Στη βιομηχανία αλουμινίου, το κλείσιμο μιας μονάδας παραγωγής είναι μια πολύ δύσκολη απόφαση. Μόλις διακοπεί η θέρμανση και ο εξοπλισμός παραγωγής επανέλθει σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, μπορεί να χρειαστούν πολλοί μήνες και δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για την επαναλειτουργία της μονάδας.
Ωστόσο, η Norsk Hydro ASA προετοιμάζεται εντός του Σεπτεμβρίου 2022 να κάνει ακριβώς αυτό σε ένα τεράστιο εργοστάσιο στη Σλοβακία. Και δεν είναι η μόνη. Η ευρωπαϊκή παραγωγή έχει πέσει στα χαμηλότερα επίπεδα από τη δεκαετία του 1970 και οι γνώστες της βιομηχανίας λένε ότι η κλιμακούμενη ενεργειακή κρίση απειλεί τώρα να έχει το ίδιο αποτέλεσμα σε πολλές εγκαταστάσεις παραγωγής αλουμινίου στην Ευρώπη.
Το αλουμίνιο – που χρησιμοποιείται σε μια τεράστια γκάμα προϊόντων, από σκελετούς αυτοκινήτων και δοχεία αναψυκτικού έως βαλλιστικούς πυραύλους – παράγεται με θέρμανση των πρώτων υλών μέχρι την τήξη τους και στη συνέχεια με ηλεκτρόλυση, καθιστώντας την όλη διαδικασία εξαιρετικά ενεργοβόρα. Ένας τόνος αλουμινίου απαιτεί περίπου 15 μεγαβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας, αρκετή για να τροφοδοτήσει πέντε σπίτια στη Γερμανία για ένα χρόνο.
Ορισμένες μονάδες παραγωγής αλουμινίου προστατεύονται από κρατικές επιδοτήσεις, μακροπρόθεσμες συμφωνίες ηλεκτρικής ενέργειας ή πρόσβαση στη δική τους ανανεώσιμη ενέργεια, αλλά οι υπόλοιπες αντιμετωπίζουν ένα αβέβαιο μέλλον.
«Η ιστορία έχει αποδείξει ότι όταν οι μονάδες σταματήσουν την λειτουργία τους, επιστρέφουν δύσκολα σε παραγωγική κατάσταση», δήλωσε ο Mark Hansen, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας εμπορίας μετάλλων Concord Resources Ltd. «Υπάρχει ένα επιχείρημα που εκτείνεται πέρα από τις θέσεις εργασίας: το αλουμίνιο είναι ένα σημαντικό βασικό μέταλλο, έχει εφαρμογές σε αεροσκάφη, όπλα, μεταφορές και μηχανήματα».
Καθώς η παραγωγή πέφτει, οι εκατοντάδες Ευρωπαίοι κατασκευαστές που μετατρέπουν το αλουμίνιο σε ανταλλακτικά για γερμανικά αυτοκίνητα ή γαλλικά αεροπλάνα, εξαρτώνται όλο και περισσότερο από εισαγωγές που θα μπορούσαν να γίνουν πιο δαπανηρές. Ορισμένοι αγοραστές προσπαθούν επίσης να αποφύγουν τις εισαγωγές αλουμινίου από τη Ρωσία, η οποία είναι συνήθως μεγάλος προμηθευτής για την Ευρώπη.
Η βιομηχανία λέει ότι χρειάζεται επειγόντως κρατική υποστήριξη για να επιβιώσει. Ωστόσο, οποιαδήποτε μέτρα, όπως σταθερά ανώτατα όρια τιμών ενέργειας για τη διατήρηση της λειτουργίας των εργοστασίων, μπορεί να είναι δύσκολο να δικαιολογηθούν ενώ οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν αυξανόμενους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος και διαφαίνεται η απειλή εφαρμογής δελτίου στην κατανάλωση ή/και διακοπές ρεύματος.
Τα δεινά του τομέα του αλουμινίου προσφέρουν ένα εντυπωσιακό παράδειγμα του τι συμβαίνει στις ενεργοβόρες βιομηχανίες της Ευρώπης. Σε όλη την ήπειρο, λιπασματοποιοί, τσιμεντοβιομηχανίες, χαλυβουργεία και μεταλλουργίες ψευδαργύρου κλείνουν αντί να πληρώνουν δυσθεώρητες τιμές για το φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια.
Το πιο ανησυχητικό αφορά στον μεταποιητικό τομέα. Μπορεί να μην πρόκειται απλώς για διακοπή λειτουργίας μόνο για τους επερχόμενους χειμερινούς μήνες. Οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για το 2024 και το 2025 προβλέπεται ότι θα διατηρηθούν σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, απειλώντας τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα πολλών βιομηχανιών.
Σε πρόσφατες τιμές της αγοράς, ο ετήσιος λογαριασμός ρεύματος της μεταλλουργίας Slovalco θα ήταν περίπου δύο δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Milan Vesely. Η Slovalco αποφάσισε να διακόψει τη λειτουργία του εργοστασίου λόγω των αυξανόμενων τιμών ενέργειας αλλά και της έλλειψης αντιστάθμισης εκπομπών άνθρακα που είναι διαθέσιμη σε μεταλλουργίες σε άλλα μέρη του Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η επανεκκίνηση του εργοστασίου - η οποία θα μπορούσε να διαρκέσει έως και ένα χρόνο - θα είναι δυνατή μόνο μέσω κάποιου συνδυασμού φθηνότερης ενέργειας, απότομης αύξησης των τιμών του αλουμινίου και πρόσθετης κρατικής υποστήριξης, δήλωσε ο Vesely σε συνέντευξή του.
«Πρόκειται για μια πραγματική υπαρξιακή κρίση», δήλωσε ο Paul Voss, γενικός διευθυντής της European Aluminium, η οποία εκπροσωπεί τους μεγαλύτερους παραγωγούς και μεταποιητές στην Ευρώπη. «Πρέπει πραγματικά να βρούμε μία λύση αρκετά γρήγορα, διαφορετικά δε θα μείνει τίποτα για να διορθώσουμε».
Σε συνδυασμό με τους εισαγωγικούς δασμούς, τους οποίους οι παραγωγοί της Ευρώπης πάλεψαν σκληρά να επιβάλουν, το αυξανόμενο κόστος της ενέργειας θα μπορούσε να αφήσει τους κατασκευαστές αντιμέτωπους με ένα ολοένα και μεγαλύτερο κόστος σε σχέση με τις επικρατούσες διεθνείς τιμές, προκειμένου να εξασφαλίσουν τον εφοδιασμό τους, αντιμετωπίζοντας ένα περαιτέρω πλήγμα στην ανταγωνιστική θέση της Ευρώπης στην παγκόσμια βιομηχανική οικονομία.
Οι παραγωγοί άλλων μετάλλων όπως ο ψευδάργυρος και ο χαλκός πλήττονται επίσης σημαντικά, αλλά οι τεράστιες ποσότητες ενέργειας που απαιτούνται για την παραγωγή αλουμινίου έχουν καταστήσει τον κλάδο ιδιαίτερα ασύμφορο. Στη Γερμανία, η ισχύς που απαιτείται για την παραγωγή ενός τόνου αλουμινίου θα κόστιζε περίπου 4.200 δολάρια στην αγορά spot στις 2/9/2022, αφού ξεπέρασε τα 10.000 δολάρια τον περασμένο μήνα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Bloomberg. Η τιμή των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης του London Metal Exchange ήταν περίπου 2.300 δολάρια ο τόνος αλουμινίου στις 2/9/2022. Αυτό σημαίνει ότι οι περικοπές φαίνεται ότι θα επιταχυνθούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
«Με την απειλή της ύφεσης στην οικονομική ανάπτυξη και τα περιθώρια των μεταλλουργικών μονάδων να συμπιέζονται περαιτέρω, έχουμε ως αποτέλεσμα τα ευρωπαϊκά εργοστάσια να μειώνουν σημαντικά την παραγωγική τους ικανότητα», δήλωσε ο Uday Patel, ανώτερος διευθυντής έρευνας στη Wood Mackenzie. «Όταν τα πράγματα βελτιώνονται, υπάρχουν μερικές μονάδες που δεν επιστρέφουν ποτέ ξανά σε παραγωγική λειτουργία».
Η Wood Mackenzie εκτιμά ότι η Ευρώπη έχει ήδη χάσει περίπου 1 εκατομμύριο τόνους της ετήσιας παραγωγικής της ικανότητας αλουμινίου και ο Patel είπε ότι αναμένει ότι περίπου το 25% αυτής μπορεί να περιοριστεί οριστικά. Άλλοι 500.000 τόνοι είναι «πολύ ευάλωτοι στο να εκλείψουν», εκτιμά η Wood Mackenzie.
Οι περικοπές στην παραγωγική ικανότητα είχαν μικρό αντίκτυπο στις τιμές του αλουμινίου, οι οποίες μειώθηκαν περισσότερο από 40% από την κορύφωση τον Μάρτιο του 2022, καθώς οι έμποροι προετοιμάζονται για μια παγκόσμια πτώση της ζήτησης που θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο έντονη.
Όμως, ενώ οι απώλειες παραγωγικής ικανότητας στην Ευρώπη αντιπροσωπεύουν περίπου το 1,5% της παγκόσμιας προσφοράς, θα ωθήσουν τους ευρωπαίους καταναλωτές στην όλο και μεγαλύτερη εξάρτηση τις εισαγωγές που θα είναι πιο δαπανηρές και θα έχουν μεγαλύτερο αποτύπωμα άνθρακα.
Ήδη, οι ευρωπαίοι κατασκευαστές πληρώνουν αυξημένα τέλη παράδοσης για να εισάγουν αλουμίνιο και οι περαιτέρω αυξήσεις θα μπορούσαν να τους καταστήσουν ολοένα και λιγότερο ανταγωνιστικούς σε σχέση με τους παραγωγούς στην Ασία και τις ΗΠΑ.
Η ενεργειακή κρίση επηρεάζει επίσης σημαντικά την αλυσίδα εφοδιασμού σε εταιρείες που αγοράζουν αλουμίνιο από μεταλλουργικές μονάδες και το μετατρέπουν σε εξειδικευμένα προϊόντα που χρησιμοποιούνται σε ο,τιδήποτε, από αυτοκίνητα έως συσκευασίες τροφίμων.
Οι εταιρείες χρησιμοποιούν σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου στη διαδικασία και πολλοί προσπαθούν να μετακυλίσουν το αυξανόμενο ενεργειακό τους κόστος μέσω συμβατικών προσαυξήσεων που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πρόσθετο κόστος για τους μεταποιητές για τα επόμενα χρόνια.
«Οι περικοπές στη λειτουργία των μεταλλουργικών μονάδων είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, επειδή έχετε επίσης μεταποιητικές εταιρείες που αγοράζουν πρωτογενές μέταλλο και το μετατρέπουν σε προϊόντα για χρήση σε τομείς όπως κουτιά αναψυκτικών και αυτοκίνητα», δήλωσε ο Michel Van Hoey, ανώτερος συνεργάτης της McKinsey & Co. Αυτές οι εταιρείες αντιμετωπίζουν δεκαπλάσια αύξηση στο κόστος ενέργειας και «δε θα είναι σε θέση να μετακυλίσουν πλήρως αυτά τα κόστη χωρίς κάποιο βαθμό μείωσης της ζήτησης ή υποκατάστασης των αναγκών μέσω εισαγωγών».
Στη Slovalco, ο Vesely, ο οποίος εργάζεται στην εταιρεία από το 1989, ελπίζει ότι θα μπορέσει να επαναλειτουργήσει το εργοστάσιο μόλις πέσουν οι τιμές της ενέργειας, αλλά αναγνωρίζει τον κίνδυνο να παραμείνει εκτός λειτουργίας για χρόνια. «Κάτι πρέπει να γίνει εάν δεν θέλουμε να καταστρέψουμε την ευρωπαϊκή παραγωγή αλουμινίου», είπε. «Εάν η Ευρώπη θεωρεί το αλουμίνιο στρατηγικό μέταλλο, τότε οι μονάδες αλουμινίου θα πρέπει να έχουν εγγυημένες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας».
Με πληροφορίες από Mining.com
