλαμβάνει την ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών εγκαταστάσεων ισχύος 120GW στη Βόρεια Θάλασσα έως το 2030 και τουλάχιστον 300GW έως το 2050. Για την επιτυχία αυτού του σχεδίου, οι ηγέτες δεσμεύτηκαν να προωθήσουν συνεργατικά έργα για την ανάπτυξη του υπεράκτιου δικτύου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Επί του παρόντος, υπάρχουν περίπου 30 GWεγκατεστημένης ισχύος στη Βόρεια Θάλασσα. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αντιμετωπίζουν την πρόκληση ότι η προγραμματισμένη υπεράκτια αιολική δυναμικότητα για την επίτευξη των στόχων ουδετερότητας άνθρακα, υπερβαίνει κατά πολύ την τρέχουσα ζήτηση.
Συγχρόνως, τα «ενεργειακά νησιά» τυγχάνουν ευρείας υποστήριξης. Τα ενεργειακά νησιά είναι ουσιαστικά κόμβοι παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που συνδέουν πολλά αιολικά πάρκα και διατηρούν διασυνδέσεις με πολλές χώρες. Τα πρώτα ενεργειακά νησιά στον κόσμο σχεδιάζονται στη Βόρεια Θάλασσα, με μελέτες σκοπιμότητας που ανατέθηκαν από τη Δανία και το Βέλγιο. Ωστόσο, η κατασκευή τους δεν αναμένεται να ξεκινήσει μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Η υλοποίηση αυτού του οράματος θα απαιτήσει τη μετάβαση σε ένα ενεργειακό σύστημα πολλαπλών χρήσεων που συγκεντρώνει υπεράκτια αιολική ενέργεια, δίκτυα και διασυνδέσεις και, ενδεχομένως, μετατροπή της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε κάτι άλλο (π.χ. ανανεώσιμο υδρογόνο για μεταφορές, βιομηχανική χρήση ή ηλεκτρονικά καύσιμα).
Το Ηνωμένο Βασίλειο κάνει τα πρώτα βήματα για να καταστήσει το σύστημα πιο κατάλληλο για το σκοπό αυτό, εισάγοντας έναν ολιστικό σχεδιασμό του δικτύου για την επίτευξη των στόχων του για την ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών το 2030, ο οποίος σύμφωνα με εκτιμήσεις θα μπορούσε να εξοικονομήσει έως και 5,5 δισ. £. Ωστόσο, το ρυθμιστικό πλαίσιο σχετικά με τη Βόρεια Θάλασσα έως το 2030 και μετά από αυτό, παραμένει ασαφές. Εάν πρόκειται να υλοποιηθούν οι πολιτικές φιλοδοξίες για τη Βόρεια Θάλασσα, η υπάρχουσα δυναμική θα πρέπει να διατηρηθεί για να ξεπεραστούν περίπλοκες προκλήσεις στην υλοποίηση.
Μία πρόκληση αφορά τη ρύθμιση και το σχεδιασμό των υποδομών. Ο σχεδιασμός του σωστού λειτουργικού πλαισίου που εξισορροπεί τις ανάγκες των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς (ΔΣΜ) και των επενδυτών θα απαιτήσει την αντιμετώπιση ρυθμιστικών παραγόντων.
Ο ένας παράγοντας είναι ο κανόνας που επιβάλλεται από την ευρωπαϊκή ρυθμιστική αρχή ενέργειας (Agency for the Cooperation of Energy Regulators, ACER) ότι οι φορείς εκμετάλλευσης του δικτύου πρέπει πάντα να δεσμεύουν το 70% της διαθέσιμης χωρητικότητας για διασυνοριακές συναλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο κανόνας της ACER θα σήμαινε ότι για ένα πιθανό αιολικό πάρκο στη Βόρεια Θάλασσα, ο υπεύθυνος Διαχειριστής του Συστήματος Μεταφοράς θα ήταν υποχρεωμένος να διαθέσει το 70% αυτής της γραμμής για διασυνοριακή διαπραγμάτευση ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό δημιουργεί αβεβαιότητα για έναν υποψήφιο ιδιοκτήτη αιολικού πάρκου, ως προς το αν μπορεί να μεταφέρει την ενέργεια που παράγει σε κάποιο χερσαίο δίκτυο.
Ένα άλλο ζήτημα σχεδιασμού είναι η έλλειψη «ενιαίας αντιμετώπισης» όσον αφορά σε ρυθμιστική και αδειοδοτική έγκριση σε όλη τη Βόρεια Θάλασσα, πράγμα που σημαίνει ότι οι πιθανές υποδομές μεταφοράς ενέργειας αντιμετωπίζουν την πρόκληση λήψης εγκρίσεων από πολλές διαφορετικές αρχές.
Ο δεύτερος παράγοντας αφορά στην παροχή σαφών κατευθυντηρίων γραμμών σχετικά με τη μελλοντική ρύθμιση της αγοράς για υπεράκτια αιολικά πάρκα στις Βόρειες Θάλασσες. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής τόσο στην ΕΕ όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν επιδιώξει μεταρρυθμίσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας ως απάντηση στις πρόσφατες έντονες μεταβολές στις τιμές της ενέργειας. Υπάρχουν όμως σύνθετα ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν. Ένα από αυτά είναι ο καθορισμός των κανονιστικών όρων για τον τρόπο κατανομής των εσόδων μεταξύ των παραγωγών ενέργειας και των δικτύων μεταφοράς.
Η Επιτροπή έχει προτείνει τη δημιουργία διαπραγματευτικών δομών υποβολής προσφορών για υπεράκτιες εγκαταστάσεις ως το μελλοντικό ρυθμιστικό μονοπάτι για υπεράκτια αιολικά έργα που συνδέονται μέσω υβριδικών διασυνδέσεων.
Ο τρίτος παράγοντας αφορά στο πλαίσιο μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου. Η αξιοποίηση του πλήρους δυναμικού της Βόρειας Θάλασσας θα απαιτήσει συνεργασία σε όλη την Ευρώπη, κάτι που έχει άμεσες επιπτώσεις για το Ηνωμένο Βασίλειο, συμπεριλαμβανομένων των προοπτικών μελλοντικής εμβάθυνσης της συνεργασίας ΕΕ-ΗΒ στην ενεργειακή πολιτική. Το Ηνωμένο Βασίλειο το Δεκέμβριο του 2022 υπέγραψε Μνημόνιο Κατανόησης με τους θαλάσσιους γείτονες του, οι οποίοι ανήκουν στη συνεργασία North Seas Energy Cooperation.
Η ενέργεια αυτή θέτει το πλαίσιο για μεγαλύτερη συνεργασία με τις γειτονικές χώρες της Βόρειας Θάλασσας, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας για την ανάπτυξη υπεράκτιων υποδομών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και δικτύων μεταφοράς.
Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με το μελλοντικό σύστημα εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των σχεδίων για τη δημιουργία πολυπεριφερειακής σύζευξης μη σαφώς καθορισμένου όγκου που θα συνδέει το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία με τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ.
Η υλοποίηση των πολιτικών φιλοδοξιών για τη Βόρεια Θάλασσα θα απαιτήσει συντονισμό σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού, της δόμησης της αγοράς και του μελλοντικού πλαισίου μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου.
Δεκαοκτώ μήνες πριν από τις πιθανές εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρώπη, είναι σημαντικό να διατηρηθεί η τρέχουσα πολιτική βούληση κατά τη διάρκεια των τεχνικών διαβουλεύσεων για το ρυθμιστικό πλαίσιο. Αυτό θα καθορίσει το βαθμό στον οποίο η Βόρεια Θάλασσα μπορεί να επιτύχει τον στόχο να γίνει ο «μεγαλύτερος σταθμός ηλεκτροπαραγωγής στον κόσμο».
Με πληροφορίες από euractiv.com
