Σήμερα, στις ΗΠΑ, βάσει υπολογισμών, απορρίπτονται 2,5 εκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια νερού κάθε ώρα. Αντί να πίνουμε νερό της βρύσης, το οποίο κι αυτό δεν είναι πλέον τόσο αθώο, αγοράζουμε νερό σε πλαστικά μπουκάλια μιας χρήσης που θα χρειαστούν τουλάχιστον 400 χρόνια για να αποσυντεθούν.
Και όταν τα πλαστικά μπουκάλια αποσυντίθενται, συχνά από την έκθεση στο ηλιακό φως, τη ζέστη και άλλες συνθήκες, απλά μετατρέπονται σε μικροπλαστικά, κομμάτια πλαστικού τόσο μικρών διαστάσεων που μπορούν να διεισδύσουν παντού.
Κάποια χρόνια πριν ο Ronald Reagan ενέπνευσε, την πλέον ανεξέλεγκτη, κατάσταση όπου το κέρδος και η παραγωγικότητα υπερισχύουν της υγείας. όπου η ρύπανση από το πλαστικά -παιδί του μεγάλων εταιρειών πετρελαίου- βρίσκεται τώρα στους βαθύτερους ωκεανούς, στην κορυφή των ψηλότερων βουνών και στο φρέσκο χιόνι της Ανταρκτικής.
Μικροπλαστικά και συνθετικές μικροΐνες (πολυεστέρας) υπάρχουν στα χαλιά μας και περίπου το 60% των ενδυμάτων μας. Κατά τη διαδικασία παραγωγής ενδυμάτων ή και μέσω των στεγνωτηρίων, οι μικροΐνες εκτοξεύονται κατά δισεκατομμύρια, μεταφέρονται από τον αέρα, και αργότερα βρίσκουν το δρόμο τους στο νερό, στα ψάρια και άλλα θαλάσσια είδη, στο μέλι, τη μπύρα, το κρέας και τώρα, όπως φαίνεται, με διάφορους τρόπους στο ανθρώπινο αίμα, ειδικά σε ανθρώπους σε αστικές περιοχές.
Επιπλέον, τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB) και τα επιβραδυντικά φλόγας, που είναι ήδη μια μάστιγα, προσκολλώνται στα πλαστικά καθιστώντας τα ακόμα μεγαλύτερη απειλή. Πλαστικά με χημικές ουσίες για να τα κάνουν εύκαμπτα, αλλά και αυτά που είναι βιοαποικοδομήσιμα αλλά μπορούν να επιφέρουν ενδοκρινικές διαταραχές, μπορεί να αυξήσουν τα ποσοστά καρκίνου, στειρότητας και παχυσαρκίας και αυτό είναι μόνο η αρχή.
Με λίγα λόγια, μέσα από τα πλαστικά δηλητηριάζουμε το περιβάλλον και τους εαυτούς μας.
«Με μία εκθετική αύξηση της παραγωγής πλαστικών, χαμηλά επίπεδα ανακύκλωσης και κακή διαχείριση απορριμμάτων», γράφει ο Brian Hutchinson για την Oceanic Society, «μεταξύ 4 και 12 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι πλαστικού εισέρχονται στον ωκεανό κάθε χρόνο, αρκετοί για να καλύψουν όλες τις ακτογραμμές παγκοσμίως! Και αυτό η ποσότητα προβλέπεται να τριπλασιαστεί τα επόμενα 20 χρόνια».
Τα πλαστικά μπλοκάρουν το στομάχι θαλάσσιων πτηνών, θαλάσσιων χελωνών, καρχαριών και φαλαινών που ξεβράζονται νεκρά. Ρυπαίνουν απομακρυσμένες παραλίες από τις Αλεούτιες Νήσους μέχρι τις νήσους Πίτκαιρν. Το Great Pacific Garbage Patch, δύο τεράστιες μάζες πλαστικών απορριμμάτων, η κάθε μία μεγαλύτερη από το Τέξας, είναι τόσο μεγάλες (και αυξάνονται) που ο πλοίαρχος Charles Moore, που τις ανακάλυψε το 1997, είπε ότι ο καθαρισμός τους θα «χρεοκοπούσε κάθε χώρα» που θα το επιχειρούσε.
Καμία περιοχή της γης δεν έχει μείνει ανέγγιχτη από την ανθρώπινη δραστηριότητα
Στα μέσα του 1800, όταν μία προσπάθεια για την εύρεση ενός υποκατάστατου για το ελεφαντόδοντο από χαυλιόδοντες ελέφαντα (συνήθως χρησιμοποιείται για μπάλες μπιλιάρδου) οδήγησε στην ανακάλυψη του σελιλόιντ, γενικά το μέλλον φάνταζε ελπιδοφόρο. Στη συνέχεια, το 1907, ένας χημικός που εργαζόταν σε έναν αχυρώνα στο Yonkers έφτιαξε ένα μείγμα καρβολικού οξέος με φορμαλδεΰδη και δημιούργησε το πρώτο πλήρως συνθετικό πλαστικό στον κόσμο.
Θεωρήθηκε ως το «υλικό των χιλίων χρήσεων», δεν περιείχε μόρια που απαντώνταν στη φύση και είχε την ιδιότητα να είναι χυτεύσιμο υπό πίεση, άκαμπτο όταν ψύχεται, ανθεκτικό στη θερμότητα, ελαφρύτερο από το μέταλλο και πιο σκληρό από τα κεραμικά. Σύντομα λανσαρίστηκαν οι nylon κάλτσες.
Και όταν οι χημικοί πετρελαιοειδών μετέτρεψαν τα απλά συστατικά του αργού πετρελαίου και του φυσικού αερίου σε συνθετικά πολυμερή, γεννήθηκαν τα δομικά στοιχεία για τα σύγχρονα πλαστικά, και ταυτόχρονα μια βιομηχανία που θα αμφισβητούσε τους κυβερνητικούς κανονισμούς με κάθε κόστος. Σύντομα, τα πλαστικά βρήκαν τον δρόμο τους στα νοσοκομεία, τις κουζίνες, τα αεροπλάνα, τα φορτηγά και τα αυτοκίνητά μας.
Και τι απέγιναν όλα αυτά; Τότε κανείς δεν ήξερε. Λίγοι νοιάζονταν.
Πολλοί επιστήμονες και ακτιβιστές λένε ότι ο καλύτερος τρόπος για να καταπολεμήσουμε τη σύγχρονη παγκόσμια μάστιγα των πλαστικών βρίσκεται στην πηγή του. Με λίγα λόγια, διακοπή της παραγωγής και επανασχεδιασμός των συσκευασιών.
Ο Αμερικανός τραγουδιστής Pete Seeger, αν και μη ειδικός, διατύπωσε σωστά το ζήτημα: «Αν δεν μπορεί να αποσυντεθεί, να επαναχρησιμοποιηθεί, να επισκευαστεί, να ξαναχτιστεί, να ανακαινιστεί, να φινιριστεί, να μεταπωληθεί, να ανακυκλωθεί ή να κομποστοποιηθεί, τότε θα πρέπει να περιοριστεί, να επανασχεδιαστεί ή να μην ξαναπαραχθεί».
Στις αρχές του 2022, εμπνευσμένες από τη γαλλική πρωτοβουλία «One Ocean Summit», οι κυβερνήσεις του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) ενέκριναν επίσημα διακήρυξη για να να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για μια παγκόσμια συνθήκη για τα πλαστικά για την αντιμετώπιση του πλήρους κύκλου ζωής τους, από την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου έως την απόρριψη των σχετικών προϊόντων.
Στη συνέχεια, στα τέλη Ιουνίου 2022, λίγο πριν από τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τον Ωκεανό στη Λισαβόνα, περισσότερες κυβερνήσεις υπέγραψαν τη σχετική απόφαση και ενώθηκαν με περισσότερους από 500 άλλους υπογράφοντες φορείς από το φάσμα των πλαστικών.
Η Sheila Aggarwal-Khan από τη UNEP δήλωσε: «Η συμμετοχή σε αυτή την παγκόσμια δέσμευση είναι ένας τρόπος να διατηρηθεί η δυναμική όσο συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις». Αναφέρθηκε στην πρόσφατη έκθεση που κατέληγε ότι η μετάβαση προς νέα οικονομικά μοντέλα θα μειώσει τον ετήσιο όγκο πλαστικών που εισέρχονται στους ωκεανούς μας κατά 80% και θα μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 25%. Αυτό με τη σειρά του θα εξοικονομήσει περίπου 200 δισεκατομμύρια δολάρια και θα δημιουργήσει επιπλέον 700.000 νέες θέσεις εργασίας.
Μόνο το 9% των πλαστικών που χρησιμοποιούνται στις ΗΠΑ ανακυκλώνεται. Η εταιρεία ειδών ένδυσης Patagonia, ενθαρρύνει τους καταναλωτές να απορρίψουν τη γρήγορη μόδα (fast fashion) και να αγοράσουν ανθεκτικά αγαθά. Ισχυρίζεται ότι έχει εκτρέψει και ανακυκλώσει περισσότερους από 525 τόνους μη χρησιμοποιούμενων και μη βιοδιασπώμενων διχτυών ψαρέματος για την παραγωγή γείσων καπέλων, μπουφάν και σορτς.
Η Corona, η εταιρεία μπύρας, δοκιμάζει θήκες έξι συσκευασιών από κριθάρι που απαιτούν λιγότερη ενέργεια και λιγότερες τεχνητές χημικές ουσίες. Η εταιρεία Trex λέει ότι έχει ανακυκλώσει 1 δισ. κιλά πλαστικού για την κατασκευή καταστρωμάτων πιο ανθεκτικών από το ξύλο. Και οι τρεις εταιρείες αξίζουν επαίνους και φορολογικές ελαφρύνσεις.
Σε κυβερνητικό επίπεδο, η κυβέρνηση Μπάιντεν θα πρέπει να συμμετάσχει πλήρως στην Παγκόσμια συνθήκη του ΟΗΕ για τα πλαστικά και να πιέσει και το Κογκρέσο να πράξει το ίδιο. Οι Αμερικανοί θα πρέπει να καταψηφίσουν οποιονδήποτε γερουσιαστή ή αντιπρόσωπο που αρνείται να υποστηρίξει φόρο φυσικού αερίου, φόρο κερδοφορίας (στα κέρδη ρεκόρ των πετρελαϊκών εταιρειών) και φόρο πλαστικών, και όποιον αρνείται να τερματίσει τις επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων. Γιατί; Γιατί το πετρέλαιο και τα παράγωγά του (πλαστικά) είναι βασικοί παράγοντες ρύπανσης που επηρρεάζουν το κλίμα και την ανθρώπινη υγεία.
Κάθε πολιτεία στις ΗΠΑ θα πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα του Rob Bonta, του γενικού εισαγγελέα της Καλιφόρνια, ο οποίος πρόσφατα κατηγόρησε τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων και πετροχημικών ότι προωθούν την ανακύκλωση, ενώ γνωρίζουν ότι ποτέ δεν θα συμβαδίσει με την αυξανόμενη παραγωγή πλαστικών. «Φτάνει πια», είπε ο Bonta.
«Για περισσότερο από έναν αιώνα, η βιομηχανία πλαστικών έχει εμπλακεί σε μια επιθετική εκστρατεία για να εξαπατήσει το κοινό, διαιωνίζοντας έναν μύθο ότι η ανακύκλωση μπορεί να λύσει την κρίση των πλαστικών». Το γραφείο του κάλεσε την Exxon Mobil για πληροφορίες σχετικά με τον υποτιθέμενο ρόλο της σε μια «εκστρατεία εξαπάτησης πλαστικών που διαρκεί δεκαετίες».
Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης αυτής της κρίσης είναι και στους τρεις τομείς συνδυαστικά, σε ατομικό, επιχειρηματικό και κυβερνητικό επίπεδο. Αν όχι τώρα, πότε; Αν όχι εμείς, ποιος;
«Η συμμετοχή», είπε ο Pete Seeger, «αυτό είναι που θα σώσει τη φύση και τους ανθρώπους».
Πηγή: TheGuardian.com
