Οι περιορισμοί των εξαγωγών της Κίνας σε κρίσιμες πρώτες ύλες όπως το γάλλιο και το γερμάνιο, αντικατοπτρίζουν τη γεωπολιτική στρατηγική της σε συνέχεια ανάλογων ενεργειών για τις σπάνιες γαίες. Αυτά τα υλικά είναι ζωτικής σημασίας για τους ημιαγωγούς, τις ηλεκτρικές μπαταρίες και τις αμυντικές τεχνολογίες. Ως απάντηση στις κυρώσεις των ΗΠΑ για τους ημιαγωγούς, η Κίνα εργαλειοποιεί την κυριαρχία της στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες κρίσιμων ορυκτών, εντείνοντας τις εμπορικές εντάσεις.
Η ευρύτερη τάση των κυβερνήσεων να ασκούν ελέγχους εξαγωγών ως ένα είδος γεωπολιτικού όπλου, προσθέτει περαιτέρω αστάθεια στο παγκόσμιο εμπόριο. Ενώ οι εταιρείες προσαρμόζονται και καινοτομούν μπροστά σε αυτές τις αλλαγές, η εντεινόμενη αντιπαλότητα μεταξύ των παγκόσμιων δυνάμεων, κινδυνεύει να απειλήσει τη μακροπρόθεσμη εμπορική σταθερότητα.
Οι περιορισμοί των εξαγωγών που εφαρμόζονται στην τεχνολογία ή στις κρίσιμες πρώτες ύλες συχνά δικαιολογούνται από την ανάγκη προώθησης των κατάντη βιομηχανιών, την αύξηση των εσόδων και την προστασία του περιβάλλοντος. Υπάρχουν όμως και άλλα κίνητρα, συμπεριλαμβανομένης της επιθυμίας άσκησης πιέσεων σε γεωπολιτικό επίπεδο.
Οι κυβερνήσεις δικαιολογούν τους περιορισμούς των εξαγωγών ως απαραίτητους για την εθνική ασφάλεια, μια ακαθόριστη έννοια που χρησιμοποιείται συχνά για την υπεράσπιση ενεργειών που στρεβλώνουν το εμπόριο. Κατά τη διάρκεια της επισιτιστικής κρίσης του 2007, οι χώρες συγκέντρωναν ρύζι και καλαμπόκι. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, οι κυβερνήσεις εφάρμοσαν απαγορεύσεις εξαγωγών σε εμβόλια και ιατρικά διαγνωστικά προϊόντα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία είδε τη Ρωσία να περιορίζει τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων, ορυκτών και ενέργειας. Υπήρξαν κατά μέσο όρο περισσότεροι από 110 περιορισμοί στις εξαγωγές που εισήχθησαν κάθε χρόνο μεταξύ 2021 και 2023.
Η απαγόρευση της Κίνας τον Δεκέμβριο του 2024 όσον αφορά στις εξαγωγές κρίσιμων πρώτων υλών στις ΗΠΑ ήταν προβλέψιμη, δεδομένης της στρατηγικής τους αξίας στην παραγωγή ημιαγωγών, ηλεκτρικών μπαταριών και αμυντικών τεχνολογιών. Ο αριθμός των περιορισμών στις εξαγωγές κρίσιμων πρώτων υλών που εφαρμόζονται από τις κυβερνήσεις, αυξήθηκε περισσότερες από πέντε φορές μεταξύ 2009 και 2020 φτάνοντας τους 13.102. Αλλά αυτή η κίνηση αντιπροσωπεύει ένα επικίνδυνο βήμα που θα βλάψει περαιτέρω τις σχέσεις ΗΠΑ - Κίνας.
Το γάλλιο χρησιμοποιείται στους ημιαγωγούς, το γερμάνιο τόσο στους ημιαγωγούς όσο και στις υπέρυθρες τεχνολογίες, το αντιμόνιο στην παραγωγή πληθώρας προϊόντων της αμυντικής βιομηχανίας, από σφαίρες έως πυραύλους, ενώ ο γραφίτης είναι κρίσιμος για τις ηλεκτρικές μπαταρίες. Η Κίνα κυριαρχεί στην παγκόσμια αγορά σε όλες αυτές τις πρώτες ύλες, παράγοντας περίπου το 60% του παγκοσμίως διαθέσιμου γερμανίου, το 80% του γαλλίου και το 78% του αντιμονίου.
Η αντιληπτή χρησιμότητα των περιορισμών των εξαγωγών υπογραμμίστηκε όταν η Κίνα απάντησε στην απόφαση του Donald Trump να επιβάλει δασμούς ύψους 10% στα κινεζικά προϊόντα. Εκτός από την επιβολή εισαγωγικών δασμών σε αυτοκίνητα και την καταγγελία στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, το Πεκίνο επέβαλε επιπλέον περιορισμούς τις εξαγωγές στις 4 Φεβρουαρίου, αυτή τη φορά σε υλικά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή στρατιωτικών προϊόντων, τεχνολογίας πληροφοριών και τεχνολογιών καθαρής ενέργειας.
Οι ενέργειες του Πεκίνου υποδηλώνουν ότι η Κίνα θα απαντήσει επιθετικά στους εμπορικούς περιορισμούς της Ουάσιγκτον. Στο παρελθόν, οι ενέργειες της Κίνας ήταν μια άμεση απάντηση στο πλήθος των κυρώσεων σε θέματα τεχνολογίας που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.
Το 2018, η κυβέρνηση Trump απαγόρευσε τη χρήση τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού από τις εταιρείες Huawei και ZTE στις δημόσιες υπηρεσίες. Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ υιοθέτησαν αργότερα παρόμοιες απαγορεύσεις. Στη θητεία του προέδρου Joe Biden, οι ΗΠΑ απαγόρευσαν τις εξαγωγές στην Κίνα προηγμένων ημιαγωγών, εξοπλισμού κβαντικών υπολογιστών και εξοπλισμού λιθογραφίας, απαγορεύοντας επίσης σε ιαπωνικές και ολλανδικές εταιρείες που χρησιμοποιούν τεχνολογία των ΗΠΑ να εξάγουν στην Κίνα.
Οι αμοιβαίες κυρώσεις έχουν αυξήσει το κόστος, τόσο για τις αμερικανικές όσο και για τις κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας και έχουν τροφοδοτήσει ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια. Ο φόβος της Ουάσιγκτον για πιθανό αποκλεισμό από τις εφοδιαστικές αλυσίδες οδήγησε την κυβέρνηση Biden στην πλήρη επανεξέταση της προσέγγισης της. Η βιωσιμότητα και οι προμήθειες πρώτων υλών από φίλες χώρες, έγιναν οι κύριοι στόχοι.
Το 2006 και το 2010, η Κίνα επέβαλε περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών. Η Κίνα είναι κυρίαρχη παγκοσμίως στην παραγωγή σπάνιων γαιών, εξορύσσοντας 240.000 τόνους το 2023. Τα κινεζικά αποθέματα στο τέλος του 2023 ανήλθαν σε 44 εκατομμύρια τόνους. Αντίθετα, οι ΗΠΑ- ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός παγκοσμίως - εξόρυξαν 43.000 τόνους και είχαν αποθέματα 1,8 εκατομμυρίων τόνων.
Ανησυχώντας για την προοπτική να αποκοπούν από τις προμήθειες σπάνιων γαιών, η Ουάσιγκτον, οι Βρυξέλλες και το Τόκιο, κατήγγειλαν την Κίνα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου το 2012. Οι ΗΠΑ υποστήριξαν ότι η τεχνητή έλλειψη αυτών των ορυκτών αποτελούσε απειλή για την εθνική ασφάλεια. Το 2014, οι επιτροπές επίλυσης διαφορών αποφάνθηκαν υπέρ τους και τα κινεζικά μέτρα αποσύρθηκαν.
Οι εμπορικοί περιορισμοί ήταν ανησυχητικοί και δαπανηροί, αλλά έχουν επίσης ωθήσει τις εταιρείες να προσαρμοστούν, είτε υιοθετώντας εναλλακτικές τεχνολογίες ή εξερευνώντας νέες πηγές πρώτων υλών. Παρά τις κυρώσεις των ΗΠΑ, οι κινεζικές εταιρείες έχουν δείξει εκπληκτική ανθεκτικότητα. Αποκομμένη από τις εισαγωγές προηγμένων τσιπ, η Huawei ανέπτυξε τον δικό της προηγμένο ημιαγωγό για το smartphone Mate 60 Pro. Αποκλεισμένη από τη χρήση τεχνολογιών όπως το iOS της Apple ή το Android της Google στην παραγωγή των smartphone της, η εταιρεία παρουσίασε τον Αύγουστο του 2023 το δικό της λειτουργικό σύστημα, HarmonyOS NEXT.
Οι αυξήσεις των τιμών για τα σπάνια ορυκτά - το γάλλιο έχει αυξηθεί κατά 212% από την τιμή του 2020 των 298,20 δολαρίων ΗΠΑ ανά κιλό - έχουν επίσης προσελκύσει νέες επενδύσεις στον εξορυκτικό κλάδο, οι οποίες απειλούν τη δεσπόζουσα θέση της Κίνας. Αυτό αντικατοπτρίζεται στην αυξημένη παγκόσμια παραγωγή μετάλλων σπάνιων γαιών, από 75,7 κιλοτόνους το 1995 σε περισσότερους από 350 κιλοτόνους το 2023.
Είναι αδύνατο να προβλεφθεί εάν η Κυβέρνηση των ΗΠΑ θα εντείνει τις κυρώσεις κατά της Κίνας ή θα επιδιώξει μια συμφωνία για μεγαλύτερη πρόσβαση στην τεράστια κινεζική αγορά. Είναι διαπραγματευτής, αλλά έχει επίσης δεσμευτεί να επιβάλει δασμούς έως και 60% σε όλα τα κινεζικά προϊόντα, ενώ περιστοιχίζεται από σκληροπυρηνικούς ενάντια της Κίνας που θα ενθαρρύνουν μια σκληρή γραμμή. Η δυσπιστία προς το Πεκίνο είναι βαθιά και ξεπερνά τις κομματικές γραμμές.
Πολλοί Αμερικανοί σχολιαστές βλέπουν την Κίνα αποδυναμωμένη από την επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης, τις δημογραφικές προκλήσεις και τους λίγους πραγματικούς συμμάχους. Αλλά θα ήταν λάθος να θεωρήσει κάποιος την Κίνα αδύναμη. Τον Ιανουάριο, η ανακοίνωση ότι η κινεζική εταιρεία τεχνολογίας Deepseek έχει αναπτύξει ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης σε ένα κλάσμα του κόστους σε σχέση με τα αντίστοιχα μοντέλα των των δυτικών εταιρειών, αποτελεί σχετική απόδειξη.
Ο κινέζος πρόεδρος Xi Jinping είναι αποφασισμένος να διατηρήσει και να ενισχύσει τη δυναμική της Κίνας και έχει καταστήσει σαφές ότι οποιαδήποτε μελλοντική επιθετικότητα, θα αντιμετωπιστεί άμεσα. Αξίζει να αναφερθεί ότι οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας ήταν ασταθείς ακόμη και πριν από την αποφασιστική νίκη του Trump τον Νοέμβριο 2024.
Με πληροφορίες από eastasiaforum.org
