Οι διαρκείς αυξήσεις στις τιμές των οικοδομικών προϊόντων και τα εμπόδια στην αλυσίδα εφοδιασμού, σε συνδυασμό με νέα διαθέσιμα ψηφιακά εργαλεία, έχουν ωθήσει τον κατασκευαστικό κλάδο να χρησιμοποιεί τους διαθέσιμους πόρους πιο αποδοτικά και κυκλικά, αντιμετωπίζοντας τα απόβλητα ως τον νέο «θησαυρό» για την κατασκευή κτιρίων.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, στην Ελλάδα, ο Δείκτης Τιμών Υλικών για την κατασκευή νέων κτιρίων κατοικιών αυξήθηκε στο Δ’ τρίμηνο του 2024 κατά 5,4% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023. Σε ό,τι αφορά τα απόβλητα, τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία που αφορούν το έτος 2022, τα «Απόβλητα εξορυκτικών και λοιπών δραστηριοτήτων» αποτέλεσαν το 66,1% του συνόλου των παραγόμενων αποβλήτων, ενώ η παραγωγή αποβλήτων στις Κατασκευές έφτασε τα 9.992.997 τόνους και διαμορφώθηκε σε 33,5% επί του συνόλου των παραγόμενων αποβλήτων.
Επιπλέον, τα «Aπόβλητα εξορυκτικών και λοιπών δραστηριοτήτων» που έτυχαν επεξεργασίας έφθασαν τους 15.660.548 τόνους ή το 67% του συνόλου των επεξεργασθέντων αποβλήτων. Στα απόβλητα εξορυκτικών και λοιπών δραστηριοτήτων περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα απόβλητα εξορυκτικών δραστηριοτήτων, τα απόβλητα από κατασκευές και κατεδαφίσεις, οι λυματολάσπες βυθοκόρησης, καθώς και τα ζωϊκά και τα φυτικά υπολείμματα που συνήθως χρησιμοποιούνται ως εδαφοβελτιωτικά.
Όσον αφορά την ανακύκλωση των αποβλήτων, ακριβή στοιχεία δεν υπάρχουν καθώς η ΕΛΣΤΑΤ παρακολουθεί μόνο την παραγωγή και όχι την ανακύκλωση. Αρμόδιος για την ανακύκλωση αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) είναι ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης, ο οποίος ωστόσο δεν έχει καταφέρει να εφαρμόσει ένα αποτελεσματικό σύστημα καταγραφής της ανακύκλωσης τόσο γενικά όσο και ειδικά στον τομέα των ΑΕΚΚ.
Παγκοσμίως, τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσε ων (CDW) αποτελούν σχεδόν το 30% του συνόλου των παραγόμενων στερεών αποβλήτων, ένα μεγάλο ποσοστό των οποίων είναι ανακυκλώσιμο. Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτη της McKinsey του 2022, η αγορά οικοδομικών προϊόντων αποτελεί το θεμέλιο των οικονομιών, ωστόσο παραμένει μια από τις πιο κατακερματισμένες -και λιγότερο ψηφιοποιημένες- βιομηχανίες στον κόσμο. Αυτός ο περιορισμός έχει οικονομικές συνέπειες. Ένα εκτιμώμενο επενδυτικό κενό ύψους 15 τρισ. δολαρίων στις παγκόσμιες ανάγκες υποδομής έχει εν μέρει αποδοθεί στις εγγενείς ανεπάρκειες του κλάδου.
Η ψηφιοποίηση των ΑΕΚΚ βρίσκεται σε εξέλιξη
Αρκετές νέες προσπάθειες βρίσκονται σε εξέλιξη για τη βελτίωση της παραγωγικότητας του κατασκευαστικού κλάδου με την ανάπτυξη των απαραίτητων πλατφορμών και προσεγγίσεων για την επαναχρησιμοποίηση των ΑΕΚΚ που προηγείται έναντι άλλων ενεργειών όπως η ανακύκλωση. Οι προσπάθειες αυτές αντιπροσωπεύουν ένα εύρος τομέων και κλίμακας, από μικρά έργα έως πρωτοβουλίες που υποστηρίζονται από εθνικές κυβερνήσεις.
Ένα παράδειγμα πλατφόρμας είναι το Surplus, μια αγορά προϊόντων peer to-peer που ιδρύθηκε από τους απόφοιτους των Rhode Island of Design Michael Farris και Aanya Arora. Το Surplus στοχεύει να βρει νέες κατοικίες για τα πλεονάζοντα οικοδομικά προϊόντα που οι εργολάβοι παραγγέλνουν συνήθως για ένα συγκεκριμένο κατασκευαστικό έργο, και τα οποία μπορεί να μείνουν αχρησιμοποίητα ή να οδηγηθούν σε χώρους ταφής. Το Surplus λειτουργεί σαν μια αγγελία διαθεσιμότητας προϊόντων με πληροφορίες σχετικά με την ποσότητα του υλικού, τις διαστάσεις, τον κατασκευαστή, την τοποθεσία και τη ζητούμενη τιμή.
Η OffLoadIt με έδρα το San Luis Obispo, CA, είναι μια άλλη διαδικτυακή πλατφόρμα για πλεονάζοντα οικοδομικά προϊόντα, η οποία ιδρύθηκε το 2020 από τον Steve Silva, έναν εργολάβο που αναγνώρισε τα οικονομικά και περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα της επαναχρησιμοποίησης. Η πλατφόρμα στοχεύει στον εξορθολογισμό της διαδικασίας αντιστοίχισης μεταξύ δυνητικών πωλητών και αγοραστών. Εκτός από την περίσσεια νέων προϊόντων, ο ιστότοπος και η συνοδευτική εφαρμογή διαθέτουν μεταχειρισμένα υλικά και εξοπλισμό – όπως εργαλεία, φορτηγά και ρυμουλκούμενα. Εκτός από τον περιορισμό της τυπικής ποσότητας αποβλήτων που παράγονται σε ένα εργοτάξιο, το OffLoadIt μπορεί επίσης να ελαχιστοποιήσει τους χρόνους παράδοσης των προϊόντων και να μειώσει τις πιθανές τιμές αγοράς κατά 20 έως 40%.
Συγχρόνως, η ψηφιοποίηση, δηλαδή η χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, διευρύνει τις δυνατότητες των πλατφορμών, επηρρεάζοντας ουσιαστικά το επιχειρηματικό μοντέλο τους και εμφανίζοντας νέες ευκαιρίες για έσοδα και παραγωγή αξίας.
Το 2024, το ASTM-Center of Excellence Research to Standards δημοσίευσε τον «Οδικό χάρτη προηγμένων τεχνολογιών για ψηφιακές κατασκευές», ο οποίος αφορά προηγμένες τεχνολογίες και τρόπους συνεργασίας που, αν επιτευχθούν, θα μεταμορφώσουν σημαντικά τον κατασκευαστικό κλάδο. Οι προκλήσεις και οι συστάσεις προτεραιότητας περιλαμβάνουν τη βελτίωση των συστημάτων διαχείρισης δεδομένων, την ενίσχυση της διαλειτουργικότητας μεταξύ διαφορετικών πλατφορμών και τη βελτίωση της τυποποίησης σε μια εξαιρετικά ποικιλόμορφη βιομηχανία υλικών.
Το Ίδρυμα για Αειφόρες Κατασκευές της Holcim (Holcim Foundation for Sustainable Construction) θεωρεί την ψηφιοποίηση ως έναν στρατηγικό τρόπο για την επίτευξη μιας κυκλικής οικονομίας των κατασκευών. Το Ίδρυμα έχει συνεργαστεί με την Εταιρεία Περιβαλλοντικής Τεχνολογίας N1 για το Site Depot, ένα πρόγραμμα λογισμικού που προσδιορίζει αξιόπιστα αποθετήρια ανακυκλώσιμων προϊόντων κατασκευής. Οι εταιρείες μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Site Depot για τη διαχείριση των υλικών μεταξύ των δικών τους έργων ή που μοιράζονται με άλλους εργολάβους. Η Holcim ενσωματώνει το Site Depot στο ORIS, μια πλατφόρμα κυκλικού υλικού για έργα υποδομής που προορίζονται για χρήση από κατασκευαστές υλικών, μηχανικούς, δημοτικές αρχές και εργολάβους.
Ωστόσο, μια ψηφιοποιημένη κυκλική οικονομία των δομικών υλικών θα επιτευχθεί πιθανότατα με ευρεία εισροή τόσο από του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Loopfront, μια cloud πλατφόρμα που προωθείται από τη Νορβηγία ως ψηφιακός κόμβος για μεταχειρισμένα προϊόντα και εξοπλισμό της βιομηχανίας των κατασκευών. Παρόλο που η Ευρωπαϊκή Ένωση αναφέρει ότι το 70% όλων των δομικών υλικών θα πρέπει να ανακτηθεί, να επαναχρησιμοποιηθεί ή να ανακυκλωθεί, η επίτευξη αυτού του επιπέδου ανάκτησης των πόρων αποτελεί πρόκληση.
Η Loopfront συνδέεται άμεσα με την πλατφόρμα κύριων κυκλικών κατασκευαστικών υλικών της Νορβηγίας, παρέχει δεδομένα σε πραγματικό χρόνο σχετικά με προϊόντα και διαδικασίες σε εργολάβους, κατασκευαστές και ιδιοκτήτες κτιρίων. Σύμφωνα με την εταιρεία, οι χρήστες μπορούν να μειώσουν τον άνθρακα κατά 15% και το κόστος κατά 70% χρησιμοποιώντας το λογισμικό. Όσο πιο σημαντική είναι η εξοικονόμηση πόρων και κόστους - στη Νορβηγία και αλλού - τόσο πιο εφικτή θα είναι μια κυκλική οικονομία των ΑΕΚΚ.
Με πληροφορίες από architectmagazine.com
